بازگشایی پرونده نظام پارلمانی - ۲۵ دی ۹۱

علی لاریجانی و آیت الله سبحانی درباره تغییر نظام سیاسی هم نظر هستند

آیت‌الله سبحانی: انتخاب رییس جمهور با رای مستقیم مردم مایه بروز خصومت در کشور شده است

دنیای اقتصاد- آیت‌الله جعفر سبحانی، از اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی طی پیشنهادی خواستار برگزیدن رییس‌جمهور از طریق نظام پارلمانی شد و تاکید کرد که صاحب‌نظران بهتر است در این خصوص بررسی و اظهارنظر کنند تا اگر هم به دلیل ضیق وقت، اجرای این شیوه به این دوره از انتخابات نرسید، در انتخابات بعدی مبنای عمل قرار گیرد. این مرجع تقلید معتقد است که گزینش رییس‌جمهور از طریق رای مستقیم مردم پیامدهایی دارد و به همین دلایل باید رییس‌جمهور، از طریق مجلس برگزیده شود. وی در ادامه به پیامدهای اجرای نظام ریاستی پرداخته است و نوشته است که این نظام مایه گسترش خصومت، به جای رقابت شده است و در عین حال سبب خدشه‌دار شدن وحدت کلمه جامعه می‌شود.

به این ترتیب، ماه‌ها بعد از فروکش کردن بحث‌ها پیرامون تغییر نظام ریاستی به پارلمانی، بار دیگر بحث بر سر این موضوع با پیشنهاد مکتوب آیت‌الله سبحانی باز می‌شود. بحث تغییر نظام سیاسی را نخستین بار رهبر معظم انقلاب در سفر سال گذشته خود به کرمانشاه مطرح کردند و فرمودند: در شرایط فعلی نظام سیاسی کشور، ریاستی است و رییس‌جمهور با انتخاب مستقیم مردم برگزیده می‌شود که شیوه خوب و موثری است؛ اما اگر روزی در آینده احتمالا دور، احساس شود که نظام پارلمانی برای انتخاب مسوولان قوه مجریه بهتر است هیچ اشکالی در تغییر ساز و کار فعلی وجود ندارد.

پس از طرح این موضوع فعالان سیاسی نیز در خصوص آن اظهار نظر کردند و بسیاری از آنها موافق این تغییر در نظام سیاسی کشور بودند؛ البته حامیان دولت به مخالفت با این طرح پرداختند و شخصیت‌هایی همچون آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز به طور تلویحی آن را رد کردند.

با این حال، در آن مقطع علی لاریجانی، رییس مجلس با دفاع از تبدیل نظام ریاستی کشور به نظام پارلمانی با بیان اینکه «نظام پارلمانی کاملا عقلایی و حرکتی رو به پیشرفت است» گفته بود: بعضی کشورها در نظام سیاسی خود شیوه‌ای کاملا پارلمانی را اجرا می‌کنند؛ در این کشورها رییس جمهور به وسیله پارلمان انتخاب می‌شود، این شیوه نکات مثبتی دارد. البته اینکه زمان پیاده کردن چنین شیوه‌ای چه زمانی باشد بحثی است که باید روی آن بررسی دقیق انجام شود.

عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان نیز در این ارتباط گفته بود که تغییر نظام ریاستی به پارلمانی هیچ گونه خللی در جمهوریت نظام وارد نمی‌کند.

بعد از چند ماه گفت و شنود، نهایتا اوایل امسال غلامعلی حداد عادل، مشاور رهبر انقلاب، گفت که «در شرایط فعلی در مجلس، دولت و نظام برنامه‌ریزی خاصی که در کوتاه‌مدت چنین تغییری صورت پذیرد، وجود ندارد و اگر احساس نیاز شود تغییر صورت می‌گیرد و تشکیل نظام پارلمانی به این زودی‌ها بعید است.»

پیشنهاد مکتوب آیت‌الله سبحانی

با این حال پس از آنکه مدتی طولانی صحبتی درباره تغییر نظام سیاسی کشور صورت نگرفته بود، آیت‌الله سبحانی در آستانه انتخابات یازدهم ریاست جمهوری، پیشنهادهایی برای تغییر نظام ریاستی به نظام پارلمانی ارائه داده است و در مکتوبه‌ای نوشته است: اتحاد ملت ایران چیزی نیست که ارزان به دست آمده باشد، بلکه در سایه ایثارگری‌های هزاران شهید این موهبت الهی به دست آمده و برای دیگر کشورهای منطقه، اسوه و الگو قرار گرفته است.

آیت‌الله سبحانی افزوده است: انتخاب رییس‌جمهور، از طریق رای مستقیم مردم، هر چند با قانون اساسی همسو است و خود نگارنده، در تصویب این قانون در خبرگان نخست، به آن رای مثبت داده است، ولی پیامدهای ناگوار این گزینش در شرایط کنونی، ملت را بر آن می‌دارد که در آن تجدید نظر کنند، زیرا به روشنی می‌بینند که اجرای این اصل به این شیوه، مایه گسترش خصومت، به جای رقابت شده است و زیر بنای نظام اسلامی را که همان وحدت مردم است، تهدید می‌کند. این نوع تجدیدنظر دور از واقعیت نیست و راهکار قانونی دارد و در گذشته هم در مورد برخی از مواد قانون اساسی تجدیدنظر انجام گرفت و به رای ملت گذاشته شد.

وی در ادامه به پیامدهای گزینش مستقیم رییس‌جمهور توسط مردم پرداخته است و در۴ بند این پیامدها را تشریح کرده است: اولا: نیروهای سیاسی به دو گروه تقسیم شده‌اند و هر یک می‌کوشند بخشی از ملت را به سوی خود بکشانند و طبعا وحدت کلمه ملت را با این شیوه دچار آسیب فراوان می‌سازند. ثانیا: هنگام تبلیغات انتخاباتی، آن‌چنان اسراف و زیاده روی رخ می‌دهد که میلیاردها ثروت ملت ایران، به کاغذ و مقوا و سپس به زباله تبدیل می‌شود. ثالثا: این نوع گزینش سبب می‌شود که برخی از این گروه‌ها، اصول اخلاقی را نادیده گرفته و شخصیت‌های برجسته کشور را تخریب و متهم سازند و از همین طریق، دشمنی که در کمین است، از این راه بهره سیاسی را برده و ملت را نسبت به نظام بدبین می‌سازد. رابعا: هنوز که قریب شش ماه به موعد انتخابات مانده است، بحث و گفت‌وگو در این موضوع رسانه‌ها و مطبوعات و افکار عمومی کشور را هدف گرفته و به جای پرداختن به مسائل لازم و حیاتی، به همین موضوع می‌پردازند، خصوصا در ماه‌های نزدیک به ایام انتخابات، غالبا وزارتخانه‌ها و ادارات بزرگ، فعالیت‌های خود را کم کرده و همگی متوجه این هستند که چه کسی برگزیده می‌شود و ضرر چنین کم کاری و رها کردن امور لازم بر کسی پوشیده نیست. اینها یک رشته پیامدهای ناگوار است که این نوع گزینش دارد و پیامدهای دیگری نیز دارد که از بیان آنها صرف نظر می‌کنم.

رفع دوگانگی میان مجلس و دولت

وی در ادامه پیشنهاد داده است: در این شرایط پیشنهاد می‌شود که رییس‌جمهور کشور، از طریق مجلس و نمایندگان ملت برگزیده شود، زیرا مجلس خانه ملت است و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، منتخبان ملت می‌باشند و گزینش آنها به یک معنی گزینش مردم است و از این طریق مشکل بزرگ پنجمی که دامنگیر وضع سیاسی ما است، مرتفع می‌گردد. گاهی مشاهده می‌شود که یک نوع دوگانگی میان مجلس و ریاست جمهوری وجود دارد و مسلما این نوع دوگانگی به زیان همگان است، ولی گزینش رییس‌جمهور از طریق پارلمان، این مشکل را نیز برطرف می‌کند.

آیت‌الله سبحانی در پایان هم نوشته است: اینجانب این پیشنهاد را در اختیار مطبوعات و رسانه‌ها قرار می‌دهم و از علاقه‌مندان و صاحبنظران درخواست می‌کنم که به نقد این نظریه اثباتا و نفیا بپردازند، شاید آنچه صلاح ملت ایران و کشور عزیز ما باشد، رخ دهد و اگر در این دوره به خاطر ضیق وقت قابل اجرا نباشد، برای دوره‌های بعد، می‌تواند کارآمد و سودمند باشد.