با بی‌ینال یا بی بی‌ینال

غزال صادقی

یازدهمین دوسالانه عکاسی ایران که با موضوع آزاد با رویکرد هنری و خلاق که از سوم دی ماه کار خود را آغاز کرده بود در حالی پس از ۲۵ روز به کار خود پایان داد که به نظر می‌رسد نتوانست رضایت خاطر کارشناسان و عکاسان با تجربه را جلب کند. مراسم اختتامیه در حالی با تاخیر در سالن تک موزه هنرهای معاصر آغاز به کار کرد که به هیچ عنوان با رویداد فرهنگی هنری بزرگی همچون دوسالانه عکس سنخیت نداشت و بسیاری در انتظار برگزاری اختتامیه‌ای با شکوه‌تر بودند. آنچه در این مراسم بیش از هر چیز دیگری به چشم می‌آید حضور پر تعداد عکاسان جوان و نبود پیشکسوتان این عرصه بود به گونه‌ای که معدود عکاسان با تجربه‌ای که در مراسم اختتامیه شرکت کرده بودند از اعضای شورای سیاست‌گذاری بودند یا از تیم داوری دو سالانه عکاسی. پیش از این هم گفته می‌شد عکاسان پرتجربه کشور چندان روی خوشی به این جشنواره نشان ندادند. اسماعیل عباسی دبیر دو سالانه و از عکاسان قدیمی کشور در این باره نکته قابل توجهی را عنوان می‌کند: «برای این موضوع می‌توان دلایل متعددی آورد، اما معتقدم پیشکسوتان در مسابقه و شرایط رقابت حضور پیدا نمی‌کنند، چرا که نمی‌توانند حذف آثارشان را بپذیرند.یکی از عمده مسائل موجود در خصوص دو سالانه یازدهم عکاسی تعداد پر شمار عکس‌های رسیده به جشنواره بوده باشد که تعداد آنها به ۱۲ هزار و ۴۹۵ عکس رسید. بدون تردید این تعداد بر عکس کیفیت داوری عکس‌ها اثر منفی گذاشته است.یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد که اگر برای هر عکس تنها ۱۰ ثانیه که البته زمان بسیار اندکی است وقت صرف شود، هر بار دیدن کل کارها بیش از ۳۴ ساعت به طول خواهد انجامید، این زمانبری طولانی در نهایت باعث می‌شود که از تامل و بررسی چند بار عکس‌ها توسط داوران جلوگیری شود.جنجالی‌ترین بخش مراسم اختتامیه، سخنان محمد فرنود بود. فرنود که هر چند یک بار با اعلام مواضع جنجالی خبرساز می‌شود، این بار نیز این مراسم را با سخنان خود تحت‌الشعاع قرار داد هر چند این سخنان با واکنش‌های غیر مستقیم مجری مراسم و محمد شالویی مدیر کل هنرهای معاصر مرکز رو‌به‌رو شد. محمد فرنود با بیان این که وقتی عکس‌هایی را که در دو سالانه روی دیوار رفته‌اند افسوس می‌خورد گفت: متاسفانه براساس آنچه ما در شورای سیاست‌‌گذاری تصمیم گرفتیم و توافق کردیم کارها انتخاب نشدند. این عکاس با سابقه با تاکید روی این نکته که آنچه به عنوان دو سالانه عکس به نمایش درآمد جامعیت عکاسی ما را در بر نمی‌گیرد، گفت: ما در شورای سیاست‌گذاری تصمیم گرفتیم کارهایی انتخاب شوند که بتوانند وضعیت و کلیت عکاسی ما را تغییر دهند، اما این گونه نشد. محمد فرنود با غیرقابل دفاع خواندن نمایشگاه دو سالانه عکاسی گفت: این نمایشگاه قابل دفاع نیست، چون با جامعه ما بیگانه و بلکه کاملا بیگانه است. عکاسی که نمی‌تواند جامعه خودش را آن گونه که هست به هر شکلی عکاسی کند من نمی‌توانم با تجارب و تعاریفی که دارم او را عکاس خطاب کنم. وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «ما باید به سمتی حرکت کنیم که کل جامعه عکاسی ما در دو سالانه دیده شود و نه فقط یک ژانر خاص که در جای خود بسیار هم قابل احترام است.یکی از وجوه افتراق دو سالانه یازدهم غیررقابتی بودن آن بود که نظرات موافق و مخالف را برانگیخت. عمده مخالفان رقابتی بودن را عکاسان جوان و جویای نام کشور تشکیل می‌دادند.

کامران عدل

پیش از این آثار نمایشگاه عکس سال را دیدم که بسیاری از آثار آن بهتر از دوسالانه بود. وی سردرگمی عکاسان را یکی از دلایل مهم این وضعیت دانست. این نکته را باید در تعریف دوسالانه جست‌وجو کرد و عکاسی خلاق به عنوان موضوع جشنواره انتخاب شده اما نمی‌توان تعریفی خاص از آن ارائه داد. مجموعه عکس باید یک موضوع را مدنظر قرار داده و عکاس برای روایت آن شروع به عکاسی کند، اما این تعریف ساده هم کمتر در مجموعه عکس‌های ارائه شده در دوسالانه دیده می‌شود.

سیف‌الله صمدیان

رقابتی بودن بستگی به فرهنگ هر جامعه و گستره آن هنر در آن جامعه دارد و تنها در صورتی که هنر به بلوغ خود رسیده باشد، رقابت درست معنی پیدا می‌کند در دنیا نیز امروز صورت وجود دارد، مثلا جشنواره عکس «آساهی شین‌بن» به تمامی ۱۱۰ عکس راه یافته به این جشنواره مدال طلا می‌دهد و هیچ یک از عکس‌ها را رتبه‌بندی نمی‌کند، ولی در مقابل «ورلدپرس‌فوتو» در شاخه‌های اصلی خود به حرفه‌ای‌های فتوژونالیست جایزه‌های یک، دو و سه می‌دهد.

یک نمونه هم بی‌نیال عکس ایران است که امسال تشخیص دادند، غیررقابتی برگزار شود تا یک مقدار ریشه‌ای‌تر به مسائل پرداخته شود، متاسفانه با اینکه قدمت عکاسی در ایران به ۱۵۰ سال می‌رسد، اما فعلا در سطح زیر صفر قرار نداریم و هنوز خطا‌‌هایی را انجام می‌‌دهیم که انگار روز اولمان است، برای اینکه هیچ‌گاه سیاست فرهنگی پی‌گیرانه‌ای را نداشتیم و مدیریت‌ها مقطعی و جدا از یکدیگر بوده‌اند.

عباس کوثری

اینکه دوسالانه عکاسی در هر دوره از سوی تیم مختلفی از عکاسان برگزار شود خوب است و از به وجود آمدن انحصار جلوگیری می‌کند، اما باید تجربیات هر دوره به دوره بعدی منتقل شود. بخشی از مشکلات به این دلیل است که هر گروه می‌خواهد کار خود را از نقطه صفر آغاز کند.

حسن سربخشیان

کمبود وقت از دلایل کاهش سطح کیفی دوسالانه است. برای برگزاری دوسالانه دوازدهم باید از ابتدای سال ۸۸ آغاز به کارکرد نه اینکه مثل این دوره، دوسالانه را در دوماه برگزار کنیم و انتظار ارائه آثار خوب را هم داشته باشیم.

سطح کارهای ارائه شده متوسط است. مسوولان باید ابتدا تعریف روشنی از آنچه مورد نظرشان است به جامعه عکاسی بدهند و سپس در انتظار کارهای خوب باشند.

بهمن جلالی

من به دلیل آنکه سفرهای زیادی انجام می‌دهم با عکاسان شهرستانی به خصوص عکاسان جوان در ارتباط هستم. ما در شهرستان‌ها با کارهای بسیار خوبی روبه‌رو هستیم به ویژه که زیاده‌خواهی که در بین قشر هنری در تهران رواج پیدا کرده و به نظر من یک بیماری است در شهرستان‌ها وجود ندارد. مثلا در شهر مشهد عکاسی از تهران جلوتر است.