آموزش قربانی تعطیلات
ندا گنجی
آسمان، زمستان امسال سخاوت بیشتری از خود نشان داد.
زمستان امسال با زمستان‌های گذشته تفاوت می‌کند، از این جهت که عقده برف‌بازی را بر دل کودکان جنوب شهر تهران ننشاند و تهران را یکدست سفیدپوش کرد.

عکس: حمید جانی‌پور
سال‌ها بود پایتخت‌نشینان برفی به این سنگینی را بر قامت دودگرفته شهر خود ندیده بودند؛ حداقل در 20سال گذشته.
اما همان‌طور که آسمان به مردم تهران سخاوت نشان داد، سایر شهرها حتی سیستان و بلوچستان را نیز از این نعمت محروم نکرد. اما همه چیز زیر این سرمای غیرمنتظره یخ زد.
برودت هوا از آغاز بارش برف به حدی رسید که سیستم حیاتی سوخت‌رسانی را دچار مشکل کرد، از همین رو بود که مسوولان برای جلوگیری از افزایش مشکلات ناشی از برف و یخبندان یا قطعی گاز، تنها چند ساعت پس از آغاز بارش‌ها، روزهای 17 و 18دی‌ماه را تعطیل اعلام کردند.
همه چیز رنگ و بوی بحران به خود گرفته بود. این بحران هرچند به مشکلات بسیاری در پایتخت دامن زد، اما شرایطی را که ساکنان سایر شهرها به خصوص شهرها و استان‌های مرزی در آن به سر می‌بردند، به مراتب دشوارتر می‌کرد.
از یک‌سو تقاضا برای مصرف سوخت گاز افزایش یافته بود، از سوی دیگر لوله‌های به کار رفته در سیستم گازرسانی، قادر به انتقال این حجم تقاضا نبود. این مشکل با وجود افزایش نسبی دما همچنان در بسیاری از شهرها به قدرت خود باقی است.
در بحبوحه قطعی گاز، به یکباره بازارها از وسایل گرمازای برقی نیز خالی شد و مردم با پیت‌های خالی نفت در صف‌های طولانی آخرین شانس خود را نیز امتحان کردند و به روال سال‌هایی که «نفت» به منازل آنها گرما می‌بخشید، به وسایل گرمازای نفتی پناه آوردند. اما بازار شایعات همچنان با حرارت سابق در حال فعالیت بود و گویا سرما خدشه بر روند فعالیت آن وارد نساخته بود؛ به طوری که پس از آنکه قطعی گاز برخی از شهرها و نارسایی در سیستم سوخت‌رسانی، نانوایی‌ها را نیز بی‌نصیب نگذاشته بود، بسیاری از نانوایی‌ها دچار قطعی گاز شدند و همین عامل آنها را به مرز تعطیلی کشاند.
البته سایر نانوایی‌ها نیز از این فرصت بهره بردند و بر قیمت نان افزودند و به شایعات قحطی نان دامن زدند.از همین رو بود که مردم ساعت‌ها زیر شلاق سرما در صف‌های طویل نان اوقات خود را می‌گذراندند و وقتی نوبت به آنها می‌رسید، بیش از حد نیاز نان می‌خریدند تا در صورت بروز قحطی نان مشکلی از ناحیه این کالای ضروری بر ایشان به وجود نیاید.
حال بماند که بسیاری از مسافران در جاده‌های کشور در برف ماندند و به کمک نیروهای امدادی در مساجد و مدارس اسکان داده شدند؛ اما آثار سرما و یخبندان روزهای بعد از بارندگی با افت شدید دما خود را نشان داد.
برای مثال، 20هزار خانوار قمی به دلیل سرمای شدید دچار قطعی آب شدند که اگر تعداد هر خانوار را پنج نفر بدانیم، 100هزار نفر در قم دچار مشکل بی‌آبی شدند و 350روستای لرستان نیز هنوز در محاصره برف روزگار می‌گذارنند.
بنابراین تعطیلات پی‌در‌پی، رکود انواع کسب‌و‌کار را سبب شد که خسارات سنگین نیز از این رهگذر بر پیکر اقتصاد کشور تحمیل شد.
حسن مرادی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در این خصوص به دنیای اقتصاد می‌گوید: «تخمین خسارت‌های اقتصادی چند روز اخیر مشکل به نظر می‌رسد. به هر حال همه کشورها چند روزی را برای تعطیلات زمستانی در نظر می‌گیرند؛ اما نفی خسارت نمی‌کنیم و نمی‌گوییم تعطیلی ادارات زیانی بر اقتصاد کشور وارد نمی‌کند، اما ضرورت برنامه‌ریزی را هم رد نمی‌کنیم. چطور می‌شود که مردم روسیه با دمای 40درجه زیر صفر به راحتی زندگی می‌کنند؟ درحالی که ما یک برف‌روب قوی که بتواند در عرض چند ساعت برف‌ها را از معابر پاک کند، در کشور نداریم.
اگرچه بارش این حجم گسترده برف غافلگیرکننده بود، اما برای کنترل این وضعیت دولت اقتداری از خود نشان نداده و همیشه بازرسی و نظارت در این گونه مواقع ضعیف بوده است.»
نماینده اراک در مجلس شورای اسلامی می‌افزاید: «در این روزها برخی از تاکسی‌ها نیز به دنبال سودجویی هستند و قیمتی دو برابر از مسافران دریافت می‌کنند. وقتی با یک مورد از این تاکسیرانان مواجه شدم با تاکسیرانی تماس گرفتم که گفتند شرکت مذکور زیر نظر تاکسیرانی نیست و تحت‌نظر وزارت بازرگانی فعالیت می‌کند. به نظر من این چنین مدیریتی که در وزارت بازرگانی مسوولیت این بخش را دارد، باید منحل شود. این نوع مدیران در مواجهه با تذکرات نمایندگان هم هیچ واکنشی نشان نمی‌دهند و نسبت به تذکر واکسینه شده‌اند.»
اگرچه برف و سرما موجبات گرفتاری بسیاری از هموطنان را فراهم آورد، اما این دانش‌آموزان و دانشجویان بودند که به دلیل تعطیلات پی‌در‌پی آن هم در فصل امتحانات سر از پا نمی‌شناختند.
با این همه به جرات می‌توان گفت یکی از بخش‌هایی که با بیشترین چالش روبه‌رو شد، سیستم آموزش‌و‌پروش کشور است. ساخت غیراصولی مدارس و فرسوده بودن آنها که حتی در مقابل باران هم مقاومتی ندارد مدارس را به یکی از نقاط آسیب‌پذیر کشور تبدیل کرده است؛ به طوری که گفته می‌شود، بالغ‌بر 20درصد مدارس دچار ترکیدگی لوله آب
- فقط در شهر تهران - شده‌اند که آمار خرابی‌های شهرهای دیگر هم به آن افزوده می‌شود. در این میان و در شرایطی که برخی از مناطق کشور از حیث مراکز آموزشی در مضیقه هستند، با تخریب مدارس نیز مواجه شدند تا جایی که برف سنگین، بیش از ۱۰واحد آموزشی را در گیلان تخریب کرده است.
این درحالی است که آموزش‌وپرورش هیچ منبعی برای جبران این خسارت ندارد و معلوم نیست در آینده با چه مشکلاتی دست‌و پنجه نرم خواهد کرد.
شیرزاد عبدالهی، کارشناس مسائل آموزش و پرورش در این باره می‌گوید: «خسارت‌های اصلی مسلما با چشم و اعداد و ارقام بیگانه خواهد بود. این که ۱۵میلیون دانش‌آموز حدود یک هفته، ۱۰ روز از آموزش محروم بوده‌اند به طور حتم کیفیت تحصیلی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
به دلیل آن که دانش‌آموزان در فصل امتحانات صرفا برای امتحان دادن به مدارس مراجعه می‌کنند تا بدین جا خدشه‌ای به آموزش آنها وارد نمی‌شود؛ اما از آنجایی که امتحانات برگزار نشده به بعد از آخرین امتحان موکول می‌شود، برنامه آموزشی برای مدتی متوقف خواهد شد.
البته برای جلوگیری از این توقف می‌توان پس از دو ساعت زمان امتحان کلاس‌های درس را برگزار کرد که در این صورت نیز سیستم آموزشی کشور با افت تحصیلی مواجه خواهد شد؛ چرا که دانش‌آموزان ما عادت کرده‌اند که پیش از روز امتحان یک فرصت حداقل یک روزه برای آنها در نظر گرفته شود که با اجرایی کردن این طرح، امتحانات اهمیت خود را برای دانش‌آموزان از دست خواهد داد.
بنابراین خیلی دور از ذهن نیست که تا مدرسه‌ها برقرار شوند، زمان طولانی بطلبد.
او در ادامه می‌افزاید: بسیاری از لوله‌های آب مدارس شهرستان‌ها دچار ترکیدگی شده‌اند. سرویس‌های بهداشتی وضعیت نامناسبی دارند و در برخی از مدارس سقف‌ها نم داده‌اند. هیچ بعید نیست که آب به داخل کلاس‌ها نفوذ کند. از سوی دیگر تعطیلات با ایام عزاداری ماه محرم و پس از آن دهه فجر مصادف شده است؛ بنابراین تمام این عوامل موجب می‌شود مساله آموزش در مدارس شکل جدی به خود نگیرد.
این معضل بیشتر در دانش‌آموزان سال سوم دبیرستان و پیش دانشگاهی نمود پیدا می‌کند و به دلیل آن که این افراد بزرگ‌ترین گروه داوطلبان کنکور را تشکیل می‌دهند، مسلما بزرگ‌ترین صدمات به این بخش وارد می‌شود، در عین حال شاید قابل جبران هم نباشد.»
از دیگر سو شرایط نامساعد جوی موجب شد زمان برگزاری امتحانات پایانی نیم‌سال اول دانشگاه‌ها نیز لغو شود و به هفته‌های آینده موکول شود این در شرایطی است که سازمان سنجش هم طی اطلاعیه‌ای تاریخ برگزاری آزمون ورودی تحصیلات تکمیلی (دوره‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته) را به اسفند ماه موکول کرد و به دنبال آن دانشگاه‌های دیگر از جمله پیام نور نیز زمان برگزاری امتحانات را تغییر دادند تا جایی که خالقی، معاون آموزشی وزارت علوم این تغییرها را براساس تقاضای دانشجویان دانست.
او می‌افزاید: «تمام استان‌ها به فراخور شرایط جوی، مجوز تعطیلی دانشگاه‌ها و تغییر زمان امتحانات را صادر کردند. اما در خصوص آزمون کارشناسی ارشد باید بگویم به دلیل تلاقی آزمون‌های پایان ترم دانشگاه‌ها و این آزمون، بسیاری از دانشجویان خواستار تغییر زمان آن بودند که در نتیجه زمان آن به تعویق افتاد. به هر حال فرصتی ایجاد شد که دانشجویان زمان بیشتری را برای این آزمون یا آزمون‌های دانشگاه‌ها اختصاص دهند.»