براى نخستین بار، چین یک کاوشگر فضایى به سوى ماه روانه کرد و وارد رقابت‌هاى فضایى در عرصه جهانى شد. دولت چین با بودجه هنگفتى از این برنامه پشتیبانى می‌کند و هدف مقطعى آن، فرستادن فضانوردان چینى به کره ماه است. چین در روز چهارشنبه، ۲۴ اکتبر موشکى از نوع موشک‌هاى «راهپیمایى طولانى ۳» را از مرکز فضایى شیچانگ در ایالت سیجوان، واقع در جنوب غربى این کشور، به فضا فرستاد. بنا به توضیحات موسسه فضایى چین (CNSA)، زمان پرتاب سفینه مناسب‌ترین فرصتى بود که کارشناسان از خلال پنچره زمانى دو روزه براى این سفر فضایى مقرر کرده بودند.

این موشک حامل کاوشگرى فضایى به نام «چانگ ۱» است که در پایان سفر خود در مدارى به گرد ماه خواهد چرخید. وظیفه اصلى این کاوشگر، عکس‌بردارى سه بعدى از ماه و تجزیه و تحلیل مواد تشکیل دهنده آن خواهد بود. ترکیب مواد معدنى موجود در ماه از اهمیت ویژه‌اى برخوردار است.

این سفر تحقیقاتى نخستین گام از یک پروژه فضایى بلندپروازانه است. در مرحله اول این برنامه که تا سال ۲۰۱۰ ادامه خواهد یافت، چین خواهان فرستادن کاوشگرى بدون سرنشین به کره ماه است. در مرحله دوم، به‌طور تقریبى در سال ۲۰۱۲ ماه نوردى باید بر سطح کره ماه بنشیند و دست به نمونه‌بردارى مستقیم از خاک این سیاره بزند. در مرحله سوم، حدودا در سال ۲۰۱۷ باید نمونه‌هایى از سنگ‌ها به زمین آورده شود.

کاوشگر چانگ ۱ پس از پرتاب نخست به دور زمین خواهد چرخید سپس سفر ۳۸۰‌هزار کیلومترى آن به ماه آغاز خواهد شد. این کاوشگر در پنجم نوامبر بر مدارى به دور ماه خواهد رسید. وزن این کاوشگر ۲۳۵۰ کیلو گرم است.

انگیزه‌هاى سیاسى

اولریش ولک اخترشناس و نویسنده معروف آلمانى، در گفت‌وگویى با دویچه وله بیان کرد: «برنامه کاوش ماه از سوى چین، اطلاعات جدیدى به همراه نخواهد آورد و در اصل تکرار برنامه‌هاى فضایى آمریکا و روسیه خواهد بود که در چهل سال گذشته صورت پذیرفته است.»

بنا بر نظر وى، اهداف این برنامه فضایى در کنار کنجکاوى‌هاى علمى، بیش از هرچیز کسب اعتبار سیاسى براى کشور چین است؛ در حالی که در دهه‌هاى گذشته برنامه‌هاى پژوهشى مختلفى درباره ماه از سوى آمریکا و روسیه صورت مى‌گرفت، دغدغه اصلى بسیارى از کشورها تنها دستیابى به فناورى پیشرفته بود. حال چینى‌ها با کسب این قابلیت‌هاى فنى با صداى بلند اعلام می‌کنند: «ما نیز قادر به اجرای چنین تحقیقاتى هستیم.»

رقابت بین‌المللى در فضا

چین با این برنامه در رقابت فضایى جدیدى گام نهاده است که کشورهاى دیگر نیز در این زمینه حرفى براى گفتن دارند. پیش از این ژاپن نیز در اواسط ماه سپتامبر امسال، کاوشگر فضایى به مدار ماه فرستاده بود. پرتاب کاوشگر ژاپنى به نام «کاگویا» بنا به جدول زمانى مرکز فضایى ژاپن با چهار سال تاخیر صورت گرفت. این کاوشگر وظیفه دارد، به مدت یک سال بر مدارى به فاصله ۱۰۰ کیلومتر از سطح ماه به دور آن بچرخد و مانند همتاى چینى خود، اطلاعاتى درباره پیدایش و تغییرات همسایه زمین جمع‌آورى کند. هزینه این برنامه که نام شاهزاده‌اى در افسانه‌هاى ژاپنى را یدک می‌کشد، بالغ بر ۳۵۵‌میلیون یورو است. بنا به برآورد مرکز فضایى ژاپن، این پروژه فضایى پرخرج‌ترین برنامه پس از پروژه آپولو در آمریکا در دهه ۶۰ بوده است. ژاپن نیز نخست خواهان فرستادن ماه نوردى بى‌سرنشین به همسایه زمین است و سپس در سال ۲۰۲۵ براى اولین بار باید فضانوردان ژاپنى روى ماه قدم بگذارند. هندوستان در تدارک انجام دادن یک سفر تحقیقاتى به فضا در سال ۲۰۰۸ می‌باشد. بنا به گزارش خبرگزارى‌ها این تحقیقات به منظور کسب اطلاعات بیشتر درباره پیدایش منظومه شمسى است. دولت هندوستان در فکر است که تا سال ۲۰۲۰ فضانورد به کره ماه بفرستد.

مرکز فضایى آمریکا، ناسا، در حال برنامه‌ریزى براى ایجاد پایگاهى دائمى در کره ماه براى فضانوردان است. این پایگاه وظیفه انجام دادن آزمایش‌هایى را دارد تا فناورى براى سفر به سیاره مریخ به‌طور عملى فراهم شود. این برنامه درسال ۲۰۲۰ با پرواز چندین موشک ترابرى آغاز می‌شود. بریتانیا و روسیه نیز به‌طور جداگانه قصد پرتاب کاوشگر به ماه را دارند. بریتانیا در صدد تدارک کاوشگر بدون سرنشین به ماه است، اما روسیه صحبت از این می‌کند که حداکثر تا سال ۲۰۲۵ سفینه‌ای با سرنشین به ماه خواهد فرستاد. روسیه نیز مانند آمریکا خواهان احداث پایگاه دائمى بر کره ماه است.

کنجکاوى انسان

ولک در نوزایش سفرهاى فضایى و تسخیر دوباره ماه تبلورى از فرهنگ انسانى را می‌بیند. دانش اخترشناسى همیشه در خدمت شناخت بهتر خود انسان بوده است. به نظر او در خمیره انسان این مساله نهفته است که درباره محیط پیرامون خود اطلاعات بیشترى کسب کند. این تجربه تنها به زمین بسنده نمى‌شود، بلکه شامل کیهان نیز می‌شود.