مرکز پژوهش‌ها بررسی کرد
سود دلالان در بازار سیمان
در این مطالعه علاوه بر بررسی قیمت سیمان در بازار رسمی و بازار آزاد، رابطه قیمت مصوب و متوسط قیمت بازار حاشیه سود دلالان (تفاوت نرخ جلوی در کارخانه و قیمتی که به دست مصرف کننده می‌رسد) و وضعیت عرضه و تقاضای سیمان در سال‌های برنامه چهارم و سال‌جاری و نیز روند آن در سال‌های آینده مورد بررسی قرار گرفته است.
در این مطالعه علاوه بر بررسی قیمت سیمان در بازار رسمی و بازار آزاد، رابطه قیمت مصوب و متوسط قیمت بازار حاشیه سود دلالان (تفاوت نرخ جلوی در کارخانه و قیمتی که به دست مصرف کننده می‌رسد) و وضعیت عرضه و تقاضای سیمان در سال‌های برنامه چهارم و سال‌جاری و نیز روند آن در سال‌های آینده مورد بررسی قرار گرفته است.
مقدمه
محصول سیمان با توجه به ویژگی‌های خاصی که دارد، از مصارف و کاربردهای متنوع و گسترده‌ای برخوردار است و در عین حال جایگزینی هم ندارد.
سیمان از یک سو در بخش ساختمان جزو مصالح اصلی محسوب می‌شود و از سوی دیگر در اجرای پروژه‌های عمرانی و زیربنایی نقش تعیین کننده‌ای دارد. حجیم و سنگین بودن سیمان و هزینه بالای حمل آن نسبت به بهای آن، موجب شده است سیمان کالایی منطقه‌ای و با قابلیت صدور پایین محسوب شود.
با توجه به نقش تعیین کننده‌ای که سیمان در رشد و توسعه اقتصادی کشور دارد، توسعه صنعت سیمان همواره مورد توجه و حمایت دولت قرار گرفته است؛ به نحوی که ظرفیت تولید سیمان از 2/15میلیون تن در سال 1370 به 8/26میلیون تن در سال 1380 رسید.
در برنامه سوم توسعه براساس مصوبه‌ای که در هیات امنای حساب ذخیره ارزی به تصویب رسید (جلسه هفدهم) شرایط ویژه‌ای برای طرح‌های جدید سیمان اعمال شد، به طوری که زمان پرداخت تسهیلات واگذاری ۱۷ سال (زمان ساخت، دوره تنفس و دوره بازپرداخت) و سود تسهیلات معادل نرخ سود بین بانکی ارزهای مربوطه در بازارهای بین‌المللی (LIBOR) تعیین شد.
پس از مصوبه مزبور از محل تسهیلات حساب ذخیره ارزی برای بیش از 50میلیون تن طرح‌های جدید و طرح‌های توسعه و بهینه سازی کارخانجات موجود، گشایش اعتبار شد؛ به طوری که پیش‌بینی می‌شود در سال 1390 ظرفیت کارخانجات سیمان به حدود 80میلیون تن برسد.
جدول ۱ وضعیت تولید و مصرف سیمان را طی برنامه سوم توسعه نشان می‌دهد.
وضعیت تولید و تحویل سیمان در سه سال اول برنامه چهارم توسعه (با اعمال پیش‌بینی چهار ماه پایانی سال‌جاری)
همان گونه که در جدول ۲ ملاحظه می‌شود:
- در سال 1384 تولید معادل 6/32میلیون تن بوده است.
- در سال ۱۳۸۵، ۳/۳۵میلیون تن تولید شده است که ۱۸/۸درصد نسبت به سال قبل افزایش تولید نشان می‌دهد.
- در سال 1386، 2/5 میلیون تن به ظرفیت اسمی تولید سیمان اضافه شده است و ظرفیت اسمی تولید به حدود 5/40میلیون تن رسیده است که 7/14درصد رشد را نشان می‌دهد.
همچنین پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۱۳۸۶ ظرفیت اسمی سیمان کشور به ۴۹میلیون تن برسد.
- در سال 1386 سیمان تحویلی به مصرف کنندگان داخلی نسبت به سال قبل 5میلیون تن بیشتر بوده است. (2/15درصد رشد نسبت به سال قبل).
پتانسیل تولید سیمان کشور در ابتدای سال ۱۳۸۶
در جدول 3 واحدهای فعال تولید سیمان کشور در ابتدای سال 1386 فهرست شده‌اند.
ظرفیت تولید سالانه آنها حدود ۳۸۰۴۰۰۰۰ تن کلینکر و ۳۹۵۶۰۰۰۰ تن سیمان است.
در جداول 4 و 5 اطلاعات تکمیلی در خصوص پتانسیل تولید سیمان کشور آمده است.
* از ابتدای سال 1386 تا آذرماه سه واحد وارد مدار شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال 4 واحد تولید سیمان دیگر با ظرفیت حدود 4میلیون تن وارد مدار شود.
مصرف سرانه سیمان در ایران و جهان
رشد مصرف سرانه سیمان در هر کشوری نشان از رشد اقتصادی و رفاهی آن کشور دارد. مصرف سیمان در بخش ساخت‌وساز مسکن نشان از ارتقای سطح رفاه اجتماعی آن کشور و مصرف آن در پروژه‌های عمرانی و بخش تولید نشان از رشد اقتصادی آن کشور در میان‌مدت و بلندمدت دارد. اما نکته مهم این است که رشد سریع مصرف سیمان در کشور علاوه بر دو عامل فوق‌الذکر ناشی از الگوی نادرست مصرف این محصول در ایران است. این امر ناشی از پایین بودن قیمت سیمان نسبت به دیگر مصالح ساختمانی به خصوص فولاد است که موجب جایگزینی سیمان به جای این مصالح شده است.
در واقع بخشی از رشد مصرف سرانه سیمان در ایران ناشی از الگوی غلط مصرف آن است که باید از دو عامل فوق‌الذکر تمیز داده شوند؛ چرا که جزو نقاط ضعف در مصرف این محصول است. جدول 6 نشان‌دهنده سرانه مصرف سیمان در کشورهای مختلف و جدول 7 نشان‌دهنده سرانه مصرف سیمان در استان‌های کشور است.
*مصرف سرانه ایران با در نظر گرفتن ظرفیت ۴۰میلیون تن در پایان سال ۱۳۸۶ و جمعیت ۷۰میلیون نفر برابر با ۵۷۱کیلوگرم خواهد بود.
با مطالعه جدول فوق و بررسی قیمت بازار آزاد استان‌ها می‌توان چنین نتیجه گرفت.
1 - استان‌هایی که سرانه توزیع کم‌تر از متوسط 571کیلوگرم دارند دارای اختلاف نرخ شدیدتری در بازار بوده‌اند؛
۲ - استان‌هایی که توسعه فعالیت‌های عمرانی و ساختمان‌سازی در آنها بیشتر است از مقادیر سیمان کمتری برخوردار شده‌اند؛
3 - عدم اجرای اصل تامین سیمان از نزدیک‌ترین کارخانه به محل اجرای ساخت‌وساز و در نظر گرفتن تامین نیاز سیمان چندین استان برای کارخانه‌ای خاص، باعث افزایش قیمت و گسترش حوزه جغرافیایی توزیع، توسط عوامل واسطه‌گر شده است؛
۴ - توزیع نامناسب، درصد توزیع بین بخش‌های مصرف‌کننده در مناطق مختلف باعث شده است که مصرف‌کنندگان واقعی به بازار سیاه روی آورند؛
5 - در شرایط فعلی نظام توزیع، کارخانه‌ها نقشی در محیط خارج از کارخانه ندارند و عوامل توزیع تماما توسط ادارات بازرگانی گزینش و انتخاب شده‌اند.
ارسال نظر