دنیای‌اقتصاد- بالا بودن نرخ بیکاری از مدت‌ها پیش یکی از مشکلات عمده پیش‌روی دولت بوده و در اثر این پدیده زیان‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بسیاری بر کشور وارد شده است. یکی از نکات جالب توجه در مورد عملکرد دستگاه‌های اقتصادی در مورد بیکاری آن است که به تعداد این دستگاه‌ها آمار و ارقام در مورد نرخ بیکاری در ایران ارائه می‌شود. براین اساس، آماری که هر دستگاه ارائه می‌دهد نسبت به آمار ارائه شده از سوی دستگاه‌های دیگر تفاوت داشته و به علاوه آمار ارائه شده توسط دستگاه‌های داخلی با آمار ارائه شده از سوی نهادهای بین‌المللی نیز تفاوت فاحش دارند.

به عنوان مثال، در حالی که مرکز آمار ایران در آخرین گزارش خود از تک‌رقمی شدن نرخ بیکاری در ایران خبر می‌دهد، واحد اطلاعات اکونومیست هم با بررسی وضعیت کار در ایران پیش‌بینی می‌کند که نرخ بیکاری در سال‌جاری به ۱۲درصد برسد.

صاحبنظران، نبود خط‌مشی واحد و معیارهای استاندارد برای تعیین نرخ بیکاری در داخل را عامل اختلاف‌نظر دستگاه‌های مختلف دولتی در مورد وضعیت بیکاری در ایران دانسته‌اند. در حالی که معاون طرح‌های آماری مرکز آمار ایران معتقد است که در زمینه ارائه آمار میان مراکز مختلف اتفاق‌نظر وجود دارد.

علی زاهدیان روز گذشته در نشستی خبری ضمن تاکید بر تک‌رقمی شدن نرخ بیکاری در کشور حفظ این رقم را حداکثر تا ۳سال آینده کار بسیار سختی دانست و تصریح کرد که تقاضای کار در این دوره روند صعودی به خود خواهد گرفت و این مساله به دولت نیز عنوان شده است.

وی اضافه کرد: در حال حاضر متولدین سالهای ۶۰ تا ۶۵ وارد بازار کار شده‌اند.

به گفته او مرکز آمار ایران قوی‌ترین و تنها مرجع محاسبه نرخ بیکاری در ایران است، بعد از سرشماری سال ۸۵، اندازه گیری نیروی کار ضروری شمرده شد و بدین ترتیب از سال ۸۶ طرح آمارگیری در این زمینه آغاز شد که به تدریج به طرح آمارگیری از نیروی کار تبدیل شد.

وی ادامه داد: طبقه بندی موجود در این طرح منطبق با استانداردهای بین‌المللی و سازمان‌های بین‌المللی کار است. در هر طرح ۴۵‌هزار خانوار نمونه و بیش از ۱۸۰‌هزار نفر مورد آمارگیری قرار می‌گیرند و ۴۰ سوال در این طرح درباره اشتغال و بیکاری از مردم پرسیده می‌شود و در هر فصل نیز ۵۰‌درصد خانوارهای فصل قبل هم آمارگیری می‌شوند.

وی با بیان اینکه نرخ بیکاری در تابستان سال ۸۵ به میزان ۲/۱۰‌درصد بوده که در تابستان ۸۶ به ۹/۹‌درصد کاهش یافته است، خاطرنشان کرد: در تابستان ۸۵، نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال ۹/۲۰‌درصد بوده که در تابستان ۸۶ به ۶/۲۰‌درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۹ سال در تابستان ۸۵ به میزان ۷/۱۸‌درصد بوده که در تابستان ۸۶ به ۸/۱۸‌درصد ارتقا یافته است.

زاهدیان سهم اشتغال در بخش کشاورزی را در تابستان سال گذشته ۵/۲۶‌درصد مطرح کرد و گفت: این سهم در تابستان امسال به ۲/۲۵‌درصد کاهش یافته است، سهم اشتغال در بخش صنعت در تابستان سال گذشته ۷/۳۰‌درصد بوده که در تابستان امسال به ۵/۳۱‌درصد ارتقا یافته است، از سوی دیگر این سهم در بخش خدمات در تابستان سال گذشته ۸/۴۲‌درصد بوده که در تابستان امسال به ۲/۴۳‌درصد افزایش یافته است.

وی متذکر شد: نرخ بیکاری مردان در تابستان امسال ۵/۸‌درصد و نرخ بیکاری زنان ۳/۱۵‌درصد بوده است.

به گفته او نرخ مشارکت اقتصادی نشان می‌دهد که ۵/۴۱‌درصد جمعیت در سن کار (۱۰ ساله و بیشتر) از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان و یا بیکاران قرار گرفته‌اند همچنین نتایج نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی کمتر بوده است. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی کل کشور نسبت به فصل مشابه در سال قبل حاکی از کاهش ۵/۰‌درصدی این نرخ و افزایش یک‌درصدی آن نسبت به بهار ۸۶ است.

وی ادامه داد: بررسی نرخ بیکاری نشان می‌دهد که ۹/۹‌درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار) بیکار بوده‌اند. بر اساس این نتایج نرخ بیکاری در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر بوده است. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری کل کشور نشان می‌دهد که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل و بهار سال جاری به ترتیب ۳/۰ و ۸/۰‌درصد کاهش یافته است. از سویی سهم اشتغال ناقص نشان می‌دهد که ۱/۵‌درصد جمعیت شاغل دارای اشتغال ناقص بوده‌اند، این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری بوده است.

زاهدیان با بیان اینکه نرخ بیکاری در ۱۶ استان کشور نسبت به تابستان گذشته کاهش و در ۱۴ استان افزایش یافته است، اضافه کرد: در عین حال نرخ بیکاری در ۱۷ استان، تک رقمی شده و در ۱۳ استان تک رقمی نشده است، کمترین میزان نرخ بیکاری نیز در خراسان شمالی با ۷/۵‌درصد و بیشترین مربوط به کهگیلویه و بویراحمد با ۹/۱۴‌درصد است.

وی خاطرنشان کرد: بررسی شاغلان ۱۵ساله و بیشتر با ساعت کار معمول بیش از ۴۹ ساعت نشان می‌دهد، ۱/۵۰‌درصد‌درصد شاغلان به طور معمول بیش از ۵۰ ساعت در هفته کار می‌کنند این شاخص که یکی از نماگرهای کار شایسته است نشان می‌دهد در کشور سهم زیادی از شاغلان بیشتر از استاندارد کار می‌کنند. او با بیان اینکه وضعیت کشور در زمینه نیروی کار مطلوب است تصریح کرد: استدلال‌هایی وجود داشت که نرخ بیکاری با مدل‌های رایج متفاوت است اما در پی برگزاری نشست‌های فراوان، وزارت کار و امور اجتماعی بیش از یک سال است که به آمار مرکز آمار ایران استدلال می‌کند، دولت و مجلس نیز به همین ترتیب این آمارها را مدنظر قرار می‌دهند.

وی با بیان اینکه طبق تعریف بین‌المللی، خانه دارها جزو جمعیت غیرفعال محسوب می‌شوند، اضافه کرد: ۳/۴۱‌درصد از جمعیت بالای پنج سال فعال هستند که خانه دار بودن برخی زنان افزایش نرخ بیکاری آنها را سبب شده است در حال حاضر ۱۶‌درصد از جمعیت زنان اعلام آمادگی به کار کرده‌اند. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا بانک مرکزی مرکز آمار را به سیاسی کاری در تهیه و بیان آمار متهم می‌کند؟ گفت: بانک مرکزی نیز در بیان نرخ بیکاری آمار مرکز آمار را مدنظر قرار می‌دهد و در این زمینه اتفاق نظر وجود دارد بی‌طرفی مرکز آمار اگر سیاسی کاری تلقی شود به آمار کشور ضرر وارد می‌شود. برای مرکز آمار هیچ ضرر و منفعتی وجود ندارد که نرخ بیکاری را زیاد یا کم ارائه کند چرا که نه تشویق می‌شود و نه تنبیه.

وی با تاکید بر اینکه مرکز آمار نمی‌تواند بی‌طرف نباشد، گفت: بهتر است اعتمادی که مردم به سرشماری نشان داده‌اند با بحث جناحی ضعیفش نکنیم از سوی دیگر درباره حساب‌های ملی با بانک مرکزی مذاکراتی انجام شده است که در آینده نزدیک بررسی‌های لازم روی آن انجام خواهد شد در عین حال بعید است که بانک مرکزی ما را به سیاسی کاری محکوم کرده باشد.

معاون طرح‌های آماری در پاسخ به این سوال که آیا دانشجویان و سربازان جزو نیروی کار به شمار می‌آیند؟ گفت: سربازان جزو نیروی شاغل به شمار می‌آیند اما دانشجویان خیر.

وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا نرخ بیکاری برای آینده پیش‌بینی شده است؟ توضیح داد: در ایران پیش‌بینی به این آسانی نیست، چرا که عامل اصلی پیش‌ بینی بحث جمعیت است. زاهدیان در پاسخ به این سوال که رشد بخش صنعت دارای چه الگویی است و آیا مرکز آمار ایران متولی تعیین رشد بخش صنعت است؟ توضیح داد: پیش‌بینی شده بود که نرخ رشد بخش صنعت ۸ درصد است اما بعد از سرشماری ۲/۸‌درصد اعلام شد، بدین ترتیب مرکز آمار رقم خود را تغییر نداده است، طبق قانون مرکز آمار متولی تعیین رشد بخش صنعت نیست، از سویی مرکز آمار فرصت ندارد تمامی شاخص‌ها را تحلیل کند.