جنجال انتخاب فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره فجر

نگاه سوم- زنگ‌های جشنواره فیلم فجر به صدا در آمده و به نظر می‌رسد از همین روزهای پیش از جشنواره، حاشیه‌های آن پررنگ تر از همیشه است. رضا کیانیان و مهران مدیری - همیشه پای یک زن درمیان است

با اعلام انتخاب ۲۳ فیلم برای رقابت در بخش اصلی جشنواره (سودای سیمرغ) مشخص شد که تعدادی از فیلم‌های مطرح که پیش از این تصور می‌شد در بخش اصلی جشنواره به نمایش در آید، عملا از این بخش حذف شده است.

این موضوع انتقادها و اعتراضاتی را برانگیخته و در مقابل واکنش‌هایی را نیز از سوی مسوولان وزارت ارشاد و معاونت سینمایی به همراه آورده است. آنچه در این میان جشنواره فیلم فجر را طی سال‌های اخیر متمایز کرده است، این است که بسیاری از فیلم‌ها که حتی ممکن است در طول سال فرصت نمایش (به دلایلی چون ممیزی و حذف) نداشته باشند، حداقل در چند نوبت در جشنواره به نمایش در می‌آیند؛ ولی به نظر می‌رسد امسال وضع تا اندازه‌ای سختگیرانه‌تر از سال‌های قبل باشد.

بر اساس آنچه دبیرخانه جشنواره اعلام کرده فیلم‌های آتش سبز «محمدرضا اصلانی»، آن مرد آمد «حمید بهمنی»، آواز گنجشک‌ها «مجید مجیدی»، احضار‌شدگان «آرش معیری»، استشهادی برای خدا «علیرضا امینی»، باد در علفزار می‌پیچد «خسرو معصومی»، به همین سادگی «سیدرضا میرکریمی»، پرچم‌های قلعه کاوه «محمد نوریزاد»، تولدی دیگر «عباس رافعی»، جعبه موسیقی «فرزاد موتمن»، و حس پنهان «مصطفی رزاق کریمی»‌ از جمله فیلم‌های این بخش هستند.

همچنین فیلم‌های خاک آشنا «بهمن فرمان‌آرا»، خواب زمستانی «سیامک شایقی»، در میان ابرها «سیدروح‌ا... حجازی»، ستایش «محمدرضا رحمانی»، سهم گمشده «حسن نجفی»، شب «رسول صدرعاملی»، فرزند خاک «محمد علی باشه آهنگر»، کنعان «مانی حقیقی»، ‌هامون و دریا «ابراهیم فروزش» و همیشه پای یک زن در میان است «کمال تبریزی» از دیگر فیلم‌های بخش مسابقه به شمار می‌آیند.

فیلم‌های حاشیه ساز امسال

اما این انتخاب با انتقاد در مورد ممیزی یا حذف فیلم آتشکار «محسن امیریوسفی» وارد مرحله تازه‌ای شده است. وضعیت نمایش این فیلم که به دلیل موضوع جنجالی خود (وازکتومی) از مدت‌ها پیش خبرساز شده بود، هنوز مشخص نیست. وزیر ارشاد در نخستین واکنش نسبت به حذف این فیلم گفت که هیات انتخاب جشنواره فیلم فجر، هیاتی متنوع و متشکل از افراد مختلف است و انتخاب هر فیلمی‌ نیز به قضاوت آنان برمی‌گردد و من فیلمی ‌ندیده‌ام که بخواهم درباره آن نظر خاصی ارائه بدهم.

صفار هرندی در مورد نظارت مستقیم ارشاد در انتخاب آثار ارائه شده به جشنواره گفت: دخالت ما در انتخاب آثار بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر حرفی کاملا نادرست است و من فقط یک شب برای گفتن خسته نباشید به دیدن اعضای هیات انتخاب رفتم و حرف‌هایی که بین ما رد و بدل شد، ارتباطی به انتخاب فیلم نداشت.

صفار هرندی افزود: حرف خنده‌داری زده شده که برای تعدادی از فیلم‌ها من باید نظر بدهم در حالی که من فیلمی ‌ندیده‌ام که بخواهم نظر بدهم. در همین حال جعفری جلوه درباره انتخاب نشدن فیلم آن جا ساخته عبدالرضا کاهانی و نامه وی خطاب به وزیر ارشاد گفت: من از این فیلم اطلاعی ندارم و نامه‌ای نیز دریافت نکرده‌ام.

محمد علی طالبی نیز از جمله کارگردانانی است که نسبت به عدم انتخاب فیلم خود انتقادی مطرح کرده است. او که فیلم دیوار را به جشنواره امسال فرستاده مدعی شده که اعضای هیات انتخاب به وی گفته اند که فیلمش در بخش مسابقه سینمای ایران قرار دارد؛ اما وقتی لیست اعلامی‌ را مشاهده کرده نامی‌از فیلمش در آن ندیده است. به گفته طالبی داریوش فرهنگ، عضو هیات انتخاب به وی گفته که شاید مشکل تایپی باعث چنین رویدادی است؛ اما وقتی با دفتر جشنواره نیز تماس گرفته سخنی از اصلاح لیست و مشکل تایپی نشنیده است.

دیوار دوازدهمین ساخته بلند محمد علی طالبی بعد از فیلم‌های موفقی چون کیسه برنج، تیک تاک، چکمه و ... است و در آن گلشیفته فراهانی، مهرداد صدیقیان، محمد کاسبی، آزیتا حاجیان و منوچهر آذری به ایفای نقش می‌پردازند.

در همین حال خبرگزاری فارس اعلام کرد که سه فیلم «همخانه»، «صدسال به این سال‌ها» و «دایره زنگی» نیز در جشنواره امسال به نمایش در می‌آیند. پیش‌تر اعلام شده بود که این فیلم‌ها از سوی هیات انتخاب جشنواره حذف شده‌اند؛ اما به نظر می‌رسد که هیات انتخاب تصمیم گرفت آنها را به بخش میهمان جشنواره اضافه کند تا حاشیه‌های جشنواره را کاهش دهد.

سینمای معناگرا و ۳ فیلم ایرانی

سینمای معناگرا که گفته شده بودجه سال آینده آن دوبرابر شده نیز امسال بخش جداگانه‌ای در جشنواره دارد و جالب آنکه با وجود حمایت‌های دولت از چنین فیلم‌هایی تنها سه فیلم شب «رسول صدرعاملی»، فرزند خاک «محمد علی باشه آهنگر» و در میان ابرها «سید‌روح‌ا... حجازی» تنها فیلم‌های ایرانی این بخش هستند و سایر فیلم‌های این بخش را فیلم‌های خارجی تشکیل می‌دهند.

تخفیف به دانشجویان و سینماهای مردمی‌

امسال هشت سینما به عنوان سینماهای مردمی‌به نمایش فیلم‌های جشنواره بیست و ششم می‌پردازند. این سینماها که برای اولین بار بعد از چند سال نام سینما آزادی نیز در میان آنها دیده می‌شود، عبارتند از: آستارا، آفریقا، اریکه ایرانیان، آزادی، موزه سینما، فرهنگ ۱ و ۲ ، عصر جدید ۱ و ۲، فلسطین ۱ و ۲ و ۳، بهمن ۱ و ۲. امسال برای سینما آزادی هیچ بلیتی پیش فروش نخواهد شد و علاقه‌مندان از طریق گیشه می‌توانند بلیت‌های مورد نظر خود را خریداری کنند.

همچنین امسال دانشجویان می‌توانند با ارایه کارت دانشجویی بلیت‌های جشنواره را تهیه کنند. به گفته حبیب ایل بیگی، مدیر روابط عمومی ‌جشنواره امسال پیش فروش بلیت‌های جشنواره امسال از پنجم بهمن آغاز شده و روزهای شنبه ششم و یکشنبه هفتم بهمن ماه به دانشجویان اختصاص یافته است و این گروه از دانشجویان می‌توانند از بیست‌درصد تخفیف در هنگام خرید بلیت‌های جشنواره استفاده کنند.

فیلم‌های خارجی

«چوپان خوب» رابرت دنیرو، «در دره‌ا...» پل‌هاگیس و «خداحافظ بافانا» بیل اوگوست از جمله ۱۴ فیلمی‌ هستند که در بخش جشنواره جشنواره‌های بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر نمایش داده می‌شوند. «چوپان خوب» محصول سال ۲۰۰۶ دومین تجربه کارگردانی رابرت دنیرو پس از «یک داستان برانکسی» است. این فیلم روایتی داستانی از تولد و شکل‌گیری سازمان اطلاعات و جاسوسی آمریکا (سیا) است. فیلمنامه را اریک راث نوشت که در کارنامه خود آثاری شناخته شده مانند «فارست گامپ»، «خودی»، «علی» و «مونیخ» دارد.

«چوپان خوب» با بازی مت دیمن، آنجلینا جولی، الک بالدوین، بیلی کراداپ و خود دنیرو با استقبال خوب منتقدان مواجه شد.

پل‌هاگیس کارگردان فیلم برنده اسکار «تصادف» در فیلم «در دره ا...» که اولین بار در دنیا سپتامبر گذشته در جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز پخش شد، حوادث مربوط به جنگ عراق را این بار در خاک آمریکا مورد توجه قرار داده است. تامی‌لی جونز و سوزان ساراندون در این فیلم که با الهام از رویدادهای واقعی ساخته شده، نقش پدر و مادر سربازی را بازی می‌کنند که کمی ‌پس از بازگشت از عراق ناپدید می‌شود.

«صندلی» به کارگردانی خولیو دی. والوویتس محصول سال ۲۰۰۶ اسپانیا است و فیلمنامه را نیز خود او نوشته است. این فیلم درباره مردی است که می‌کوشد یکی از صندلی‌های مغازه خرازی را مال خود کند. «صندلی» دومین فیلم بلند والوویتس ۳۹ ساله پس از فیلم موفق «اتاق سیگاری‌ها» است که در سال ۲۰۰۲ جایزه ویژه جشنواره بین‌المللی فیلم کارلووی واری را از آن خود کرد و برنده جایزه بهترین کارگردان تازه‌کار از جوایز فیلم گویا شد.

فیلم «خداحافظ بافانا» به کارگردانی بیل اوگوست فیلمساز نامدار دانمارکی و سازنده فیلم مطرح «پله فاتح» درباره ارتباط بین نلسن ماندلا و جیمز گرگوری، زندانبان اوست و بر مبنای کتاب «خداحافظ بافانا: نلسن ماندلا، زندانی من، دوست من» نوشته گرگوری ساخته شده است. نقش ماندلا را در این فیلم را دنیس هیسبرت بازی می‌کند و جوزف فاینس بازیگر فیلم «شکسپیر عاشق» در نقش گرگوری ظاهر می‌شود. دایان کروگر ستاره «تروا» نیز نقش همسر او را دارد. فیلم «تولد دوباره» ساخته ماساهیرو کوبایاشی فیلمساز ۵۳ ساله ژاپنی روایتی از عشق ناگفته، رنج و بقاست و درباره دختری ۱۶ ساله است که یکی از همکلاسی‌های‌اش او را با ضربات چاقو از پا در می‌آورد. این فیلم داستانی از تولد دوباره پدر قربانی و مادر فرد گناهکار است. «تولد دوباره» اخیرا جایزه یوزپلنگ طلایی بهترین فیلم جشنواره لوکارنو را از آن خود کرد. کوبایاشی ۵۴ ساله سازنده فیلم تحسین‌شده «حمله» است که سال ۲۰۰۵ در بخش مسابقه جشنواره فیلم کن نمایش داده شد.

الهام حمیدی - مهیا