بانک مرکزی پاسخ می‌دهد
رابطه تورم و تغییرات هزینه زندگی
ارزیابی توضیحات تورمی مظاهری از سوی خوش‌چهره
توقف روند افزایشی دلار در بازار
دنیای اقتصاد – به دنبال افزایش انتقادها از بانک مرکزی درخصوص نحوه محاسبه تورم و اینکه نرخ تورم اعلامی این بانک، تغییرات هزینه زندگی را پوشش نمی‌دهد و بسیار کمتر از روند صعودی هزینه خانوارها است، بانک مرکزی با ارسال نمابری به رسانه‌های کشور توضیحاتی در این زمینه ارائه کرد.
همزمان با این توضیحات بانک مرکزی، دیروز گزارش رسمی بانک مرکزی در خصوص نرخ تورم در آبان ماه منتشر شد که نشان می‌دهد شاخص قیمت‌ها در این ماه نسبت به ماه مشابه قبل ۱/۱۹درصد افزایش یافته است و نرخ تورم در۱۲ماه منتهی به آبان ۸۶معادل ۸/۱۶درصد بوده است. این نرخ از فروردین ماه سال‌جاری در یک روند صعودی از ۸/۱۲درصد به ۶/۱۳درصد در اردیبهشت، ۲/۱۴درصد در خرداد، ۸/۱۴درصد در تیر ماه، ۴/۱۵درصد در مرداد ماه، ۸/۱۵درصد در شهریور و بالاخره ۲/۱۶درصد در مهر ماه رسیده بود که نرخ ۸/۱۶درصدی آبان نشان‌دهنده تداوم این حرکت فزاینده است.
ارزیابی توضیحات تورمی مظاهری از سوی خوش‌چهره
توقف روند افزایشی دلار در بازار
دنیای اقتصاد - به دنبال افزایش انتقادها از بانک مرکزی درخصوص نحوه محاسبه تورم و اینکه نرخ تورم اعلامی این بانک، تغییرات هزینه زندگی را پوشش نمی‌دهد و بسیار کمتر از روند صعودی هزینه خانوارها است، بانک مرکزی با ارسال نمابری به رسانه‌های کشور توضیحاتی در این زمینه ارائه کرد.
همزمان با این توضیحات بانک مرکزی، دیروز گزارش رسمی بانک مرکزی در خصوص نرخ تورم در آبان ماه منتشر شد که نشان می‌دهد شاخص قیمت‌ها در این ماه نسبت به ماه مشابه قبل 1/19درصد افزایش یافته است و نرخ تورم در12ماه منتهی به آبان 86معادل 8/16درصد بوده است. این نرخ از فروردین ماه سال‌جاری در یک روند صعودی از 8/12درصد به 6/13درصد در اردیبهشت، 2/14درصد در خرداد، 8/14درصد در تیر ماه، 4/15درصد در مرداد ماه، 8/15درصد در شهریور و بالاخره 2/16درصد در مهر ماه رسیده بود که نرخ 8/16درصدی آبان نشان‌دهنده تداوم این حرکت فزاینده است.
بانک مرکزی پاسخ می‌دهد
رابطه تورم و تغییرات هزینه زندگی
دنیای اقتصاد - به دنبال افزایش انتقادها از بانک مرکزی درخصوص نحوه محاسبه تورم و اینکه نرخ تورم اعلامی این بانک، تغییرات هزینه زندگی را پوشش نمی‌دهد و بسیار کمتر از روند صعودی هزینه خانوارها است، بانک مرکزی با ارسال نمابری به رسانه‌های کشور توضیحاتی در این زمینه ارائه کرد.
در این نمابر آمده است که:
۱ - شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی یکی از انواع شاخص‌های قیمت است که معیار سنجش تغییرات قیمت مقدار ثابت و معینی از کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهرنشین بوده و وسیله‌ای است برای اندازه‌گیری سطح عمومی قیمت‌ها در بازار خرده‌فروشی و یکی از بهترین ابزارهای سنجش نرخ تورم و قدرت خرید پول کشور می‌باشد. این شاخص اگرچه برآوردی از شاخص هزینه زندگی است ولی لزوما نمی‌تواند به طور دقیق تغییرات در هزینه زندگی خانوارها را نشان دهد. زیرا در شاخص هزینه زندگی، کل هزینه‌های خانوار از جمله مالیات‌ها و بیمه‌ها نیز در محاسبات آورده می‌شود، در حالی که هزینه‌هایی نظیر مالیات‌هایی که به قیمت‌های خرده‌فروشی وابسته نیستند در شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی وارد نمی‌شود. همچنین در محاسبه شاخص هزینه زندگی وقتی مقدار مصرف و نوع کالاها و خدمات مصرفی تغییر می‌کند، این تغییرات می‌باید در محاسبات منظور گردد؛ در حالی که در شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (شاخص تورم) تغییرات قیمت در یک سبد که اقلام آن و ضرایب اهمیت آن در سال پایه تعیین شده است، مدنظر قرار می‌گیرد.
2 - یکی از مشکلات محاسبه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، محدودیت‌هایی است که از بابت وزن‌های ثابت هزینه در شاخص لاسپیرز وجود دارد. در اکثر کشورهای جهان که از فرمول لاسپیرز استفاده می‌کنند، وزن‌های هزینه‌ای مربوط به مصرف خانوارها در فاصله دو سال پایه، ثابت می‌ماند. از این نظر شاخص لاسپیرز منعکس‌کننده تغییرات هزینه زندگی متاثر از تغییر وزن‌های کالاها و خدمات مصرفی خانوارها در سال‌های پس ازسال پایه محاسبه شاخص نیست. این مشکل با تغییر سال پایه که هر چند سال یک بار صورت می‌گیرد، مرتفع می‌شود.
۳ - تغییر سال پایه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در بانک مرکزی، در سال‌های ۱۳۳۸، ۱۳۴۸، ۱۳۵۳، ۱۳۶۱، ۱۳۶۹، ۱۳۷۶ و آخرین آن در سال ۱۳۸۳ صورت گرفته است. در آخرین تجدیدنظر به عمل آمده با استفاده از بررسی بیش از ۱۲۰۰۰خانوار نمونه در سال ۱۳۸۳، تعداد ۳۵۹قلم کالا و خدمت (که مستقیما بیش از ۸۵درصد کل هزینه خانوارهای شهرنشین ایرانی را تشکیل می‌دهد) انتخاب و براساس قیمت‌گیری از این اقلام شاخص تورم محاسبه می‌شود. بنابراین سبد کالاها و خدمات مشمول شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی تا حد امکان (از جنبه نظری و عملی) به الگوی مصرف واقعی خانوارهای شهرنشین کشور نزدیک است. در این راستا و در جهت ارائه هر چه دقیق‌تر شاخص تورم، تجدیدنظر بعدی در فاصله ۵سال بعد از سال پایه کنونی؛ یعنی در سال ۱۳۸۸ انجام خواهد شد.
4 - همچنان که ذکر شد، شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، مشتمل بر میانگین شاخص قیمت صرفا 359قلم کالا و خدمات است که در بررسی بودجه خانوارهای شهری در سال پایه محاسبه شاخص (100-1383) بیشترین وزن را به خود اختصاص داده‌اند. حال آنکه کل کالاها و خدماتی که در یک جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد نمی‌تواند منحصر به این 359قلم کالا و خدمت باشد. این کالاها و خدمات مازاد، وزن چندانی در کل هزینه‌های خانوار «متوسط» شهری نداشته و تدریجا از الگوی مصرف خانوار «متوسط» حذف می‌شود.
۵ - شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی مانند سایر شاخص‌های کلان اقتصادی، یک میانگین آماری برای متوسط جامعه است و براساس تعریف استاندارد آن در سطح جهانی محاسبه می‌شود و نمی‌تواند تجربه افراد یا خانوارهای شخصی را از تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها منعکس نماید. ولی انتظارات از این شاخص بیش از حد بوده و هر فردی با توجه به الگوی مصرف خود، می‌خواهد نرخ تورم اعلام شده با شرایط فردی او منطبق باشد، در حالی که برخی از خانوارها ممکن است الگوی کاملا متفاوت از اکثریت جامعه داشته باشند. در آن صورت نرخ تورم این افراد متفاوت از متوسط جامعه خواهد بود.
6 - ضرایب اهمیتی که در محاسبه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی مورد استفاده قرار می‌گیرد، منعکس‌کننده میزان اهمیت نسبی هر قلم کالا و خدمات مصرفی یک خانوار «متوسط» شهری در کل هزینه‌های آن خانوار می‌باشد. به عنوان مثال اگر خانواری بیش از متوسط جامعه روی «مسکن» هزینه نماید و قیمت این گروه از کالاها و خدمات در دوره‌ای معین به شدت افزایش یابد، میزان افزایش در هزینه‌ها و درنتیجه شاخص قیمت آن خانوار از میزان افزایش «متوسط» جامعه بزرگ‌تر خواهد بود.
۷ - نرخ تورم اعلامی بانک مرکزی که بر مبنای مظنه‌گیری مداوم و محاسبه تغییرات شاخص قیمت سبد معینی از کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری کشور به دست می‌آید، نرخ تورم تحقق یافته و ناظر به گذشته است. در حالی که نرخ‌های تورمی که از برآورد الگوهای اقتصادسنجی به دست می‌آید، معمولا پیش‌بینی‌های ناظر به آینده هستند.
8 - قیمت کالاها و خدمات مشمول شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، به صورت روزانه از مکان‌هایی اخذ می‌شود که بیشتر خانوارها مایحتاج مصرفی خود را از آنجا تامین می‌نمایند (فروشگاه‌ها و عرضه‌کنندگان خدمات در سطح خرده‌فروشی). این مکان‌ها به طور متناسب در بازارهای مرکزی، همسایگی خانه‌ها و سایر مراکز خرید در هر شهر پراکنده‌اند.
۹ - در محاسبه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، خرید دارایی‌ها (نظیر خرید خانه، خرید زمین یا خرید سهام) مورد محاسبه قرار نمی‌گیرد، بلکه فقط جزو مصرفی این دارایی‌ها مانند هزینه اجاره‌بها محاسبه می‌شود. در اتحادیه اروپا از شاخصی به نام IIICP ا(۱) استفاده می‌شود که دربرگیرنده خرید دارایی‌هایی مانند خانه، زمین، بیمه عمر و سهام می‌باشد، اما استفاده از این شاخص در این کشورها برای ایجاد نوعی ارتباط بین کشورهای اتحادیه اروپا است و برای اصلاح روش محاسبه نرخ تورم نیست. در غالب کشورهای دنیا هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که تغییرات قیمت هزینه مربوط به دارایی‌هایی نظیر مسکن و زمین را در محاسبه نرخ تورم وارد نمایند.
10 - در شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی انواع قیمت کالاها و خدمات (از جمله قیمت یارانه‌ای، تعادلی و آزاد) مورد محاسبه قرار می‌گیرد و این برداشت که صرفا قیمت کنترل شده کالاها و خدمات در محاسبه CPI وجود دارد، صحیح نمی‌باشد. در این زمینه لازم است اشاره شود، در هفت‌ماه اول سال 1386 نرخ رشد بهای «دخانیات»، «حمل و نقل»، «آب» و «برق و گاز و سایر سوخت‌ها» در شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، به ترتیب به میزان 4/23، 4/11، 7/7 و 0/7درصد افزایش یافت. ارقام مشابه سال قبل به ترتیب 4/6، 3/6، 5/0- و 4/1درصد بود. تفاوت نرخ رشد اقلام فوق که عموما به صورت اداری تعیین می‌شود در دوره‌های هفت‌ماه سال‌های 86 و 85 قابل ملاحظه است.
۱۱ - در تجدیدنظر سال ۱۳۸۳ طبقه‌بندی اقلام مشمول شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی به طبقه‌بندی COICOPا(۲) (براساس پیشنهاد SNAا(۳) ویرایش سال ۱۹۹۳) تغییر یافت و به علت اعمال این تغییر، تعداد گروه‌های اصلی مشمول شاخص از ۸گروه در طبقه‌بندی قبل (براساس طبقه‌بندی SNA ویرایش سال ۱۹۶۸) به ۱۲ گروه تغییر یافت. یکی از این گروه‌ها «تحصیل» می‌باشد که دربرگیرنده شهریه مدرسه غیرانتفاعی، کلاس‌های تقویتی و شهریه دانشگاه است. علاوه بر گروه «تحصیل» شهریه مهدکودک، آموزش بدن‌سازی و شنا و کتاب‌های درسی مدارس در محاسبه سایر گروه‌های شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی وجود دارد.
12 - نرخ تورم در دوازده ماه منتهی به خرداد، تیر، مرداد، شهریور و مهر سال 1386 به ترتیب 2/14، 8/14، 4/15، 8/15 و 2/16درصد بوده است. در ماه‌های آینده این نرخ ممکن است افزایش یا کاهش یابد و این امر به منزله تغییر سبد شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی یا تغییر روش محاسبه نیست.
۱۳ - در حال حاضر در بانک مرکزی، شاخص‌های مختلفی از جمله شاخص قیمت تولیدکننده، شاخص قیمت عمده‌فروشی، شاخص قیمت صادراتی و شاخص ضمنی تعدیل تولید ناخالص داخلی محاسبه می‌شود که هریک اهداف خاصی را دنبال می‌کنند. لیکن شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی مطابق با استاندارد‌های جهانی، به عنوان شاخص مناسب تورم، تعریف مشخصی دارد که باید در همان محدوده از آن انتظار داشت.
پی‌نوشت‌ها:
۱-Harmonized Indices of Consumer Prices.
2- Classification of Individual Consumption by Purpose.
۳- A System of National Account.
ارسال نظر