اوپک در راه به دست آوردن قدرت رنگ‌باخته خود
عربستان بزرگ‌ترین تولید‌کننده اوپک دیروز میزبان سومین اجلاس سران بود. این کشور در نظر دارد در اجلاس طرح افزایش تولید اوپک براى تعدیل، قیمت را به بحث بگذارد. عربستان اعلام کرده است توان دوبرابر کردن تولید خود را دارد. افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی بزرگ‌ترین مساله اقتصادی روزهای اخیر است که دلایل مختلفی برای آن ذکر شده است. این رشد در شرایطی بالا گرفت که اوپک در جلسه گذشته خود از افزودن ۵۰۰هزار بشکه نفت در روز به ظرفیت تولید خود از اول ماه نوامبر خبر داده بود.
اما از همان زمان زمزمه‌هایی در مورد ناکافی بودن این رشد به گوش می‌رسید. سیر افزایش قیمت نفت به حدی بالا گرفت که تمامی محافل مصرف‌کننده جهان، خواستار مداخله اوپک در بازار نفت و تعدیل آن شدند.
در این شرایط، عربستان که نزدیک‌ترین دوست آمریکا در اوپک و تاثیر‌گذارترین کشور در بازار نفت محسوب می‌شود؛ اعلام کرد، برای تعدیل قیمت نفت و ممانعت از افزایش آن در اجلاس اخیر طرح افزایش سطح تولید اوپک را به بحث می‌گذارد.
بدون شک فشار آمریکا روی عربستان بیشتر از دیگر کشورهای اوپک می‌تواند سودمند باشد؛ زیرا عربستان بیشترین حجم از ذخایر تایید شده نفتی و توان افزایش تولید را دارد. عربستان با داشتن ذخیره‌ای بیشتر از ۲۶۴میلیارد بشکه نفت روزانه بیشتر از ۷۲/۸میلیون بشکه نفت تولید می‌کند. اما ایران که دومین تولید‌کننده اوپک است در ماه گذشته روزانه ۸۲/۳ بشکه نفت تولید کرد.
عربستان که ۷۰درصد از درآمدش را از صنعت نفت و گاز به دست می‌آورد اعلام کرد در صورت لزوم برای پاسخگویی به رشد تقاضای جهان تا سال آینده میلادی تولید نفت خود را دوبرابر خواهد کرد. این رشد در شرایطی که عربستان خبر از کشف ذخیره‌ای به حجم ۲۰۰میلیارد بشکه داد می‌تواند عملی شود.
البته عربستان اعلام کرد ذخایر نفتی بزرگی در کشورش وجود دارد که هنوز فرایند اکتشاف و استخراج آنها به نتیجه نرسیده است. پژوهشگران صنعت نفت عربستان معتقدند حجم این ذخایر تایید نشده نفتی، بیشتر از ۳هزار میلیارد بشکه است که کشف آنها سبب می‌شود عربستان همچنان شاه بازار نفت باقی بماند.
عربستان میزبان سومین اجلاس سران
در روزهای ۱۷ و ۱۸ نوامبر سال‌جاری سومین اجلاس سران کشورهای عضو اوپک در ریاض برگزار می‌شود. در برنامه‌های پیشنهاد شده توسط سران عربستان مذاکره اوپک با کشورهای مصرف‌کننده یا وارد‌کننده نفت نیز وجود دارد تا علاوه بر رشد تولید و تاثیر از سمت عرضه، سیاست‌هایی برای تعدیل تقاضا و تثبیت بازار ارزهای خارجی به منظور کمرنگ کردن عوامل غیر بازاری تاثیر‌گذار روی قیمت نفت نیز وضع شود.
رشد قیمت نفت روی اقتصاد کشورهای مصرف‌کننده تاثیر مخربی به جای می‌گذارد. گزارش‌ها از احتمال رکود اقتصاد آمریکا و به دنبال آن جهان خبر می‌دهد. رکودی که در صورت بروز نه تنها بازار نفت بلکه تمام بازارهای صنعتی را با بحران مواجه می‌کند.
اما در حالی که عربستان، میزبان اجلاس سران اوپک در سال‌جاری، قصد دارد موضوع افزایش تولید اوپک برای تعدیل قیمت در بازار را به بحث بگذارد ،برخی از سران اوپک از جمله کشور قطر و ایران با نظریه افزایش تولید مخالف هستند.
برخی دیگر بر این باورند که اجلاس سران جایی برای بحث پیرامون سطح تولید نیست. اینان معتقدند مساله سطح تولید در کنفرانس وزرای انرژی اوپک در سوم دسامبر سال‌جاری مورد بحث قرار خواهد گرفت.
نقش اوپک در تحولات اخیر
از آغاز نیمه دوم سال ۲۰۰۷ میلادی سیر صعودی قیمت نفت شروع شد اما به‌رغم خواست جهانی برای مداخله اوپک در بازار سیاست خاصی از طرف سران اوپک اعلام نشد.این در حالی بود که قیمت نفت اوپک با ۳۰ دلار افزایش نسبت به سال قبل به ۹۰ دلار رسید.
بسیاری از سران کشورهای عضو اوپک برای خالی کردن شانه از بار مسوولیت بحران نفت اعلام کردند بازار از کنترل اوپک خارج شده است و برای این تزلزل بازار و صعود بی سابقه قیمت عوامل دیگر را مقصر دانستند.
در این دوران، مهمترین عوامل افزایش قیمت نفت به آمریکا مرتبط بود. تنزل بیش از اندازه ارزش دلار آمریکا در برابر دیگر واحدهای پول، سیاست‌های صندوق ذخایر ارزی آمریکا برای کنترل تورم به خصوص کاهش مداوم نرخ بهره بانکی و تبعات اقتصادی آن، کاهش تولید نفت در آمریکا به دلیل ناآرامی‌های جوی خلیج مکزیک و تعمیر برخی از بخش‌های پالایشگاهی و غیره در آمریکا از دلایلی بود که برای افزایش قیمت نفت ذکر شد.
به نظر می‌رسید اوپک از وضعیت ایجاد شده چندان ناراضی نیست. رشد قیمت نفت سبب شد تا درآمدی بالغ بر ۶۵۸میلیارد دلار به کشورهای اوپک درون ریز شود که حداقل ۱۰درصد بیشتر از سال قبل است. مرکز بین‌المللی مطالعات انرژی پیش‌بینی می‌کند تا انتهای سال ۲۰۰۷ میلادی درآمد نفتی عربستان ۱۹درصد، درآمد نفتی ایران ۱۶درصد و درآمد نفتی ونزوئلا ۸درصد نسبت به برآوردهای آغاز سال رشد خواهد کرد.
این سازمان در گزارشی اعلام کرد در سال ۲۰۰۸ میلادی درآمد کشورهای عضو اوپک از فروش نفت به ۷۶۲میلیارد دلار می‌رسد که نسبت به سال‌جاری ۱۶درصد افزایش خواهد داشت.
این مرکز در روزهای پایانی دهه اول ماه نوامبر سال‌جاری اعلام کرد درآمدی که اوپک در سال ۲۰۰۷ میلادی به دست می‌آورد پنج برابر درآمدی است که در سال‌های پایانی قرن گذشته به دست آورد و در صورت ادامه این روند درآمد این کشورها در پایان دهه حاضر به ۷برابر سال پایانی قرن گذشته می‌رسد.
رسیدن قیمت نفت به مرز ۹۰ دلار و فراتر رفتن آن از این سطح به کشورهای عضو اوپک کمک کرد تا فعالیت‌های اکتشافی جدیدی انجام دهند و پروژه‌های اکتشافی و استخراجی تازه‌ای را شروع کنند. بدون شک ادامه این روند تا یک سال آینده سبب قدرتمند‌تر شدن اقتصاد کشورهای اوپک می‌شود. اما بعد از این، اقتصاد کشورهای اوپک همچون دیگر کشورهای جهان با بحران مواجه خواهد شد.
رشد درآمد نفتی به عربستان که بزرگ‌ترین تولید‌کننده اوپک است کمک کرد تا علاوه بر بازپرداخت تمام بدهی‌های خود حجم پول‌هایی که در بخش‌های امنیت اجتماعی سرمایه‌گذاری می‌شود را افزایش دهد و به دولت برای مقابله با القاعده و گروهک‌های تروریستی بودجه بیشتری تخصیص دهد.
علاوه بر آن، سرمایه‌گذاری درآمدهای نفتی در توسعه زیرساخت‌های اجتماعی و ساخت چهار شهر صنعتی در ساحل غربی کشور به منظور کاهش وابستگی به درآمد نفتی از دیگر فعالیت‌هایی بود که عربستان با کمک درآمد نفتی انجام داد.
اما به نظر می‌رسد عربستان یکی از کشورهای ناراضی از وضعیت کنونی بازار و ادامه روند افزیش قیمت آن است. زیرا این رشد بی‌سابقه ثبات بازار نفت را از بین برده است. علاوه برآن عربستان نگرن این مساله است که ادامه روند افزایش قیمت نفت خام سبب رکود اقتصادی کشورهای مصرف‌کننده شود و تقاضا برای نفت تنزل یابد.
برد بورلند مسوول پژوهشی مرکز سرمایه‌گذاری جدوا در ریاض می‌گوید: «عربستان سعودی خواستار تثبیت قیمت نفت در سطحی است که به اقتصاد جهانی آسیبی نرسد و یا انگیزه‌ای برای جذب حجم زیادی از سرمایه‌های خارجی را در ساخت منابع جایگزین انرژی ایجاد نکند.»
وی افزود: «بدون شک هیچ یک از کشورهای عضو اوپک خواستار این نیستند که قیمت نفت به حدی افزایش یابد که موجب فروپاشی بازار نفت شود و اقتصاد کشورهای نفت‌خیز و سپس اقتصاد جهان را ویران کند.»
پژوهشگران بازار نفت در کشور عربستان عقیده دارند افزایش قیمت نفت بیشتر از ۸۰ دلار به معنای قدم گذاشتن در بحرانی است که تاثیرات آن را دیر یا زود می‌توان دید. سران عربستان خواستار تنزل قیمت نفت به کمتر از ۸۰ دلار هستند تا علاوه بر سودآوری تولیدکنندگان هیچ بخشی از اقتصاد و صنعت جهان ویران نشود.
از طرف دیگر فشارهای واشنگتن به عربستان که یکی از نزدیک‌ترین کشورهای دوست آمریکا در اوپک است و البته تاثیر‌گذارترین عضو اوپک نیز محسوب می‌شود یکی دیگر از مسایلی است که عربستان را به مخالفت با ادامه روند افزایش قیمت نفت وا می‌دارد.
واشنگتن نگران این است که افزایش قیمت نفت و درآمد نفتی تاثیر فشارهای اقتصادی سازمان ملل و ایالات متحده آمریکا روی ایران را کمرنگ کند. این فشارها که برای ممانعت ایران از ادامه برنامه‌های هسته‌ای است از طرف سازمان ملل متحد و سپس از طرف آمریکا و متحدانش به صورت تحریم بانکی وضع شده است.
در این شرایط آمریکا مکررا از عربستان خواست تا با مداخله در بازار مانع از افزایش قیمت نفت شود. همین مساله سبب شد تا سران عربستانی اعلام کنند در اجلاس پیش روی سران اوپک طرح افزایش ۵۰۰هزار بشکه نفت به تولید روزانه این سازمان را مطرح کنند.برخی حتی از دوبرابر شدن تولید نفت عربستان خبر می‌دهند که در صورت اجرا شدن، قیمت نفت کاهش می‌یابد.
این طرح در اجلاس مطرح خواهد شد و لی بسیاری از سران کشورهای نفت‌خیز اوپک کاملا با نظریه افزایش تولید نفت مخالف هستند. اما با توجه به میزبانی ریاض در این اجلاس و طرحی که عربستان برای این رشد تولید به منظور ایجاد تعدیل در قیمت نفت دارد، می‌توان منتظر قرار گرفتن این طرح در برنامه کاری اجلاس سران اوپک بود.
مساله مهم این است که حتی اعلام این پیشنهاد توسط سران عربستان نیز سبب شد تا قیمت نفت اندکی تنزل یابد. آمارها نشان می‌دهد قیمت نفت که در روزهای گذشته به مرز ۱۰۰ دلار نزدیک شده بود؛ پس از اینکه عربستان از احتمال افزایش تولید اوپک و بررسی این طرح در اجلاس سران خبر داد به کمتر از ۹۴دلار رسید و نشان داد که هنوز اوپک و تصمیم‌گیری‌های آن عاملی تاثیر‌گذاردر بازار نفت است.
منبع: irdiplomacy.ir
ارسال نظر