سازهای ناکوک
اقدس قلی‌زاده
صندلی‌های پر و خالی، آدم‌هایی که مدام به ساعت‌هایشان نگاه می‌کردند، سرمایی که با قدرت به جان می‌نشست تا همه زمستان بودنش را به رخ بکشد وسازهای کوک و ناکوکی که از دفتر نت می‌نواختند همراهان یک هفته‌ای جشنواره موسیقی بودند و مردم.

پرونده مهم‌ترین رویداد موسیقی کشور که از 30 آذر ماه گشوده شده بود پس از 8 روز ورق خوردن با انتقادات بسیار و رضایت نسبی، جمعه 7 دی ماه بسته شد تا باز در سال دیگر به دست دولتی‌ها گشوده شود.
داشته‌های جشنواره
جشنواره بیست‌و‌سوم با تفاوت‌هایی چون رقابتی شدن و اجرای گروه‌های پاپ بدون حضور چهره‌ها و مسوولان فرهنگی، بسیاری از دوستداران موسیقی را به 8 سالن کشید تا شنونده نوای سازها و صدای خوانندگان باشند.
در این جشنواره ۷۹ گروه داخلی با ۱۰۷۰ هنرمند در قالب آهنگساز، نوازنده، همسرا، خواننده و.. به اجرای آثار خود پرداختند.
در بخش رقابتی سنتی و تلفیقی 229هنرمند 198‌قطعه، در بخش کلاسیک 38‌هنرمند 66‌قطعه، در بخش پاپ 82 هنرمند 73 قطعه و در بخش جنبی 721 هنرمند 441 قطعه را برای حاضران نواختند.
۴۲ گروه در بخش مسابقه با یکدیگر به رقابت پرداختند که از این تعداد ۲۵گروه در بخش سنتی تلفیقی، ۷گروه در حوزه موسیقی کلاسیک و ۷‌گروه هم در بخش موسیقی پاپ حضور داشتند.
38 گروه نیز در بخش جنبی جشنواره شرکت کردند که در این بخش علاوه بر موسیقی سنتی و نواحی، چند گروه در بخش بانوان، چند ارکستر بزرگ و همچنین گروه‌های پاپ آریان، خشایار اعتمادی، مانی رهنما، مجتبی کبیری و گروه آریان در تالار وزارت کشور برنامه داشتند. سخنرانی، از بخش‌های دیگر این جشنواره بود که سهم خانه هنرمندان شد.
ویترین‌های خاک گرفته
جشنواره موسیقی ویترینی بود از گروه‌های مختلف تا نشان دهند در پشت پرده موسیقی کشور چه می‌گذرد. پشت پرده‌ای که با این اجراها همه سیاست‌ها، حمایت‌ها، توجهات و کم لطفی‌ها نمایان گشت.
حضور بسیار ضعیف بانوان حتی با وجود چهره‌های سرشناسی چون پری زنگنه و خواننده‌های با سابقه اپرا نشان داد که بانوان کشور قدم‌های اثر بخشی در این عرصه برنداشته یا عواملی باعث بر جای ماندن ردپای محو آنان شده است. پس از عبور از داستان زنان، بخش بین‌الملل نیز با افت و خیزهای بسیاری مواجه بود. حضور هشت گروه از کشورهای اتریش، فرانسه، هند،‌ ترکیه، هلند، آذربایجان و رومانی بخش بین‌الملل جشنواره را شکل داد.
این بخش از جشنواره در تمامی‌دوره‌ها مورد انتقاد اهالی موسیقی واقع شده است. چرا که کارشناسان موسیقی اعتقاد دارند همیشه گروه‌هایی ضعیف از کشورهای مختلف به جشنواره دعوت می‌شوند و موسیقی سطح پایینی را ارائه می‌کنند.
برگزارکنندگان در مقابل این انتقاد همزمانی این رویداد با روزهای کریسمس را بهانه می‌آورند و می‌گویند که هنرمندان درجه یک خارجی در این وقت سال فرصتی برای حضور در ایران و اجرای برنامه ندارند. صرف نظر از تنها چند گروه که تعدادشان از انگشت‌های یک دست تجاوز نمی‌کرد، بیشتر گروه‌ها نتوانستند نماینده خوبی از کشورهای خود باشند.
جان تازه جشنواره با ارکستر ملی
پس از گذشت سه شب کم رونق با ورود به شب چهارم، جشنواره جان تازه‌ای گرفت. گروه ارکیده به سرپرستی و خوانندگی ارکیده حاجی‌وندی توانست رونق خفته را در تالار وحدت بیدار کند. استقبال بانوان از این گروه که بیشتر آنان با شناخت قبلی در سالن حاضر شده بودند به حدی بود که حتی بالکن سوم نیز به اشغال درآمد. حاجی‌وندی به همراه ۸ نوازنده که مانند او جوان و کم‌سن‌وسال بودند با اجرای قطعات موسیقی به سبک پاپ با تشویق پی‌درپی تماشاچیان سالن را‌ترک کردند تا پس از آنها ارکستر ملی که افتخار موسیقی کشور است شب به یادماندنی را چون اجراهای گذشته به یادگار گذارد.
جمعیت مشتاق که دیگر از یک‌دستگی زنانگی خارج شده بود پشت درهای بسته انتظار می‌کشید تا نوای خوش سازهای کوک شده را با نوازندگی متبحرترین نوازندگان بشنود. با نیم ساعت تاخیر کسانی که برای بالکن‌ها بلیت گرفته بودند در یک حرکت بی‌سابقه به سمت جایگاه هجوم بردند تا صندلی‌های بهتری به دست آورند. پس از برقراری سکوت نسبی، فرهاد فخر‌الدینی رهبر و سرپرست گروه در میان تشویق چند دقیقه‌ای حاضران به روی سن آمد و از رشید وطن‌دوست خواننده اپرا دعوت کرد تا برای اجرای قطعاتی به گروه ملحق شود.
دارنده نشان درجه یک هنر، با مشایعت تماشاچیان در کنار فخرالدینی جای گرفت. گروه نواخت، او خواند و مردم گوش دل به صدای زیبا و پراوجش سپردند. سالار عقیلی پس از وطن‌دوست اجرای ادامه برنامه را عهده‌دار شد. تشویق‌های طولانی در پایان هر قطعه نشان از لذت و شعف حاضران نسبت به صدای جوان و پرصلابت عقیلی داشت. ارکستر ملی با اجرای ۱۵ قطعه آذری و فارسی موجب شد چهارمین شب جشنواره، متفاوت‌تر از شب‌های دیگر به پایان برسد. به یادماندنی، شورانگیز و پرازدحام.
آخرین شب 7 شب
رودخانه کم خروش و آرام جشنواره که نتوانست هیجان چندانی را در میان علاقمندان موسیقی ایجاد کند شب آخر کمی‌ به خروش آمد تا با پایان یافتن این بستر باز در میان پیچ و خم‌های موسیقی به مسیر خود ادامه دهد تا روزی در رویا هم که شده به دریا ختم گردد.
ارکستر سمفونیک تهران که می‌گفتند بخشی از بالا بردن وزن جشنواره بر دوشش گذاشته شده بود،جای زنان را گرفت تا هنر خود را عرضه کند. استقبال گرم حاضران و اجرای نه چندان در خور شان ارکستر سمفونیک تهران، رسالت مورد انتظار را محقق نکرد.
پس از ارکستر تهران صحنه به ارکستر بزرگ سنتی مجید عندلیبی سپرده شد تا قطعه پایانی تالار وحدت با خاطره خوشی در ذهن‌ها حک شود. گروه عندلیبی با ساعتی تاخیر، احساس تماشاچیان را در میان نوای خوش سازهای خود جاری کرد و خوب توانست برازنده نامش حاضر شود.
داستان بیست و سومین جشنواره فجر با همه تلاش برگزارکنندگانش دلسرد کننده به اتمام رسید و این سوال را باقی گذاشت که چرا در سرزمین سرشار از موسیقی آنقدر سازها بد کوک می‌شود.
عکس : شبنم کهن‌چی