دنیای موسیقی در سالی که گذشت
مرثیه‌ای برای میلیون‌ها رویا
در سال ۲۰۰۸ تعداد گروه‌هایی که (بنا به دلایل مختلف که یکی از آن‌ها دلایل اقتصادی است) از هم پاشیده شدند خیلی بیشتر از گروه‌هایی است که دوباره گرد هم آمدند یا تاسیس شدند. سالی که اساتید بزرگی در حوزه‌ها و ژانرهای بدرود حیات گفتند. کسانی که همیشه در یادها می‌مانند، اما دیدن نامشان در فهرست متوفیان سال ۲۰۰۸ زنگ خطری را به صدا در می‌آورد. زنگ خطری که خبر از شروع مرگ نسلی به ما می‌دهد که نبوغ و خلاقیتشان در موسیقی، جایگزینی ندارد. خبر از مرثیه‌ای برای افسانه‌های دهه ۵۰، ۶۰ و ۷۰، کسانی که موسیقی غنی چهل سال اخیر را شکل دادند. کسانی که موسیقی متن زندگی میلیون‌ها، شاید میلیاردها انسان معاصر را ساختند. کسانی که دوستشان داشتیم و از دور می‌شناختیمشان.
نسلی که از دست می‌رود نسلی است که در دورانی موسیقی معاصر ما را غنا دادند که دنیا را جنگ فرا گرفته بود و هنر موسیقی (آنچنان که امروز هست) صنعتی نشده بود. نسلی که پول و شهرت برایشان اولویت یک نبود. نسلی که موسیقی را برای موسیقی می‌خواستند.
سال از دست دادن
سال 2008 سالی بود که در آن دنیای موسیقی به خاطر از دست دادن اساتید بزرگی چون ریچارد رایت (Richard Wright)، جف هیلی (Jeff Healry)، نیل آسپینال (Neil Aspinall)، بو دیدلی (Bo Diddley)، میچ میچل (Mitch Mitchell)، مل گلی (Mel Galley) و جیمی مک گریف(Jimmy McGriff) در ماتم فرو رفت.
ریچارد رایت
تاثیر ریچارد رایت بر موسیقی دوران خود و دوران بعد از خود به قدری وسیع و با اهمیت بود که خبر مرگ او به سرعت در میان دوستداران ایرانی‌اش به عنوان تسلیت و به صورت پیامک رد و بدل شد و از آن جالب‌تر این که خبر به زبان فارسی، به
رسم الخط فینگیلیش (فارسی با حروف انگلیسی) و با متون مختلف، ارسال و دریافت شد و برخی از کاربران تلفن همراه چندین مدل مختلف این پیامک را دریافت کردند.
ریچارد رایت را با همنوایی، آهنگ‌سازی و نوازندگی پیانو و کیبورد گروه پینک فلوید می‌شناسیم. گروهی که یکی از پرمخاطب‌ترین و مشهورترین گروه‌های موسیقی راک پیشرو (Progressive Rock) است و به خاطر نوع اشعارش و شیوه منحصر به فردش در خلق فضای موسیقایی، جایگاه مهمی در تاریخ موسیقی معاصر ما دارد.
اما شاید بتوان گفت که قسمت عمده‌ای از فضاسازی آهنگ‌های این گروه، مدیون شیوه استفاده ریچارد رایت از امکانات سینتی سایزر است.
به عنوان نمونه از فضاهای مختلف و متفاوتی که ریچارد رایت خلق کرده می‌توان به آهنگ‌های Echoes که با استفاده از سینتی سایزر ماژولار و Shine On Crazy Diamond که با سیتی سایزر Roland Jupiter 4 و آهنگ Time که ردیف Riff اصلی کیبورد در این آهنگ با پیانوی الکترونیکی Rhodes نواخته شده، اشاره کرد.
در میان جمع محدود نوازندگان کیبورد سیولیست، ریچارد رایت اولینشان است که از دنیا رفت و حقیقت تلخ این است که از آنجایی که رشد نوازندگی کیبورد با اختراع MiniMoog توسط دکتر رابرت موگ، شروع شد، تقریبا تمام نوازندگان مطرح این ساز مانند Jon Lord، Keith Emmerson، Rick Wakeman، Patrick Moraz، Tony Banks، Ray Manzarak، Geof Dawns و Claus Schulz خیلی‌های دیگر همگی تقریبا هم سن و سال ریچارد رایت هستند و ممکن است در یک برهه زمانی ۱۰ تا ۲۰ ساله تمام این اساتید بی‌بدیل موسیقی الکترونیک، از دنیا بروند. کسانی که از دوره آنالوگ با سازهایی که با لامپ کار می‌کردند، شروع به آهنگ‌سازی کردند و دوره ترانزیستور و IC و MIDI و VST و دیجیتالیسم را تجربه کرده‌اند و هر کدامشان بخش مهمی از تاریخ موسیقی معاصر ما هستند.
جف هیلی
گیتاریست نابینای کانادایی که سال ۱۹۶۶ در تورنتو به دنیا آمد و امسال بدرود حیات گفت. جف هیلی از بزرگ‌ترین گیتاریست‌های ژانرهای راک، بلوز و کانتری است. نام او به خاطر شیوه خاص خود در نوازندگی گیتار همیشه در فهرست گیتاریست‌های بزرگ آورده می‌شود.
نیل آسپینال
نام او با نام بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین گروه تاریخ معاصر The Beatles پیوند خورده. او را در کلیپ Get Back که بالای پت بام استودیو Abbey Road اجرا و فیلمبرداری شده در حال مذاکره با پلیس‌هایی می‌بینیم که به علت بند آمدن ترافیک خیابان، برای بر هم زدن آن اجرای کاملا غافلگیرکننده آمده بودند. نیل آسپینال را با آن عینک قاب پلاستیکی ته استکانی و لبخند همیشگی‌اش به یاد می‌آوریم. مردی که یکی از نوابغ صنعت موسیقی بود. او تهیه‌کننده، مدیر برنامه، دستیار شخصی و مدیر برنامه کنسرت‌های گروه‌های موفق و بزرگی چون بیتلز بود.
بو دیدلی
یکی از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین آهنگسازان و نوازندگان دوره طلایی راک اند رول. او را با ریتمی شاد به نام «Bo Diddley Beat» به یاد می‌آوریم، ریتمی که به نام او ثبت شده. ریتمی شبیه به رومبا با الگویی دو میزانی: (یک) و دو و سه و (چهار) / یک و (دو) و (سه) و چهار.
در کنار نام موزیسین‌های معروفی که مرگ او را تسلیت گفتند نام یک سیاست‌مدار هم دیده می‌شود: جورج بوش.
۳میچ میچل
نوازنده افسانه‌ای ساز Drum. او را با نام بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین گیتاریست دنیا، جیمی هندریکس، به یاد می‌آوریم. او یکی از بنیان‌گذاران سبک خاص نوازندگی Drum است که به نام Fusion Drumming معروف است. ریتم‌های او پر است از واریاسون و پاساژهای مختلف. در کنار نئول ردینگ و جیمی هندریکس، میچ میچل دیگر عضو آن گروه سه نفره افسانه‌ای بود که شعاری با مسما داشتند: آیا ما را تجربه کردید؟(Are You Experienced)
مل گلی
آهنگساز، شاعر و گیتاریست موقری که در کنار گلن هیوز (Glen Hughes) و دیو هلند (Dave Holland)، گروه موفقی به نام ذوزنقه (Trapeze) را بنا نهادند. مل گلی یکی از بزرگان موسیقی فانک (Funk) است و نقش او در ترکیب فانک و راک، از سایر آهنگسازان معاصر خود پررنگ‌تر بود. پس از فروپاشی موقت گروه ترپیز در دهه 70، او به White Snake پیوست اما چیزی که از او برای ما به یاد می‌ماند ریتم‌های شاد و پرهیجان او در گروه ترپیز است.
جیمی مک گریف
شاید اغراق نباشد اگر بگوییم ساز Hammond B3، کامل‌ترین، محبوب‌ترین و پرکاربردترین ساز الکترونیکی دنیا باشد و این هم اغراق نیست که جیمی مک گریف، یکی از بزرگ‌ترین نوابغ موسیقی Jazz است که با Hommand موسیقی می‌نواخت. او برای نوازندگی از دو دست و هر دو پایش استفاده می‌کرد و به تنهایی مثل یک ارکستر صدا می‌داد. مک گریف هم چهره‌ای دلنشین داشت. بسیار مهربان و دوست‌داشتنی، اما وقتی پشت سازش می‌نشست، چهره‌ای دیگر داشت، مردی با تسلط مطلق به موسیقی پیچیده Jazz.
سال از هم‌پاشی
تعداد گروه‌های جدیدی که در سال 2008 پا به عرصه موسیقی گذاشتند در مقابل تعداد گروه‌هایی که از هم پاشیدند بسیار ناچیز است. متاسفانه به دلیل این که نام گروه‌های بین‌المللی همگی به زبان و خط انگلیسی است، آوردن فهرست آن‌ها برای مقایسه در یک روزنامه فارسی زبان کار زیبایی نیست. از آن جایی که چند سال طول می‌کشد تا یک گروه یا هنرمند، جایگاه خود را در موسیقی پیدا کند و گذشت سالیان ثابت می‌کند کدام اثر ماندگار و کدام اثر میرا است، همان تعداد کم گروه‌های تشکیل شده در سال 2008 هم در مقایسه با گروه‌های بزرگی چون Toto و Velvet Revolver شاید هیچ باشد.
تکنولوژی، دوست یا دشمن؟
نیم نگاهی به جدول پرفروش‌ترین آلبوم‌ها و تک آهنگ‌های سال 2008 تا این هفته و مقایسه آن با سال 1968 یعنی 40 سال پیش، که دنیای موسیقی به طور جدی و عملی توسط دکتر رابرت موگ (Robert moog)، جورج هریسن (George Harrisson)، برایان ویلسن (Brian Wilson)، کیت امرسون (Keith Emmerson) و جان لرد
(Jon Lord) والتر کارلوس (Walter Carlos) وارد جریان موسیقی الکترونیک شد، نشان می‌دهد که دنیای دیجیتال با امکانات بی‌نظیرش که می‌تواند فرصت‌های استثنایی برای هنرمندان خلق کند، چقدر به تنزل موسیقی از جایگاه هنر به صنعت و سرگرمی، کمک کرده. (به علت محدودیت فضای مقاله رجوع شود به وب گاه ویکی پدیا، در بخش Search آن «Music ۲۰۰۸ in» و «۱۹۶۸ in music» را جداگانه کاوش کنید).
آلبوم‌های مستقل
صنعتی شدن و بی‌روح شدن موسیقی به جایی رسیده که هر آنچه از قالب‌های مبتذل و کلیشه‌ای مد روز پاپ خارج است را «مستقل» می‌نامند. مستقل یعنی این که کار توزیع، تکثیر و پخش عمومی تمام اثر توسط ۴ شرکت عمده صنعت موسیقی امروز (Global Music, Warner , EMI, Sony BMG) انجام نشده است.
جالب است که خلق کنندگان این آثار مستقل، نام‌هایی هستند همچون جکسون براون، Deep Purple، رابرت پلانت و... .
در جریان انتقال قدرت از بوش به اوباما، آلبوم سال ۲۰۰۸ آهنگساز برجسته آمریکایی جکسون براون که کمتر به مسائل سیاسی کاری دارد، از شگفتی‌های سال است. آلبومی که در پس موسیقی زیبای Countryاش، اشعار انتقادی جکسون براون در مورد: رژیم
جورج بوش پسر، جنگ آمریکا و عراق، تحریم‌ها، قطع رابطه آمریکا و کوبا و جریمه مسافرت شهروندان آمریکایی برای مسافرت به کوبا را دارد.
آنچه هست
البته هنوز سال 2008 تمام نشده، اما وقایعی که تا به امروز در این سال در دنیای موسیقی دیجیتال رخ داد، تلخ و شیرین، در مقایسه با وقایع 40 سال پیش، دورانی که آلات موسیقی الکترونیکی آنالوگ پا به دنیای موسیقی گذاشتند، بیانگر این حقیقت تلخ‌اند که روند کلی موسیقی مردم‌پسند در دنیای امروز با وجود پیشرفت قابل ملاحظه نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای موسیقی، متاسفانه به جای غنی کردن به پوچ کردن موسیقی انجامیده است.
ارسال نظر