گزارشی از بازار شامپو

شست‌وشوی سر ایرانی با شامپوی خارجی

گروه راهنما- شامپوها فرآورده‌هایی هستند که پس از مصرف چربی‌های سطحی، ترشحات طبیعی پوست، چرک‌های ناشی از محیط و باقی‌مانده فرآورده‌های آرایش و بهداشتی را از مو و پوست سر بدون آن که اثر نامطلوبی داشته باشند، پاک می‌کنند و بعد از شست‌وشو باید موی‌سر براق، طبیعی! بدون شوره و شکنندگی و از لحاظ فرم‌پذیری قابل کنترل باشد.

گروه راهنما- شامپوها فرآورده‌هایی هستند که پس از مصرف چربی‌های سطحی، ترشحات طبیعی پوست، چرک‌های ناشی از محیط و باقی‌مانده فرآورده‌های آرایش و بهداشتی را از مو و پوست سر بدون آن که اثر نامطلوبی داشته باشند، پاک می‌کنند و بعد از شست‌وشو باید موی‌سر براق، طبیعی! بدون شوره و شکنندگی و از لحاظ فرم‌پذیری قابل کنترل باشد.

عکس‌ها: حمید جانی‌پور
قبل از پیدایش شامپو به صورت امروزی مردم برای شست‌وشوی موها از صابون- موادگیاهی (سدر- چوبک و کتیرا) و برخی مواد معدنی مانند خاک‌های سیلیسی استفاده می‌کردند؛ ولی صابون متداول‌ترین ماده برای شست‌وشوی مو بوده و به همین علت اولین شامپوها، شامپوهای صابونی بوده‌اند. ولی کم‌کم با پیدایش پاک‌کننده‌های مصنوعی مخلوطی از صابون و پاک‌کننده و بالاخره پاک‌کننده‌های خالص عرضه شدند.
ترکیب شامپوها
شامپوها حاوی دو ماده اصلی هستند: مواد پاک‌‌کننده و مواد افزودنی.
مواد پاک‌کننده در شامپوها دترژنت‌ها (سورفکتانت‌ها) هستند که برای پاک کردن مو و پوست سر و تولید کف به‌کار می‌روند.
مواد افزودنی بیشتر برای جلب رضایت مصرف‌کننده و بهبود کیفیت شامپو به کار می‌روند. این مواد شامل مواد اصلاح‌کننده ویسکوزیته، مواد کدرکننده و صدفی‌کننده، مواد شفاف‌کننده،‌ مواد حالت‌دهنده مو، مواد ضدشوره و ضدمیکروبی، مواد کاهش‌دهنده سختی آب، مواد محافظ، پایدارکننده‌ها، رنگ‌ها، عطرها و مواد پایدارکننده کف هستد.
اغلب دترژنت‌ها موها را به نحوی می‌شوید که موها به خوبی قابل کنترل نبوده و در نتیجه حالت طبیعی خود را ندارند. عوامل حالت‌دهنده به صورت لایه نازکی روی موها قرار گرفته و موها را قابل کنترل کرده و شانه کردن را آسان می‌کنند.فساد شامپوها به علت قارچ‌ها و میکروارگانیسم‌ها است. باکتری‌ها می‌توانند موجب فساد دترژنت و از بین بردن رنگ فرآورده شوند. اغلب شامپوها محیط مناسبی برای رشد ارگانیسم‌ها به ویژه پسودوموناس بوده و در صورت کافی نبودن ماده محافظ مناسب بوی نامطلوب تولید شده و ظاهرا شامپو کدر می‌شود.
پایدارکننده‌ها موادی هستند که شامپو را در برابر اکسید شدن، نور، تغییرات PH و رسوب ذرات جامع محافظت می‌کنند.
چون شامپوها یکی از فرآورده‌های بهداشتی برای مصرف روی پوست سر و موها هستند. بوی آنها بسیار مهم است و از طرفی جهت پوشش بوی نامطلوب اکثر دترژنت‌ها افزایش یک ماده معطر به شامپوها ضروری است.
پایدارکننده‌های کف موادی هستند که در صورت اضافه شدن به شامپو کیفیت، حجم و پایداری کف را افزایش می‌دهند. این مواد اغلب ویسکوزیته را افزایش داده و موها را لخت و نرم می‌کنند.
ارزیابی شامپوها
از خواص ضروری شامپو این است که ضمن ایجاد کف مناسب (از نظر کیفی و کمی) موها را تمیز، حالت‌پذیر، نرم و براق نماید و حساسیت روی بافت چشم و پوست نداشته باشد.

یک شامپوی خوب باید این خصوصیات را داشته باشد:
کاربرد آسان و توزیع مناسب روی پوست سر داشته باشد.
- مشخصات کف مانند سرعت تولید کف، حجم کف، حالت کف (رقیق یا کرمی بودن آن)، پایداری کف، سهولت شست‌وشوی کف از بین موها و پوست سر مناسب باشد.
پس از مصرف شامپو موی مرطوب آسان شانه شود.
عطر آن ملایم بوده و ایجاد حساسیت نکند.
- مدت خشک شدن مو پس از شست‌وشو زیاد نباشد.
موهای خشک حالت‌پذیری مناسب داشته باشند. موهای حالت یافته باید نرم، براق، صاف، لغزنده، قابل کنترل و همچنین در حالت خشک و مرطوب به راحتی شانه شود.
پس از شست‌وشو موها باید خوب روی یکدیگر قرار بگیرند و لخت و قابل کنترل باشند.
مو پس از مصرف شامپو جلوه ظاهری مناسب داشته باشد.
شامپو روی پوست و مو ایجاد حساسیت نکند.
یک شامپو باید باید قدرت پاک‌کنندگی ملایمی داشته باشد. شامپویی که کل چربی موها را بزداید، شامپوی مطلوب نیست.
پس از شست‌وشوی موها الکتریسیته ساکن نداشته باشد؛ یعنی موها حالت وز نداشته باشد.
نظر پزشکان در مورد نوع شامپوها
اکثر شامپوها فرمول یکسان سدیم لوریل اترسولفات و تری اتانول آمین لورین سولفات دارند. بنابراین اکثر شامپوها کار مشترکی انجام می‌دهند. به جز برخی از شامپوها که مصارف خاصی دارند.پزشکان متخصص پوست و مو، اتفاق‌نظر دارند که نوع شامپو هیچ تاثیری در کاهش ریزش مو و یا پیشگیری از ریزش مو ندارد. غلظت زیاد که تنها با افزودن بیشتر موادی مثل نمک طعام ایجاد می‌شود (عطر و بوی دل‌انگیز، رنگ‌های متنوع و شکل و حالت صدفی مانند، روش‌هایی هستند که از نظر روانی تاثیر بسزایی برای جلب مشتری دارند.)
مواد جانبی تشکیل‌دهنده شامپو
عامل صدفی‌کننده: عامل صدفی‌کننده (مانند اتیلن گلیکول) به شامپو حالت و شکل صدفی می‌دهد.
عامل غلیظ‌کننده: عامل غلیظ‌کننده (مثل نمک‌طعام)، باعث غلیظ شدن شامپو می‌شود.

عامل رنگ و مو
عوامل بالا، مواد تشکیل‌دهنده عموم شامپوها بودند اما علاوه‌بر این مواد، گاهی مواد دیگری هم به شامپوها اضافه می‌شود که چند نمونه از این مواد عبارتنداز:
حنا: حنا خاصیت ضدمیکروبی دارد و برای رفع بیماری پوستی مناسبت است.
بانونی: بانونی خاصیت ضدمیکروبی و ضدقارچی دارد، باعث طلایی جلوه دادن مو می‌شود. همچنین تقویت‌کننده پوست و مو است.
سدر: سدر برای تقویت مو و دفع شوره سر مناسب است. سدر همچنین ضدعفونی‌کننده است و مقاومت عفونت‌های پوستی را افزایش می‌دهد.
کتیرا: کتیرا خاصیت تقویت‌کنندگی برای پوست و مو ندارد و به منظورهای غیرضروری مانند غلیظ شدن شامپو به آن اضافه می‌شود.
انواع شامپو براساس نوع مو
شامپوها براساس نوع مو به چرب، معمولی و خشک تقسیم می‌شوند. شامپو برای موهای چرب، باید قدرت پاک‌کنندگی بیشتر و روغن کمتر داشته باشد. شامپو برای موهای خشک مقداری نرم‌کننده داشته باشد. موهای چرب باید هر روز، موهای معمولی یک روز در میان و موهای خشک دو سه روزدر میان شسته شوند.
شامپوهای طبی
گفته شد که کارکرد و توانایی شامپوهای مختلف در حفظ موها تفاوت زیادی ندارند؛ اما برخی از شامپوها ساختمان متفاوتی دارند و کاربردهای آن به خصوص است؛ مثل شامپوهایی که جنبه دارویی و طبی دارند. از جمله این شامپوها می‌توان به شامپوهای ضدالتهاب و ضدجوش، شامپوهای ضد قارچ و ضد شوره، شامپوهای درمان‌کننده جوش‌سر، شامپوهای التیام‌دهنده پوست و تسریع‌کننده ایجاد بافت اشاره کرد.