بحرانی که پایان ندارد

دنیای اقتصاد - لیلا لطفی: تا پایان برداشت برگ سبز چای زمان زیادی باقی نمانده. چایکاران در حال برداشت آخرین دور برداشت هستند و آنچه تاکنون به دست آمده نشان می‌دهد امسال همچون سال گذشته میزان تولید رشد چندانی نداشته است.

بیش از دو سال است روند تولید برگ سبز چای کند شده ولی دولت سیاست منطقی برای تغییر این وضعیت در پیش نگرفته است.

البته دولت استدلال‌های تشکل‌های چایکاران را در خصوص کوتاهی خود نمی‌پذیرد. سازمان تعاون روستایی خرید تضمینی برگ سبز چای یا پرداخت وجه برای بهسازی زمین‌های چای را برنامه دولت نهم برای بهبود وضع چایکاران می‌داند و معتقد است تاثیر این برنامه هم رشد ۱۰ تا ۱۲درصدی تولید است.

ولی این رشد را چایکاران و کارخانه‌داران رد می‌کنند. سعید رحمت سمیعی رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی کارفرمایی کارخانه‌های چای شمال می‌گوید: آمار سازمان تعاون روستایی در خصوص رشد تولید نسبت به سال گذشته صحیح نیست.

ایرج هوسمی، نماینده چایکاران شمال نیز در تایید صحبت‌های سمیعی می‌گوید: امسال گرچه تولید کاهش نیافته اما رشد هم نکرده.

به گفته او تاکنون حدود ۱۳۰-۱۲۵هزار تن برگ سبز برداشت شده با این میزان نیز چای خشک تولیدی حدود ۳۰هزار تن است.

سمیعی نیز می‌گوید: تولید واقعی کشور زیر ۳۵هزار تن است. در آغاز سال پیش‌بینی شده بود امسال بیش از ۴۳هزار تن چای خشک تولید خواهد شد.

وی به دلیل عملکرد ضعیف دولت در قیمت‌گذاری خرید برگ چای و کنترل نکردن واردات غیر قانونی، تولید رشدی نکرد.

هوسمی می‌گوید: با برنامه‌های موجود ۵۰ سال دیگر وضع چای کشور نیز تغییر نمی‌کند و چالش‌های موجود حل نمی‌شود.

به گفته او سیاست‌‌های قیمت‌گذاری برگ چای و چای خشک و شیوه حمایت از چایکار و کارخانه‌دار به گونه‌ای است که با آن نمی‌توان انتظار تحولی در صنعت چای کشور داشت.

نماینده چایکاران شمال به بازرگانی ضعیف چای نیز اشاره می‌کند، «در‌حال‌حاضر چای مصرفی مردم ایران یا قاچاق است و یا وارداتی چای تولیدی ایران به صورت محدود آن هم در منطقه شمال مورد استفاده قرار می‌گیرد و دولت نهم برای گسترش مصرف این چای در ایران اقدامی نکرده است.

همانطور که دولت‌های قبلی در این‌باره اقدام موثری نکردند. البته وزارت جهاد کشاورزی مدعی است در حال حاضر اداره‌های دولتی موظف هستند از چای ایرانی مصرف کنند ولی واقعیت این که چای ایرانی مصرف نمی‌شود.

چون چای ایران کیفیت لازم برای مصرف را ندارد. گلایه هوسمی از دولت نهم همچون دولت‌های پیشین، حرکت نکردن به سمت بهبود کیفی چای است.

زیرا چای ایران همچون برنج ایرانی با کیفیت تولید شود چای خود را به آسانی پیدا می‌کند.

اکنون که چای ایران بازاری ندارد به دلیل وضع نابسامان تولید در باغ‌‌های چای و در کارخانه‌های چای‌سازی است.

رفع نابسامانی که با سیاست‌های دولت نهم نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش یافته است.

البته مدیرکل چای شمال کشور می‌گوید: تاکنون ۱۷۱هزار تن برگ سبز چای در باغ‌های چای برداشت شده ولی هوسمی این ادعا را تایید نمی‌کند.

او می‌گوید: ادعای دولت در این باره همچون ادعای طرح اصلاح و نوسازی باغ‌های چای تحقق نیافته است.

هوسمی می‌افزاید: در باغ‌های چای اتفاق خاصی نیفتاده تا انتظار رشد تولید را داشت.

فرخ ایرانفر در پاسخ به صحبت‌های هوسمی می‌گوید: «طرح اصلاح و نوسازی باغ‌های چای پس از تامین اعتبار اجرا خواهد شد.»

اما او نگفت بالاخره دولت چه زمانی می‌خواهد اعتبار طرح اصلاح و نوسازی باغ‌های چای بدهد.

وی گفت:فصل برداشت سال‌جاری در حال پایان است. در نتیجه این اعتبارات برای وضع کنونی مفید نخواهد بود.

در ضمن زمان زیادی برای آماده‌سازی دوره جدید هم باقی نمانده، در نتیجه اگر دولت در این باره تعلل کند به طور قطع وضع تولید تغییر چندانی نمی‌کند. شرایط چایکاران هم متناسب با آن تحول نخواهد یافت. همان‌طور که اگر به رفع کارخانه‌های چای رسیدگی نشود، روند بیکاری کارگران آن افزایش پیدا می‌کند.

سال گذشته تعداد ۱۵۶ کارخانه چای فعالیت می‌کردند، امسال این مقدار به ۱۱۵ کارخانه رسیده به گفته رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی کارفرمایی کارخانه‌های چای شمال با در نظر گرفتن این موضوع که در هر کارخانه ۴۰ تا ۵۰کارگر در حال فعالیت بودند.

می‌توان گفت بیش از یک‌هزار و ۶۰۰ کارگر کارخانه چای استان گیلان بیکار شدند. به گفته سمیعی، این اتفاق در نتیجه بدهکاری حدود یک‌میلیارد و ۷۰۰میلیون تومانی کارخانه‌های چای بودکه در نهایت تعطیل شدند.

سمیعی می‌افزاید: شورای اقتصاد مصوبه‌ای دارد که به موجب آن دولت نمی‌تواند با کارخانه‌هایی که به سازمان تعاونی روستایی بدهکار هستند قرارداد ببندد، یعنی دولت نمی‌تواند در آن کارخانه‌ها شعبه‌ای برای خرید چای ایجاد کند و در مقابل کارخانه‌ها هم نمی‌توانند فعال شوند و سر پا بمانند.

او ادامه داد: با این روند سال ۸۷ شاید ۳۰ کارخانه بیشتر نتواند از بدهکاری‌های خود رها شود و با دولت قرارداد ببندد.

بازنگری رفع تولید و توزیع چای نشان می‌دهد دولت نهم در تولید و توزیع چای اقدام موثری انجام نداده و با این شرایط هم نمی‌توان انتظار داشت بحران چای به پایان برسد.

در‌حال‌حاضر بازرگانان چای همچون چایکاران و کارخانه‌داران معتقدند سیاست‌های دولت در خصوص تولید همچون سیاست‌های آن در مورد توزیع چای و واردات قانونی و غیرقانونی آن است و این سیاست‌ها باعث به وجود آمدن شرایط کنونی شده است.