«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
سه رویکرد در برابر یارانه نقدی
سه رویکرد در برابر یارانه نقدی
احمدی‌نژاد که برای اولین‌بار در سخنرانی 22بهمن سال 1386 به این طرح اشاره‌هایی هرچند سربسته و مبهم کرد، اما در ابتدا به ایده موردنظرش «جراحی بزرگ اقتصادی» بر آن نام نهاد و در پیام نوروزی سال 1387 که دقایقی بعد از تحویل سال، از صداوسیما پخش شد با تصریح بیشتری درباره آن توضیح داد و به مردم این نوید را داد که به زودی ابعاد جراحی بزرگ اقتصادی را تشریح خواهد کرد. اما در ادامه راه اگرچه احمدی‌نژاد به تدریج به تشریح دیدگاه اقتصادی‌اش پرداخت ولی ظاهرا بنا به مشورت‌های خاصی که به او داده شد نام ایده اقتصادی‌اش را از جراحی بزرگ اقتصادی به طرح تحول اقتصادی تغییر داد.
بعد هم معلوم شد که اساس این طرح بر نقدی کردن یارانه‌ها و آزادسازی یکباره قیمت‌های حامل انرژی از جمله برق، گاز، بنزین و گازوئیل استوار است. آشکار شدن باطن طرح اقتصادی احمدی‌نژاد با آغاز مباحث رسمی و غیررسمی درباره این طرح همزمان شد و مخالفان و موافقان جدی پیدا کرد و از دل این مخالفت‌ها و موافقت‌ها دست‌کم سه طیف متولد شدند. با ارائه لایحه یک فوریتی نقدی شدن یارانه‌ها به مجلس هشتم که روز سه‌شنبه دهم دی‌ماه یک فوریت آن هم از تصویب مجلس گذشت و هم اینک کلیات و جزئیات این لایحه در کمیسیون‌های مختلف مجلس در حال بررسی است، طیف‌های یاد شده با جدیت بیشتری به محتوای لایحه واکنش نشان داده‌اند و درباره آثار مثبت و منفی آن به اعلام موضع پرداخته‌اند. این طیف را موافقان لایحه تشکیل می‌دهند که گروهی از نمایندگان مجلس تا اکثریت وزرای کابینه و برخی رسانه‌های اینترنتی و نوشتاری هوادار دولت را در برمی‌گیرد. صداوسیما نیز به عنوان فراگیرترین رسانه کشور تاکنون از این لایحه با مختصات موردنظر احمدی‌نژاد حمایت کرده است و اکثریت برنامه‌های آن حمایت عمومی از نقدی‌شدن یارانه و آزادسازی یکباره قیمت‌ها را در راس قرار داده است. دومین طیف
مخالفان جدی این لایحه هستند که معتقدند نقدی‌شدن یارانه‌ها و آزادسازی یکباره قیمت‌ها آثار ویران‌کننده‌ای را به نظام اقتصادی ایران برجای می‌گذارد که حتی ممکن است کشور را با بحران‌های غیرقابل مهاری مواجه کند. گروهی از نمایندگان مجلس، برخی مقامات سابق دولت‌های هاشمی رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی و طیفی از کارشناسان غیردولتی در شمار مخالفان قرار می‌گیرند. دیدگاه‌هایی که از ناحیه مخالفان یارانه نقدی ارائه شده است اغلب با واکنش تند مقامات دولتی و شخص رییس‌جمهور مواجه شده است و آن‌گونه که سایت الف وابسته به احمد توکلی نماینده تهران و رییس مرکز پژوهش‌های مجلس روز دوشنبه گزارشی را در این خصوص منتشر کرد، عنوان داشت که احمدی‌نژاد مخالفان یارانه نقدی را دارای انگیزه‌های سیاسی می‌داند. البته غلام‌حسین الهام سخنگوی دولت هم طی کنفرانس‌های مطبوعاتی که برگزار می‌کند تاکنون چندبار به انتقاد شدید از مخالفان یارانه نقدی پرداخته است و اغلب مخالفت آنان را توام با اغراض سیاسی خوانده است. اما سومین طیف کسانی هستند که مواضع بینابینی را اتخاذ کرده‌اند. این طیف از یکسو با بخشی از استدلال‌های دولت مبنی بر اینکه تغییر فوری در نحوه تخصیص
یارانه‌ها ضروری است، موافق هستند اما در عین حال با شیوه موردنظر دولت برای آزادسازی یکباره قیمت‌ها و تخصیص یارانه نقدی به هفت دهک پایین موافق نیستند. برخی مقامات رسمی اما غیردولتی مانند مصطفی پورمحمدی رییس سازمان بازرسی، محمد جهرمی وزیر کار و تعدادی از نمایندگان مجلس هم از جمله حامیان این ایده هستند.
وجوه تفاوت و تشابه
به هر حال بررسی نوع نگاه طیف‌های یاد شده به لایحه نقدی‌شدن یارانه‌ها نشان‌دهنده تفاوت‌ها و تشابهاتی میان آنان است. شاید ناعادلانه بودن شیوه فعلی تخصیص یارانه‌ها و ضرورت تجدیدنظر در آن مخرج مشترک و مهم‌ترین اشتراک دیدگاه میان طیف‌های یاد شده باشد. اما اگر از این مرحله عبور کنیم تفاوت‌ها بیشتر شده و اشتراک نظر کمتر می‌شود و شاید به همین دلیل است که هنوز مجلسیان به جمع‌بندی نهایی نرسیده‌اند و به‌رغم اینکه دولت تاکید دارد لایحه نقدی‌شدن یارانه‌ها و آزادسازی قیمت‌ها به سرعت تصویب و برای اجرا به دولت ابلاغ شود، اما مجلس چندان عجله‌ای نشان نمی‌دهد و دولت را نیز به صبر و تامل بیشتر دعوت می‌کند. ظاهرا نگرانی از آثار تورمی آزادسازی قیمت‌ها یا دست‌کم نامعلوم بودن تبعات اجرایی این لایحه باعث شده تا مجلسیان با احتیاط بیشتری اقدام کنند.
دیدگاه‌های رسمی و غیررسمی درباره نقدی شدن یارانه‌ها
جهرمی وزیر کار: من بخشی از تورم را مربوط به مساله بیان پیشاپیش اجرای طرح تحول اقتصادی می‌دانم و تاکید من بر احتمال درست اجرا نشدن طرح اقتصادی و البته تاکید بیشتر بر اجرای آن با تدبیر بیشتر است و معتقدم به جای اینکه به این صورت عمل کنیم، یک یا دو سال دیگر را روی بهره‌وری کار کنیم.به نظر من آزادسازی فوری اقلام بنزین و نفت سفید و گاز مایع را می‌توانیم انجام دهیم، اما اقلام دیگر که با تولید و حمل‌و‌نقل مرتبط است نیاز به زمان دارد.همچنین اگر یارانه انرژی را قبل از اصلاح سایر روش‌ها برای تولید حذف کنیم، قدرت رقابتی تولید داخلی از بین می‌رود.
مصطفی پورمحمدی، رییس سازمان بازرسی: با نقدی شدن یارانه‌ها موافقم اما از آنجا که نفت یک ثروت ملی است و به آحاد جامعه تعلق دارد لذا یارانه‌ای که منبع تامین آن از فروش نفت حاصل می‌شود، می‌بایست بین تمام مردم به صورت مساوی تقسیم شود.
داوود دانش جعفری وزیر سابق اقتصاد: آیا منابعی که در طرح نقدی کردن یارانه‌ها نقد می‌شود به اندازه‌ای است که بتواند افزایش سطح قیمت‌ها را برای دهک‌های حمایتی جبران کند؟ آیا با توجه به خاطراتی که مردم در ذهن دارند این اطمینان شکل خواهد گرفت که دولت قصد درآمدزایی ندارد؟
نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی ایران: طرح نقدی کردن یارانه برای بخش خصوصی مبهم است، دولت در این طرح مردم را در مقابل عمل انجام‌شده قرار ندهد.هنوز مشخص نیست که در بخش نقدی کردن یارانه‌ها حذف یارانه سوخت مطرح است یا کالاهای اساسی و آیا در محاسبه این دو یارانه فاصله دو قیمت را اندازه‌گیری کرده‌ایم یا خیر.این امور ابهاماتی هستند که امکان ارزیابی کمی را برای اعلام عدد تورم در صورت نقدی کردن یارانه‌ها از ما می‌گیرند.
محمد خوش‌چهره، اقتصاددان و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هفتم: اقدامی در این وسعت و با این گستره اگر عقبه کارشناسی و جامعیت نداشته باشد آثار دوگانه‌ای بر جامعه خواهد گذاشت. کما اینکه پیش از این هم شعارهایی با عنوان عدالت داده شد تا به فقرا کمک شود. هرچند نیت طراحان آن خوب بود ولی چون جامعیت و عقلانیت در آن نبود به ضد خودش تبدیل شد. سیاست‌های اقتصادی دولت مخصوصا در زمینه مسکن و زمین به تشدید جریان تورم منجر شد و باعث شد که فقرا، فقیرتر و اغنیا، غنی‌تر شوند.در بحث یارانه‌ها باید تدبیری صورت بگیرد که این اتفاق مجددا تکرار نشود. چون بحث یارانه‌ها آثار کلان ملی در اقتصاد برجا خواهد گذاشت، هر گونه محدودنگری و ساده‌انگاری در بحث پرداخت نقدی یارانه‌ها می‌تواند عوارض غیرقابل جبرانی برای کشور داشته باشد.
غلامرضا مصباحی‌مقدم، نماینده تهران و رییس کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی: این لایحه، دولت را وارد تغییر ساختار می‌کند و اتکا به نفت را در بودجه کاهش داده و مصرف انرژی در کشور را بهینه‌سازی می‌کند، اما این لایحه پس از 3 تا 5 سال منجر به کاهش نرخ تورم می‌شود، ضمن اینکه یکی از مواد این لایحه، به پرداخت نقدی یارانه‌ها اشاره داشته است و دولت می‌تواند به هفت دهک پایینی جامعه یارانه بدهد، اما در مورد اینکه چگونه می‌خواهد منجر به کاهش بار تورمی لایحه شود، هیچ توضیحی داده نشده است.
احمد توکلی، نماینده تهران: از آن‌جایی که شدت انرژی در ایران پنج برابر متوسط جهان است، ادامه این روند ناممکن است؛ زیرا انرژی کشور به زودی تمام شده و واردکننده نفت خواهیم شد. به یک باره نمی‌شود یارانه را حذف کرد و علاوه‌بر آن مالیات هم گرفت. در هر صورت پول نفت، پول بدی است که به راحتی هم بر سر سفره نمی‌آید و من با پرداخت نقدی یارانه‌ها نیز به این دلیل مخالفم.
ارسال نظر