چرخش آمریکا در برابر ایران
ناتوانی کاخ سفید از توجیه خبرنگاران
رسانه‌های جهان توجیهات مشاور بوش در خصوص گزارش‌های متناقض را ناشیانه توصیف کردند
دنیای اقتصاد- بالاترین نهاد امنیتی، جاسوسی آمریکا که متشکل از 16 سازمان اطلاعاتی این کشور از جمله «سیا» است در یک گزارش امنیتی، اتهام پیشین خود علیه برنامه هسته‌ای ایران را پس گرفت و اعتراف کرد که این برنامه در مسیر غیر نظامی پیش می‌رود. این نهاد اطلاعاتی با همان درجه از قاطعیت، از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران خبر داده که دو سال پیش با همین درجه از اطمینان، ادعای متفاوتی را مطرح کرده بود.
در ابتدای گزارش «شورای ملی اطلاعات آمریکا» تاکید شده است که این نهاد در راس سازمان‌های جاسوسی و ناظر بر فعالیت‌های آنها و نیز به عنوان مشاور اصلی رییس‌جمهوری آمریکا و شوراهای امنیت ملی و داخلی عمل می‌کند.
به نوشته «واشنگتن پست»، دولت بوش پس از انتشار این گزارش به طور ناگهانی کلیه کنفرانس‌های خبری روزانه خود را در
کاخ سفید لغو کرد و «استفان هادلی»، مشاور امنیت ملی رییس‌جمهوری آمریکا را برای توجیه خبرنگاران فرستاد که با موجی از انتقاد از سوی رسانه‌ها مواجه شد. تحلیل اکثر رسانه‌های حاضر در این کنفرانس مطبوعاتی این بود که توجیهات وی برای گزارش‌های متناقض بسیار ناشیانه بود.

کنفرانس مطبوعاتی شتابزده استفان هادلی، مشاور بوش پس از انتشار گزارش
۱۶سازمان اطلاعاتی آمریکا صلح‌آمیز بودن فعالیت هسته‌ای ایران را تایید کردند
دست‌های خالی بوش برای تشدید فشار به ایران
دنیای اقتصاد- روز دوشنبه گزارشی تحت عنوان «ارزیابی ملی اطلاعات» که شامل نظرات سازمان‌های مختلف اطلاعاتی آمریکا است، انتشار یافت که در آن اعلام
شده است؛ آنچه برنامه ایران برای اهدافی غیر از تامین انرژی خوانده شده، در سال 2003 متوقف شده است.
این گزارش، که توسط شورای ملی اطلاعات آمریکا تهیه شده، نسبت به دلیل این تصمیم ابراز بی‌اطلاعی کرده، اما گفته است که احتمالا علت آن، وارد شدن فشارهای خارجی بوده است.
در عین حال، این گزارش ادعا می‌کند که در صورت از سر گیری تحقیقات برای تولید اسلحه اتمی، جمهوری اسلامی قادر است ظرف هشت سال آینده به چنین تسلیحاتی دست یابد.
به گفته برخی از ناظران مشخص نیست که آیا این گزارش بر سیاست سختگیرانه دولت آمریکا در مورد ایران تاثیر بگذارد.
در این ادعا نیز ابراز شده است که ممکن است دولت آمریکا با استناد به این گزارش نتیجه بگیرد که وارد کردن فشار بین‌المللی بر ایران برای تغییر روش دولت این کشور موثرتر از آن است که مقام‌های جمهوری اسلامی وانمود می‌کنند.
ایرنا در تفسیری نوشت که دولت آمریکا با خنثی کردن تبلیغات قبلی علیه ایران، خود را برای انجام یک معامله بزرگ با این کشور آماده می‌کند.
ایرنا توضیح نداده است که چنین معامله‌ای چه خصوصیاتی خواهد داشت و آیا مقام‌های جمهوری اسلامی نیز از آن استقبال خواهند کرد یا نه.
ارزیابی ملی اطلاعاتی براساس مجموع اطلاعات و ارزیابی شانزده سازمان اطلاعاتی اصلی آمریکا از جمله سازمان مرکزی اطلاعات (سیا) تدوین شده است و بالاترین مرجع اطلاعاتی در آمریکا به شمار می‌رود.
مقام‌های اطلاعاتی آمریکایی ادعا کرده‌اند که در دو سال گذشته، تمایل ایران به دستیابی به سلاح هسته‌ای کمتر از چیزی بوده که دولتمردان آمریکایی ادعا می‌کرده‌اند. به ادعای این مقامات این بدین معنی است که ایران به فشارهای دیپلماتیک حساس است.
کاخ سفید در اولین واکنش گفت این گزارش «خبر خوبی» است، اما در عین حال مدعی شد که این گزارش نشان می‌دهد که خطر دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، کماکان «مشکلی جدی» است.
این گزارش که از سوی سازمان برآورد ملی آمریکا، از زیرمجموعه‌های شورای اطلاعات ملی آمریکا، منتشر شده دیدگاه‌های منابع مهم اطلاعاتی آمریکا را جمع‌بندی کرده است.
نویسندگان این گزارش «اطمینان زیادی» دارند که ایران در سال ۲۰۰۳ و «در پاسخ به فشار بین‌المللی» برنامه خود را متوقف کرده است.
نویسندگان گزارش گفته‌اند «اطمینان نسبی» دارند که ایران این برنامه را دوباره آغاز نکرده است.
بر اساس این گزارش ایران در سال ۲۰۰۷ «پیشرفت چشمگیری» در تزریق گاز به سانتریفوژها به قصد غنی‌سازی اورانیوم داشته است.
نویسندگان گزارش می‌گویند که ایران تا دوره زمانی 2010 تا 2015 به اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساخت سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت، اما نویسندگان گزارش با «اطمینان نسبی» اعلام کرده‌اند که ایران در استفاده از تجهیزات جدید هنوز «با مشکلات تکنیکی قابل‌توجهی روبه‌رو است».
این گزارش به منزله چرخشی اصلی در ارزیابی دو سال پیش نهادهای اطلاعاتی آمریکا در همین زمینه است که بر تلاش ایران برای تولید بمب اتمی تاکید داشت.
استیون‌هادلی، مشاور امنیت ملی آمریکا، پس از انتشار گزارش در مقابل خبرنگاران حاضر شد تا آنان را توجیه کند. او که با موجی از سوالات و انتقادات مواجه شد، در اظهاراتی متناقض با گزارش گفت: یافته‌های گزارش تایید می کند که آمریکا «حق دارد نسبت به جاه‌طلبی‌های اتمی ایران نگران باشد» و استراتژی جورج بوش «درست» بوده است.
او تاکید کرد که جامعه جهانی باید «فشار بر ایران را افزایش دهد» و در این راه از منزوی کردن دیپلماتیک، تحریم‌های سازمان ملل و دیگر اهرم‌های اقتصادی علیه ایران استفاده کند.
گوردون کوررا، تحلیلگر امور امنیتی بی‌بی‌سی، می‌گوید این برآورد در تناقض کامل با لحن ستیزه‌جویانه و هشدارآمیزی است که از بخش‌هایی از دولت آمریکا شنیده می‌شود.
جورج بوش، رییس‌جمهوری آمریکا، ماه گذشته هشدار داد ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای «برای جلوگیری از بروز جنگ جهانی سوم اهمیت حیاتی دارد.»
قبلا خبر داشتند
مقام‌های رژیم صهیونیستی در واکنش به گزارش ۱۶ سازمان اطلاعاتی آمریکا درباره صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران، به یک روزنامه عبری اعلام کردند که دولت آمریکا از مدت‌ها قبل موضع خود در برابر ایران را تغییر داده و دیگر در فکر اقدام نظامی علیه تهران نیست.
به گزارش روزنامه هاآرتص، این مقام‌ها در ادامه به این نکته اشاره کردند که پیش از این انتظار می‌رفت که آمریکا در سال 2008 میلادی برای متوقف کرن برنامه هسته‌ای ایران دست به اقدام نظامی بزند؛ اما اکنون این احتمال به کمترین حد ممکن رسیده است.
به گزارش هاآرتص، این تغییر رویکرد با گزارشی که روز گذشته توسط سازمان «برآورد اطلاعات ملی» آمریکا (NIE) منتشر شد، بیشتر به چشم می‌آید؛ در این گزارش آمده که ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای نیست و این نکته از سال ۲۰۰۳ بری آمریکا روشن شده بود.
به گزارش این روزنامه، مقام‌های رژیم صهیونیستی از دیدن این گزارش شگفت زده نشده‌اند، زیرا در سفری که «ایهود اولمرت» نخست‌وزیر، «زیپی لیونی» وزیر امور خارجه و «ایهود باراک» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی هفته گذشته به آمریکا داشتند این گزارش را در آنجا مشاهده کرده‌اند.
به گزارش مهر، این روزنامه درخبر دیگری نوشت: انتشار این گزارش، استفاده از گزینه نظامی در برابر ایران را از روی میز حذف خواهد کرد.
روزنامه‌های آمریکایی نیز خبر داده‌اند که این گزارش پیش از ارائه گزارش البرادعی آماده انتشار بوده‌است، ولی تعمدا انتشار آن به تعویق افتاده است.
در همین رابطه به تازگی کتابی با نام «جلوگیری از یک حمله ناگهانی» نوشته «ریچارد پوسنر» از قاضیان برجسته آمریکا منتشر شده که در آن به اشتباهات سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا پس از حملات ۱۱ سپتامبر اشاره شده و عنوان شده که سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا باید پیش از دست زدن به هر اقدامی نسبت به صحت اطلاعات خود اطمینان حاصل کنند؛ اطلاعاتی که بر اساس آنها حمله به عراق توجیه شد.
اولین واکنش‌های رسمی رهبر دموکرات‌های سنای آمریکا در واکنش به گزارش سازمان برآورد اطلاعات ملی آمریکا درباره صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران تاکید کرد که این گزارش نشان می‌دهد که ما باید سیاست‌های خود را در برابر ایران تغییر داده و با این کشور وارد مذاکره شویم.
به گزارش آسوشیتد پرس، هری رید گفت: این گزارش نشان می‌‌دهد که ما باید دیپلماسی «رونالد ریگان» را دنبال کنیم ؛ همان طور که ریگان با مقام‌های شوروی مذاکره کرد و به نتیجه هم رسید؛ باید با ایران هم همین کار را بکنیم. ما باید به گزینه دیپلماسی در برابر ایران اهمیت بیشتری دهیم و این مساله‌ای است که ما از یک سال و نیم قبل درباره آن صحبت می‌کنیم.
جی راک فلر، رییس کمیته اطلاعات مجلس سنا نیز در واکنش به انتشاراین گزارش گفت: این گزارش نشان می‌دهد که جامعه اطلاعاتی آمریکا درس‌های لازم را از افتضاح به وجود آمده در جنگ عراق گرفته‌اند.
رییس مجلس نمایندگان آمریکا نیز اظهار کرد که برآورد اطلاعات ملی آمریکا نشان می‌دهد برای دیپلماسی در قبال ایران همچنان زمان وجود دارد.
نانسی پلوسی بیانیه‌ای را در خصوص برآورد اطلاعات جاسوسی ملی آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران که به تازگی منتشر شده است، صادر کرد.
در این بیانیه آمده است: در حالی که ما نسبت به نیات برخی از مقام‌های ایران تردیدی نداریم، برآورد اطلاعات ملی نشان می‌دهد که همچنان برای دیپلماسی جدیدی در قبال ایران که مانع از سرگیری دوباره برنامه هسته‌ای این کشور می‌شود و در عین حال به بهبود روابط به طور کلی می‌انجامد، زمان وجود دارد.
این بیانیه می‌افزاید: برآورد اطلاعات ملی و همچنین کارآیی نظارت بین‌المللی و تحریم‌های هدفمند برای جلوگیری از اشاعه سلاح های کشتار جمعی را نشان می‌دهد. این ابزار و تلاش‌هایی نظیر برنامه نانلانگر می‌تواند به طور موفقیت آمیزی برای جلوگیری از تولید یا دستیابی به تجهیزات لازم برای تسلیحات هسته‌ای به کار گرفته شود.
از سوی دیگر در حالی که سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا بر عدم اراده ایران در توسعه سلاح‌های هسته‌ای تاکید می‌کنند، کاخ سفید خواستار اعمال فشار بیشتر بر تهران است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه کاخ سفید در موضعی متفاوت بر اعمال فشار بیشتر بر ایران تاکید کرد.
این در حالی است که جان بولتون، نماینده تندروی سابق آمریکا در سازمان ملل در اظهاراتی نیت پنهان و اصلی دولت این کشور را در مخالفت با برنامه هسته‌ای ایران فاش کرد.
بولتون که در یک برنامه تلویزیون بی‌بی‌سی شرکت کرده بود، در پاسخ به یک بیننده تصریح کرد که اگر حکومتی غیر از حکومت کنونی ایران بر سر کار بود، آمریکا موضع دیگری غیر از موضع خصمانه کنونی را در قبال برنامه هسته‌ای ایران می‌داشت.
این بیننده در پرسش خود از همراهی آمریکا با برنامه هسته‌ای رژیم شاه سخن به میان آورده بود.
نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل و از نزدیکان تئوریک دولت بوش، در توضیحات بیشتر از «دیگران» که همان کشورهای غربی همگرا با واشنگتن علیه ایران است، سخن گفت و افزود که اگر حکومتی دیگر غیر از جمهوری اسلامی در ایران حاکم بود، آنگاه من و بسیاری «دیگر» به فعالیت هسته‌ای ایران به گونه دیگری نگاه می‌کردیم.
بازتاب‌های گزارش
انتشار گزارش‌ مشترک 16سازمان اطلاعاتی ایالات متحده، موجی از انتقادات رسانه‌ای را علیه مواضع جنگ‌طلبانه کاخ‌سفید برانگیخته است.
به نوشته یک روزنامه آمریکایی گزارش ۱۶‌سازمان اطلاعاتی آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران، لفاظی‌های رییس‌جمهوری آمریکا را درباره تهران تضعیف می‌کند و البته با این گزارش جلب حمایت و رسیدن به اجماع در بین اعضای گروه موسوم به ۱+۵ برای قطعنامه سوم تحریم‌ها علیه ایران سخت‌تر شده است.
به گزارش خبرگزاری مهر، روزنامه واشنگتن پست در تحلیلی نوشت: «جورج بوش»، رییس‌جمهوری آمریکا در پاییز سال جاری وقتی که هشدار داد یک ایران هسته‌ای ممکن است به جنگ جهانی سوم منجر شود، توجه جهان را به خود معطوف کرد، اما این هشدار محکم دست کم یک یا 2ماه پس از آن صورت گرفت که برای اولین بار به وی ارزیابی‌های تازه‌ای داده می‌شد مبنی بر اینکه ایران واقعا برنامه سلاح‌های هسته‌ای ندارد.
«پیتر بیکر» و «رابین رایت» نویسندگان این مطلب خاطرنشان کرده‌اند: گزارش جدید سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا (NIE) نه تنها لفاظی‌های هشداردهنده دولت بوش را درباره تمایلات هسته‌ای ایران تضعیف می‌کند، بلکه همچنین می‌تواند تلاش بوش را برای افزایش تحریم‌های بین‌المللی متوقف کند و احتمال اقدام نظامی‌‌پیشگیرانه را پیش از پایان دوره ریاست‌جمهوری بوش از بین ببرد.
دیپلمات‌ها گفتند که ممکن است این گزارش حرکت تلاش‌های آمریکا را برای جلب حمایت در رسیدن به قطعنامه سوم تحریم‌ها علیه ایران متوقف کند. درست سه روز پیش بود که «نیکلاس برنز»، معاون وزیر امور خارجه آمریکا با همتایان انگلیسی، فرانسوی، روسی، چینی و آلمانی خود برای جلب حمایت آنها برای یک قطعنامه جدید شورای امنیت سازمان ملل متحد در پاریس دیدار کرد.
«بروس ریدل»، مقام سابق آمریکا در سیا (سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا)، پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) و شورای امنیت ملی آمریکا که هم‌اکنون تحلیل‌گر انستیتو بروکینگز است، گفت: باید گفت که تلاش برای رسیدن به قطعنامه سوم متوقف شده است. این باید یک اظهارنظر جدی باشد که می‌تواند از سوی مخالفان قطعنامه سوم مورد استفاده قرار گیرد.
اما پل پیلار، مقام سابق سیا گفت که این گزارش درباره توقف برنامه سلاح‌های هسته‌ای یک خبر «تکان‌دهنده» بود، اما دولت بوش می‌تواند بگوید که ایران برنامه خود را در دوره من متوقف کرده و این یک موفقیت برای ما است.
شبکه خبری سی‌ان‌ان نیز دوشنبه ‌شب به وقت نیویورک اعلام کرد که گزارش شورای اطلاعات ملی آمریکا درباره ایران شوک آور بود.
«وولف بلیتزر»، گزارشگر شبکه سی‌ان‌ان تصریح کرد که گزارش این ۱۶نهاد امنیتی آمریکا به نوعی تاییدکننده گزارش «محمد البرادعی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌است.
سی‌ان‌ان در این گزارش با تکرار اظهارات البرادعی درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران تصریح کرد در آن زمان افرادی مانند «جان بولتون»، سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل و بسیاری دیگر در دولت بوش به البرادعی حمله کردند و اظهارات او را نادرست خواندند.
برخی رسانه‌های آمریکایی خبر داده‌اند که دولت بوش انتشار این گزارش را که قبل از گزارش البرادعی آماده شده بود، تعمدا به تعویق انداخته بودند.
روزنامه نیویورک تایمز نیز نوشت: گزارش مرکز ارزیابی اطلاعات ملی آمریکا، مبنی بر نبود فعالیت‌های نظامی‌هسته‌ای ایران، همه تلاش‌های جرج بوش را در جهت جلب حمایت‌های بین‌المللی برای تحریم‌های جدید علیه ایران نقش برآب کرد.
این روزنامه در شماره سه‌شنبه خود از بوش و یک سال پایانی دوره ریاست‌جمهوری وی به عنوان بزرگترین متضرر از گزارش «مرکز ارزیابی اطلاعات ملی آمریکا» یاد کرد.
این روزنامه آمریکایی نوشت: گزارش شورای اطلاعات ملی آمریکا مبنی بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران شوکی به‌بدنه دولت آمریکا وارد کرده است.
به نوشته نیویورک‌تایمز، در یک اتفاق کم‌نظیر، یک گزارش بسیار کامل اطلاعاتی، به طرزی بسیار حیرت‌انگیز و ناگهانی، عرصه‌ای جدید برای بحث‌های داغ در زمینه کیفیت ساختار سیاست خارجی آمریکا گشود.
این روزنامه نوشت: دولتی که برنامه هسته‌ای ایران را دلیلی بر جاری ساختن یک سیاست خارجی تهاجمی‌و خصمانه می‌دانست و فکر یک جنگ جهانی سوم را از طریق آن درسر می‌پروراند، اکنون سندی محرمانه را در دست دارد که همه آن رویکردها را از بنیان قطع می‌کند.
نیویورک‌تایمز نوشت: گزارش این مرکز همان‌گونه که مقام‌های ارشد دولت بوش هم به آن معترفند، حمایت‌های بین‌المللی از دور جدید تحریم‌ها علیه ایران را تضعیف خواهد کرد و پرسش‌های بسیاری را مجددا درخصوص صحت احاطه داشتن کامل نهادهای اطلاعاتی آمریکا به مسائل و موضوعات مختلف جهان زیر سوال می‌برد.
تحلیل این روزنامه آمریکایی حاکی است، این گزارش اظهارات برخی رهبران جهان از جمله «ولادیمیر پوتین»، رییس‌جمهوری روسیه را که گفته بود «هیچ مدرکی دال بر ساخت بمب اتم در ایران موجود نیست» تائید کرده و ادعاهای مبالغه‌آمیز آمریکا را در این زمینه باطل می‌شمرد. این گزارش همچنین تاثیر بسزایی بر انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برجای خواهدگذارد. تا روز دوشنبه همه حدس و گمان‌ها در مورد یک سال باقی‌مانده از ریاست‌جمهوری بوش تقریبا روشن بود و به‌خصوص در سیاست خارجی، فرضیات برای درگیری نظامی ‌با ایران قوت گرفته بود.
به نوشته نیویورک‌تایمز، این رخداد جدید ازیک سو و اعتراض‌های مخالفان جنگ درون دستگاه حکومت از سوی دیگر، گزینه حمله نظامی‌را برای آینده نزدیک از روی میز کار کاخ سفید برخواهد چید.
روزنامه تایمز، نیز نوشت: گزارش شگفت‌انگیز اطلاعاتی آمریکا، همه هشدارهای تکراری «جورج بوش» بر ضد ایران را خنثی کرد.
این روزنامه انگلیسی افزود: این گزارش شگفت‌انگیز با ادعاهای ۲سال گذشته نهادهای اطلاعاتی آمریکا دال بر اینکه ایران در جست‌وجوی تولید سلاح اتمی‌ است، مغایرت دارد و همه هشدارهای تکراری بوش را درباره اینکه تهران در حال تبدیل به یک قدرت هسته‌ای است، بی‌محتوا می‌کند.
تایمز ادامه داد: بوش در ماه اوت هشدار داده بود، «گسترش تکنولوژی هسته‌ای ایران می‌تواند به یک «هولوکاست» هسته‌ای منجر شود و آمریکا قبل از آنکه خیلی دیر شود با این خطر مقابله خواهد کرد.
این روزنامه همچنین با توجه به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۰۸نوشت: موضوع مهم دیگر این است که این گزارش اطلاعاتی در شرایطی منتشر می‌شود که مبارزات انتخاباتی سال ۲۰۰۸آمریکا با ۲موضوع مهم ایران و جنگ عراق در جریان است.
مساله برنامه هسته‌ای ایران مورد توجه خاص نامزدهای جمهوری‌خواه قرار دارد و حتی موضوع اصلی و بغرنج جنگ عراق را در این انتخابات تحت‌شعاع خود قرار داده است.
عکس: کوربیس