ادیب عربی

«تعلیم و تربیت اطفال ایل آسوده‌ام نمی‌گذاشت»، «می‌خواستم که نعمت سواد عمومیت یابد و همگانی شود تا فقیر مثل غنی و چوپان‌زاده هم مانند خان‌زاده بر این سفره‌ کریم بنشینند.» اینها جملاتی از استاد بزرگ عشایر کشور، «محمد بهمن‌بیگی» است؛ فردی که توانست انقلاب «الفبایی» را در میان عشایر به راه اندازد و «مکتب آموزش عشایر» را به جهان معرفی کند. توسعه الفبا و آموزش، دغدغه اول استاد بهمن‌بیگی بود و ایشان راه فرار از فقر و محرومیت جامعه عشایر را در لابه‌لای الفبا نهفته می‌دید. او با ممارست و تلاش بسیار، توانست بر دیو بی‌سوادی در میان عشایر غلبه کند و تحولی عظیم را در میان این قشر از جامعه ایجاد کند.

یکی از مولفه‌های توسعه جوامع، فراگیری آموزش در آن جامعه است. این مولفه به ادبیات «اقتصاد توسعه» نیز راه یافته و یکی از سه شاخص تشکیل‌دهنده توسعه انسانی در کنار اقتصاد و بهداشت شاخص آموزش است. این سه شاخص ارتباط تنگاتنگی با همدیگر دارند. آموزش به بهبود بهداشت و رشد اقتصادی کمک می‌کند و بهداشت خوب به بهتر شدن آموزش کمک می‌کند و بازده اقتصادی را بالا می‌برد، همچنین اقتصاد شکوفاتر به بهبود دو شاخص سلامت و آموزش نیز یاری می‌رساند. پارامتر آموزش خود را در افزایش سرمایه انسانی نشان می‌دهد.

امروزه وزن «سرمایه انسانی»، به عنوان یکی از مهم‌ترین پارامترهای توسعه جوامع، گاه از وزن سرمایه مادی و سایر عوامل توسعه اهمیت بیشتری پیدا کرده است تا آنجا که اساس توسعه را سرمایه انسانی می‌دانند. بی‌شک بهمن بیگی با گسترش آموزش در میان عشایر و بخش قابل توجهی از کشور، توانسته سهم مهمی در افزایش سرمایه انسانی در میان این بخش از جامعه داشته باشد. البته زمانی اهمیت کار ایشان نمود بیشتری پیدا می‌کند که ویژگی‌های آن روز عشایر هم مورد توجه قرار گیرد.

در زمانی که برای عشایر آن روز سوادآموزی اولویت نبود و از سوی دیگر اهتمامی به امر آموزش عشایر وجود نداشت، بهمن بیگی توانست با «یاری همکاران پرشور» خود «الفبای معجزه‌گر» را به دوردست‌ترین ایل عشایر سوغاتی ببرد. همچنین ایشان توانست آموزش را در میان عشایر همه‌گیر کند؛ به گونه‌ای که ایشان در خاطره‌ای ذکر کرده‌اند که «بسیاری از بر و بچه‌های عشایری شناسنامه‌ راست و درست نداشتند، ما به هر کس که زیر آسمان و روی زمین بود، درس می‌دادیم.»

بی‌شک، نقش بهمن‌بیگی، در ارتقای وضعیت زندگی جامعه عشایر، غیر قابل انکار است. چنانکه حاصل کار ایشان از قول یکی از دانش‌آموختگان مکتب بهمن‌بیگی، ده‌ها هزار نفر باسواد است که یا به طور مستقیم یا غیرمستقیم از مکتب استاد بهره برده‌اند.

روزنامه «دنیای اقتصاد»، در آستانه ۱۳آبان که به عنوان روز دانش‌آموز نام‌گذاری شده، تلاش کرده است تا برای نکوداشت اقدامات استاد بزرگ دانش‌آموزان عشایری کشور، بخش کوچکی از فعالیت‌های استاد محمد بهمن‌بیگی را در «پرونده ویژه» روزنامه امروز (صفحات ۲۸ و ۲۹) مورد اشاره قرار دهد.