استراتژی تامین انرژی در ترکیه چیست؟
در این گزارش به صورت مختصر و خلاصه به کلیه ایده‌ها و طرح‌هاى انتقال انرژى از طریق ترکیه به اروپا پرداخته می‌شود. ترکیه با امکان اجراى طرح‌هاى ذیل در نظر دارد به‌عنوان یکى از تامین‌کنندگان اصلى انرژى براى اروپا مطرح و از امکان کسب امتیاز از اتحادیه برخوردار گردد. ترکیه به لحاظ جغرافیایى در کنار خاورمیانه و آسیاى میانه قرار گرفته است که تامین‌کننده ۸/۷۱ درصد گاز و ۷/۷۲درصد نفت جهان محسوب می‌شود. ترکیه به این لحاظ در نظر دارد با بااهمیت جلوه دادن موقعیت سرزمینى خود نسبت به عبور خطوط انرژى از این مناطق به کشورهاى اروپایى نظر مساعد هر دو طرف تولید‌کننده و مصرف‌کننده این منابع را جلب کند و خود را به‌عنوان کشورى کلیدى در هدایت امن و با ثبات این منابع نشان دهد.
ترکیه درخصوص نشان دادن مسیر سرزمینى خود براى عبور انرژى از آسیاى میانه و منطقه قفقاز به کشورهاى اروپایى تلاش فراوان کرده و این مساله به‌عنوان یکى از مهم‌ترین مواردى است که از سوى وزارت امور خارجه این کشور طى سال‌هاى اخیر در اولویت درجه یک قرار داشته است.
طرح کریدور انرژى شرق - غرب و یا ایجاد جاده ابریشم در قرن ۲۱ (براى ایجاد ثبات و امنیت منطقه‌اى) همگى دلالت بر این ایده از سوى ترکیه دارند.
ایجاد کریدور انرژى شرق به غرب موسوم به خط لوله باکو - تفلیس - جیحان (BTC) خط لوله‌اى است که نفت را از بندر کونشلى در آذربایجان به گرجستان و سپس بندر جیحان ترکیه در مدیترانه منتقل می‌نماید. این خط لوله قابلیت انتقال یک میلیون بشکه نفت در روز را دارا است (و حداکثر ۵/۱ میلیون بشکه نفت در روز) و مسیرى در حدود ۱۷۶۰ کیلومتر را در بر می‌گیرد.
در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۶ قزاقستان به طور رسمی موافقت خود را با پیوستن به پروژه خط لوله BTC اعلام نمود و در این ارتباط موافقتنامه‌اى بین روساى‌جمهوری دو کشور قزاقستان و آذربایجان در آلماتى به امضا رسید. براساس موافقتنامه مذکور مقرر شد که نفت قزاقستان از طریق عبور از زیر دریاى خزر به آذربایجان منتقل و از طریق آذربایجان به بندر جیحان انتقال یابد.
در حال حاضر ۷/۳ درصد کل نفت جهان از طریق خطوط لوله‌هاى انتقال از مسیر ترکیه منتقل می‌شود. مقدار نفت انتقال یافته به استانبول در سال ۱۹۹۶ بالغ‌بر ۶۰ میلیون تن بوده است و این رقم در سال ۲۰۰۶ به مقدار ۴/۱۴۳ میلیون تن بالغ گردیده است. بر همین اساس پیش‌بینى افزایش ۲۰۰ میلیون تنى آن در سال ۲۰۰۹ می‌رود که در این خصوص نفت قفقاز و روسیه از طریق ترکیه به دریاى سیاه انتقال یابد.
با توجه به مقرون به صرفه بودن انتقال نقت از طریق ترکیه در حال حاضر شرکت‌هاى مهم نفتى آمریکا و انگلیس نظیر تکزاسکو، کنوکو، شل،BP و برخى سازمان‌هاى غیردولتى در این عرصه در ترکیه فعال هستند.
دولت ترکیه در خصوص طرح‌هاى پیشنهادى متفاوت، علاقه دارد طرح خط لوله ترانس آناتولى (سامسون - جیحان) را اجراکند. دومین طرح انتقال گاز طبیعى تحت عنوان خط لوله باکو - تفلیس - ارزروم BTC در تاریخ ۳ جولاى ۲۰۰۷ عملیاتى گردید.
این طرح براى انتقال گاز از منطقه شاه دنیز در دریاى خزر (آذربایجان) از مسیر گرجستان و مرز مشترک گرجستان - ترکیه به داخل ترکیه است و قادر خواهد بود با ظرفیت نهایى ۶/۶ میلیارد متر مکعب گاز را سالانه از خود عبور دهد.
دولت ترکیه تلاش بسیارى براى ترغیب دیگر کشورها براى عملیاتى نمودن طرح اجراى خط لوله انتقال گاز طبیعى ترانس کاسپین می‌نماید. در این راستا دولت ترکیه دو کشور قزاقستان و ترکمنستان را براى اجرایى نمودن این طرح تشویق می‌نماید تا این دو کشور قادر باشند بدون واسطه (روسیه یا ایران) منابع انرژى خود را از طریق ترکیه به اروپا منتقل نمایند.
ترکیه در نظر دارد کلیه این طرح‌ها را تحت‌عنوان پروژه انتقال گاز اروپاى جنوبى (ترکیه - یونان - ایتالیا) مطرح و این کشورها را براى سرمایه‌گذارى در این پروژه ترغیب نماید.
در این ارتباط علاوه‌بر امضاى قراردادهاى فوریه ۲۰۰۳ بین ترکیه و یونان و بوتاش و دپا در دسامبر ۲۰۰۳ ، و قرارداد بین ترکیه - یونان و ایتالیا در ۲۶ جولاى ۲۰۰۷ و تفاهم نخست وزیران ترکیه و یونان در ۳ جولاى ۲۰۰۵، شرکت‌هاى مشترک ترکیه - یونان در ۱۸ نوامبر ۲۰۰۷ توافق بر عملیاتى نمودن طرح مذکور گرفتند.
در حال حاضر دولت ترکیه تلاش وسیعى را درخصوص اجرایى نمودن خط لوله طرح ناباکو دارد. بر اساس این پروژه، انرژى از طریق ترکیه به بلغارستان - رومانى - مجارستان به اطریش انتقال خواهد یافت.
دیگر خط لوله مطرح، خط لوله انتقال گاز طبیعى عرب است که در این خصوص گاز از کشور مصر (از طریق اردن و سوریه) منتقل خواهد شد. این طرح قرار است در سال ۲۰۰۹ مورد بررسى عملى قرار گیرد.
ترکیه همچنین به امکان انتقال گاز عراق نیز توجه خاصى مبذول داشته است و در نظر دارد گاز عراق را تحت‌عنوان خط لوله کرکوک - جیحان به ترکیه منتقل نماید. در این ارتباط یادداشت تفاهمى بین مقامات دو کشور در تاریخ ۷ آگوست ۲۰۰۷ به امضا رسیده است.
توسعه خط لوله انتقال گاز تحت نام بلو استریم به بندر جیحان و سپس بندر آشکلون در اسرائیل پروژه‌اى است که دولت ترکیه در نظر دارد از طریق آن گاز طبیعى را از روسیه به اسرائیل منتقل نماید.براساس یادداشت تفاهم امضا شده بین ترکیه و ایران در تاریخ ۱۴ جولاى ۲۰۰۷ نیز در حال حاضر انتقال گاز طبیعى از ایران به ترکیه با گنجایش ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز در جریان است.
براساس طرح‌هاى مذکور، ترکیه قادر خواهد بود ۶ تا ۷ درصد مقدار انتقال انرژى از مجموع کل نقل و انتقال انرژى در جهان را تا سال ۲۰۱۲ به خود اختصاص دهد.
افزون‌بر این، دولت ترکیه در نظر دارد از طریق استفاده از ذخائر طبیعى و منابع دیگر، نظیر آب و یا انرژى خورشیدى و حتى انرژى اتمى بر توان تامین انرژى خود بیافزاید و قادر باشد در صورت تامین نیاز خود به صادرات انرژى به دیگر کشورها نیز بپردازد.
براساس قانون شماره ۵۷۱۰ که در تاریخ ۲۱ نوامبر ۲۰۰۷ توسط دولت ترکیه به تصویب رسیده است دولت ترکیه در نظر دارد از طریق انرژى اتمى مقدار ۵۰۰۰ مگاوات انرژى برق را تا سال ۲۰۱۲ تامین نماید.
منبع:irdiplomacy.ir
ارسال نظر