کارنامه مقابله با بحران مالی

دنیای اقتصاد- در همایش بحران جهانی، فرصت‌ها و چالش‌ها که روز گذشته برگزارشد مقام‌های ارشد بانک و بورس ایران نیز به سخنرانی پرداختند و بحران اقتصادی دنیا را از زوایای مراکز تحت کنترل خود بررسی کردند که گزارش آن را می‌خوانید: توقف پرداخت تسهیلات مسکن در راستای جلوگیری از بحران

در این همایش محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی گفت که بحران اقتصادی در آمریکا را از اردیبهشت ماه پیش‌بینی می‌کردیم و توقف پرداخت تسهیلات مسکن از سوی بانک‌های خصوصی در راستای همین پیش‌بینی صورت گرفته است‌.

وی سپس تاکید کرد: اگرچه بافت اقتصادی ما با کشورهای اروپایی و آمریکایی متفاوت است ولی لازم بود تا تمهیدات لازم برای جلوگیری از بروز احتمالی بحران مشابه در داخل اندیشیده شود.

وی در تشریح اقدامات ضروری برای مدیریت پیامدهای بحران جهانی توضیح داد: باید از ورود کالاهای لوکس و تجملی و نیمه ضروری جلوگیری کنیم تا منابع‌مان صرف آنها نشود و در عین حال باید در راستای افزایش رقابت‌پذیری کالاهای صادراتی غیر نفتی نیز تلاش کنیم تا بازار بیشتری را در خارج کسب کنیم.

رییس کل بانک مرکزی تصریح کرد: مدیریت منابع ارزی از دیگر اقداماتی است که باید صورت گیرد؛ چراکه بازارهای ارزی در دنیا به‌شدت بی‌ثبات است و حفظ منابع ارزی مدیریت دقیق منابع ارزی است. بهمنی تصریح کرد: به علت شرایط خاص کشورهای غربی نرخ بهره به عنوان یک ابزار پولی نقش خود را در مدیریت شرایط بحرانی برای آنها از دست داده است، در حالی که به فرض ورود بحران مشابهی در اقتصاد، ما می‌توانیم به راحتی از ابزار نرخ بهره برای کنترل سیاست‌های پولی خودمان استفاده کنیم. رییس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: تعداد زیادی از واحدهای تولید ما با ۲۰‌درصد ظرفیت کار می‌کنند، بنابراین باید با تزریق نقدینگی به آنها تولید آنها را به مرز تولید اسمی برسانیم تا از طریق افزایش عرضه تورم را کنترل کنیم.

تدابیر بانک مرکزی

از نظررامین پاشایی فام، معاون اقتصادی بانک مرکزی که در این همایش حاضر بود تاثیر اقتصاد ایران از بحران مالی مشتمل بر بخش‌های زیر می‌شود: احتمال سرایت بحران به بانک‌های خارجی که ایران سهامدار آنهاست، افزایش مسوولیت سپرده‌گذاری ذخایر ارزی و کاهش بازدهی آنها و نیز افزایش محدودیت تامین مالی خارجی. پاشایی فام همچنین در تشریح پیامدهای غیر مستقیم بحران‌های مالی جهان بر اقتصاد ایران توضیح داد: کاهش درآمد ارزی دولت در نتیجه کاهش قیمت نفت که این عمل باعث کاهش موجودی حساب ذخیره ارزی و کاهش سرمایه‌گذاری دولت خواهد شد و کاهش صادرات غیر نفتی، کاهش هزینه ارزی واردات، کاهش مازاد تراز پرداخت‌ها و کاهش ارزش دلاری دارایی‌ها و بدهی‌های ارزشی و کاهش شاخص بورس از جمله پیامدهای غیر مستقیم مالی بر اقتصاد ما است. معاون اقتصادی بانک مرکزی تصریح کرد: برای مدیریت این پیامدها لازم است تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شود که لزوم هماهنگی بانک مرکزی به منظور بهبود شیوه‌ها و ابزارهای بازارهای مالی، تنظیم دقیق‌تر بازارهای مالی و نظارت عمیق بر بنگاه‌های مالی از جمله این اقدامات است. پاشایی فام تصریح کرد: کاهش قابل توجه درآمدهای ارزی کشور در ماه‌های باقیمانده کشور را ملزم می‌کند در خصوص تامین مالی الزامات بودجه از طریق صرفه‌جویی، جابه‌جایی مصارف ریالی و برداشت نکردن از ذخیره ارزی عمل کند. وی تصریح کرد: پیش‌بینی تداوم تقویت ارزش دلار باعث آسیب‌پذیری ایران از بابت عدم دسترسی به ابزارهای دلاری در مبادلات بین‌المللی می‌شد، بنابراین در این خصوص پیش‌بینی‌های لازم به عمل آمد.

تاثیر تحولات ارزی بر اوضاع ایران

حمید شجاع‌الدینی، مشاور رییس کل بانک مرکزی هم روزگذشته در دومین همایش بحران مالی جهانی، فرصت‌ها و چالش‌ها گفت: بدون شک تحولات ارزی پیش آمده در بازارهای بین‌المللی کشورمان را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد و تحولات ارزی و مالی بین‌المللی موازنه پرداخت‌ها را دستخوش تغییرات منفی می‌کند ،زیرا پیش‌بینی بر آن است که به دلیل کاهش قیمت کالاهای صادراتی کشور که بیش از کاهش قیمت کالاهای واردات خواهد بود درآمدهای ارزی کمتر شود. شجاع‌الدینی با اشاره به اینکه وقوع بحران اخیر را نمی‌توان فرصتی برای نظام بانکی کشور تلقی کرد، تصریح کرد: چنانچه نظام بانکی کشور را با استانداردها و معیارهای بین‌المللی سنجش کنیم چندان وضعیت نوید بخش و امیدوارکننده‌ای برای بانک‌های کشورمان به دست نخواهد آمد، ضمن اینکه ما هنوز از یک نظام بانکی منسجمی برخوردار نیستیم و هنوز مفاهیم اساسی همچون نرخ سود و ارتباط آن با تورم محل مناقشه است و اجماع نظری درباره آن وجود ندارد.

بحران از درون بازار سرمایه نیست

به اعتقاد یکی دیگر از حاضران در همایش مزبور اقتصاد ما در آغاز راه استفاده از روش‌ها و سیاست‌هایی است که بحران مالی جهان ناشی از استفاده نادرست از آنهاست، بنابراین باید بسیار هوشیارانه رفتار کنیم. صالح‌آبادی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار هم که در دومین همایش بحران جهانی، فرصت‌ها و چالش‌ها سخن می‌‌‌گفت، اظهار کرد: کنترل نکردن ریسک در بانکداری تجاری نتیجه بی‌توجهی به مدیریت ریسک در اعطای وام‌ها است، بنابراین اگر قرار باشد در آینده از اوراق رهنی استفاده کنیم باید این کار را بسیار هوشمندانه انجام دهیم. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: نکته مهم این است که بحران فعلی از درون خود بازار سرمایه متولد نشده، بلکه بحرانی است که از خارج به آن تحمیل شده است و در کشور ما هم وضعیتی که الان بورس به آن گرفتار شده به این شکل است که از بخش واقعی اقتصاد به بخش غیر واقعی تحمیل شده است.

نقدینگی درمان بی‌انضباطی‌ها نیست

سید بهاءالدین حسینی هاشمی، مدیرعامل بانک سرمایه هم در این همایش تاکید کرد: تورم در هر اقتصادی بهای اشتغال است و بدون پرداخت هزینه‌های تورمی نمی‌توان اشتغالزایی کرد.نکته مهمی که باید الان متوجه آن بود این است که از ترس تورم دچار رکود خودخواسته نشویم؛ چرا که برای حفظ اشتغال موجود نیازمند تزریق نقدینگی به واحدهای تولیدی هستیم. وی ادامه داد: نقدینگی در شرایطی تورم ایجاد می‌کند که اقتصاد در شرایط ظرفیت کامل باشد یعنی ظرفیت‌های تولیدی کامل باشد، ولی در حال حاضر بسیاری از واحدهای تولیدی ما پایین ظرفیت خود تولید می‌کنند و باید با تزریق نقدینگی به واحدهای تولیدی عرضه را افزایش دهیم تا از این طریق تورم کاهش یابد.

مدیرعامل بانک سرمایه تصریح کرد: نباید هزینه تورم را بانک‌ها و تسهیلات‌گیرندگان پرداخت کنند؛ چرا که درمان و چاره‌ بی‌انضباطی‌های گذشته جلوگیری از تزریق نقدینگی به اقتصاد نیست.

افزایش ظرفیت بیمه‌های اتکایی داخلی

افزایش ظرفیت بیمه‌های اتکایی داخلی و گسترش بازارهای بیمه به حوزه‌های خرد روش‌هایی است که برای جلوگیری از بروز بحران‌های مشابه در کشورمان و مدیریت‌های پیامد جهانی فعلی باید استفاده شود. به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، جواد فرشباف ماهریان ـ رییس کل بیمه مرکزی ـ امروز در دومین همایش بحران جهانی، فرصت‌ها و چالش‌ها گفت: افزایش ظرفیت اتکایی داخلی نیازمند مصوبه‌ای از دولت است تا افزایش سرمایه صنعت بیمه کشور را بتوان از طریق آن محقق کرد. وی ادامه داد: بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های موجود در کشور ما پوشش بیمه‌ای ندارند و همین مساله آنها را در برابر بحران‌های طبیعی و اقتصادی به شدت آسیب‌پذیر کرده است که با گسترش بازار بیمه کشور می‌توان این نقیصه را تا حدودی جبران کرد. فرشباف اضافه کرد: وضعیت بسیار بحرانی بیمه در کشورهای بحران زده فرصتی را برای ما فراهم کرده که در بازارهایی که اجازه‌ ورود به آنها را نمی‌دادند ورود پیدا کنیم و این کار جز با حمایت دولت از صنعت بیمه در شرایط فعلی ممکن نمی‌شود. وی تاکید کرد: این نکته درست است که خلق پول بیش از حد در بازارهای جهانی عامل اصلی این بحران است ولی این موازنه در کشور ما به صورت دیگری اشتباه است به این معنا که ارزش واقعی اقتصاد ما تقریبا برابر با ارزش غیرواقعی آن است در حالی که باید تلاش کنیم در حد ظرفیت اقتصاد خودمان خلق پول و اعتبار برای افزایش تولید داشته باشیم.

خروج نقدینگی از بازار سرمایه

از دیگر سو حسن قالیباف تاکید کرد که بازار سهام کشورمان از محل افتی که در ارزش سهام شرکت‌های حاضر در بورس به وجود آمده متاثر شده و این بحران در شرکت‌هایی که بازارهای صادراتی خوبی داشتند بیشتر به چشم می‌خورد؛ چرا که با کاهش صادرات آنها در پی کاهش تقاضا در جهان، سود آنها کم شده و طبیعتا ارزش سهام آنان هم دچار افت شده است. مدیرعامل شرکت بورس سپس تصریح کرد: آن دسته از شرکت‌هایی که کالاهایشان را در داخل کشور می‌فروشند ولی قیمت محصولاتشان به صورت جهانی تعیین می‌شود نیز دچار کاهش ارزش سهام شده‌اند که شاخص بورس را تحت تاثیر قرار داده است. مدیرعامل شرکت بورس در تشریح وضعیت شاخص بورس توضیح داد: شاخص بورس از ۱۰هزار واحد در ابتدای سال در ۲۹ تیرماه به ۱۲ هزار و ۹۰۰ واحد رسید ولی در حال حاضر با افت ۱۷ درصدی نسبت به ابتدای سال و کاهش ۳۵ درصدی نسبت به نقطه اوج خود به ۸۴۵۷ واحد رسیده است. وی گفت: ارزش بازار ما هم در حال حاضر حدود ۴۷‌میلیارد دلار است که اگر ارزش ۱۵‌میلیاردی واگذاری‌های اخیر را از این رقم کم کنیم ارزش بازار سرمایه‌ ما هم حدود ۲۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد. قالیباف اضافه کرد: نکته نگران کننده این است که با کاهش شاخص در بورس ایران شاهد کاهش شدیدی در ارزش معاملات هستیم و این در حالی است که فعالان بازار سرمایه در کشورهای دیگر که شاخص بورس‌های آنان به مراتب بیشتر کاهش یافته همچنان در بازار حضور و فعالیت دارند. مدیرعامل شرکت بورس به کاهش نقدیندگی در بازار اشاره کرد و گفت: در حال حاضر نقدینگی از بازار سرمایه خارج شده است که همین امر بحران بی‌اعتمادی به بازار سرمایه را به دنبال دارد.

رشد منفی دو درصدی کالاهای صنعتی

معاون وزیر اقتصاد هم در همایش بحران مالی جهانی، چالش‌ها و فرصت‌ها از کاهش رشد کالاهای صنعتی در فصل اخیر به منفی دو درصد خبر داد. محمدهادی زاهدی‌وفا با بیان اینکه کاهش ارزش واقعی بخش مسکن در مقابل ارزش اعتباری آن باعث بحران نظام مالی آمریکا در بخش مسکن شد، تصریح کرد: این بحران به بخش مالی و پولی کشور نیز وارد شد و در نهایت موجب تاثیرگذاری بر بازارهای مالی مرتبط با این بازار و در مجموع منجر به کاهش رونق اقتصادی شد. زاهدی وفا با بیان اینکه تمام این مسائل منجر به کاهش قیمت نفت به بیش از ۵۰‌درصد قیمت آن در دوره زمانی کوتاه شد، عنوان کرد: با توجه به این امر که اقتصاد ایران که متکی به نفت است و نیمی از منابع بودجه را درآمدهای نفتی شامل می‌شود و همچنین اقتصاد ایران که یک اقتصاد بازکوچک است که نوسانات از طریق کالاها منتقل می‌شود باعث کاهش کالاهای صنعتی و تولیدی آنها در کشور شد. معاون وزیر اقتصاد همچنین از کاهش رشد کالاهای صنعتی در فصل اخیر به منفی دو درصد خبر داد و افزود: این امر باعث کاهش شاخص بورس شد و همچنین باعث ضربه‌پذیرشدن ما و تاثیرپذیری از بحران بین‌المللی شده است.