محمد صادق سعید آذر *

در سینمای ایران نخستین سوالی که مطرح است این است که بخش دولتی تا چه اندازه توانسته به رونق سینمای ایران کمک کند. پاسخ به این سوال البته کمی سخت است، به این دلیل که بسیاری از آثار ماندگار تاریخ سینمای ایران اعم از باشو غریبه کوچک و بچه‌های آسمان تولید یکی از این مراکز به نام کانون پرورش فکری است و در سایر ارگان‌های دولتی نیز با آثار کم و بیش ارزشمندی روبرو هستیم. البته در این میان نگاه دولت و سازمان‌های دولتی به فروش و گیشه و در یک کلام مخاطب نبوده است.

ضد این فضا در بخش‌خصوصی وجود دارد، یعنی بخش‌خصوصی به لحاظ دخل و خرج مستقیم و بی‌واسطه، قصد اولش ارتباط با مخاطب و پرفروش بودن فیلم است. دو سوی ماجرا را نه می‌شود تقبیح کرد، نه تشویق، یعنی نه می‌شود گفت بخش‌ دولتی روی کارهای ارزشمند و ماندگار سرمایه‌گذاری نکند، نه می‌توان گفت بخش‌خصوصی نباید به فکر گیشه و ارتباط با مخاطب باشد و صرفا آثار ارزشمند تولید کند. این یعنی از هر دو سو ضرر می‌کنیم. سینمای ایران در معادله پیچیده و الاکلنگ بخش‌خصوصی و دولتی قرار دارد که بعضی اوقات کفه ترازو به سمت بخش‌خصوصی سنگینی می‌کند و گاهی بخش دولتی این رقابت را می‌برد، اما چیزی که مشخص است این است که نمی‌توان از الگوی صنعتی سینمای جهان و تجربه‌های موجود در عرصه بین‌المللی سینما استفاده نکرد. نکته حاشیه‌ای هم در این میان وجود دارد و آن ارتباط مستقیم بخش دولتی با بازار بین‌المللی اکران و توزیع فیلم است که انحصارا در بخش دولتی یعنی بنیاد سینمایی فارابی قرار دارد که این امر می‌تواند به شاکله سینمای ایران ضربه

جبران ناپذیری بزند. ارتباط با اکران سینماهای جهان مستقیما باید به بخش‌خصوصی واگذار شود تا تولید فیلم در ایران علاوه بر گیشه مخاطب ایران، گیشه مخاطب جهانی هم داشته باشد. نگاه بخش‌خصوصی در این بخش به لحاظ انحصار دولتی آن بی‌پشتوانه و ناقص است و در دراز مدت می‌تواند به ضرر بخش‌خصوصی تمام شود. اکران بین‌المللی فیلم یعنی نمایش فیلم در سالن‌های کشورهای صاحب سینما و ارتباط با مخاطب بین‌المللی از طریق اکران، نه فقط از طریق جشنواره‌ها که مخاطب اندک و خاصی دارند و نمی‌توانند نشانه اقبال مخاطب در سطح بین‌المللی باشند. با روند فعلی، دست بخش‌خصوصی برای اکران فیلم‌هایشان در سینماهای جهان بسته می‌شود و اگر دولت کمک نکند قطعا شاهد رونق سینمای ایران در بخش اکران بین‌المللی نخواهیم بود.

* مدیر تولید سینما