تنش در روابط تهران - قاهره

نمایی از تظاهرات دانشجویان بسیجی مقابل دفتر حفاظت منافع مصر در تهران

دنیای اقتصاد -مجید اعزازی: تیرگی در روابط تهران - قاهره با احضار نماینده دیپلماتیک ایران و صدور بیانیه‌ای از سوی مصر وارد فضای تازه‌ای شده است. وزارت خارجه مصر پس از صدور بیانیه‌ای در اعتراض به تظاهراتی که طی روزهای آغازین هفته جاری در مقابل دفتر حافظ منافع مصر در تهران صورت گرفته است و همچنین انتشار برخی مطالب در روزنامه‌های ایران، دیروز نماینده دیپلماتیک ایران در قاهره را به منظور اعلام اعتراض رسمی نسبت به تظاهرات‌ دانشجویی و مردمی علیه سیاست‌های دولت مصر احضار کرد. طی روزهای اخیر برخی روزنامه‌های متعلق به جناح اصولگرا مطالب تندی را علیه حسنی مبارک رییس‌جمهور مصر و برخی سران عرب از جمله ملک عبدالله پادشاه سعودی منتشر کرده‌اند. انتشار این مطالب باعث اعتراض مصر و حتی عربستان شده است. ۱۵۶روز پیش نیز وزارت خارجه مصر سیدحسین رجبی، رییس دفتر حافظ منافع ایران در قاهره را به دلیل تولید فیلم «اعدام فرعون» احضار کرده بود.

وزارت خارجه مصر پس از آن احضار نیز در بیانیه‌ای توضیح داد که تامر خلیل، معاون وزیر خارجه مصر در امور خاورمیانه به رجبی گفته است که فیلم ایرانی اعدام فرعون که در آن روزنامه‌های مصری انورالسادات رییس‌جمهور اسبق را به عنوان خائن معرفی کردند و قاتلان وی را ستایش می‌کنند، باعث خدشه‌دار کردن روابط دو کشور ایران و مصر خواهد شد. از این رو، ایران باید حساسیت مصر در رابطه با این مسائل را بداند.روابط دیپلماتیک تهران - قاهره پس از انقلاب اسلامی و از زمان امضای توافقنامه صلح میان مصر و اسرائیل در سال ۱۹۷۹ قطع شده و تنها در سطح دفتر حافظ منافع پیگیری شده است. با این حال، طی ۲۹ سال گذشته مناسبات تهران - قاهره خارج از چارچوب‌های رسمی دیپلماتیک دستخوش فراز و فرودهای متعددی بوده است. طی چند سال گذشته، اعلام آمادگی سال گذشته محمود احمدی‌نژاد برای تاسیس سفارت ایران در قاهره در کمتر از ۲۴ساعت در شمار «فراز»های این نوع رابطه تلقی می‌شود، آنچنان که تا پیش از این، اعتراض رسمی مصر نسبت به تولید فیلم اعدام فرعون نیز طی سه ساله گذشته در زمره «فرود»های روابط ایران - مصر در عرصه دیپلماسی معمولی ارزیابی می‌شود. این همه در حالی است که نام‌گذاری خیابانی در تهران به نام «خالد اسلامبولی» طی سال‌های سردی روابط تهران - قاهره به عنوان یکی از موانع عمده در برقراری دوباره روابط دو کشور، همواره مورد اعتراض مصر بوده است. خالد اسلامبولی متهم اصلی پرونده ترور انور السادات رییس‌جمهور اسبق مصر که در اکتبر سال ۱۹۸۱ (سال ۱۳۶۰) در یک رژه نظامی ترور شد، دستگیر و پس از محاکمه در سال ۱۹۸۲ به دار آویخته شد.تجمع‌‌های اعتراض‌آمیز دانشجویی و مردمی در تهران نسبت به سیاست‌های قاهره در قبال تل‌آویو و آنچه که سازش‌کاری با اسرائیل خوانده می‌شود، در حالی از سوی مقام‌های مصری مورد اعتراض واقع شده‌اند که روز سه‌شنبه حسن قشقاوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران با انتشار بیانیه‌ای بر تامین امنیت دیپلماتیک نمایندگی‌های خارجی در تهران تاکید کرده بود.قشقاوی با اشاره به اهتمام وزارت امور خارجه به مسائل امت اسلامی و تامین منافع ملی در تنظیم روابط خارجی کشور، تاکید کرده بود: وزارت خارجه همواره سعی کرده است در جهت همکاری هرچه بیشتر کشورهای اسلامی در کمک به مردم مظلوم فلسطین و محکومیت تجاوزات و جنایات رژیم صهیونیستی در غزه اقدامات لازم را معمول دارد.

وی با اشاره به حقوق دیپلماتیک سفارتخانه‌های مقیم تهران گفته بود: نیروی انتظامی باید به صورت جدی، از هرگونه تظاهرات و تجمعات بدون مجوز رسمی و تعرضات احتمالی به سفارتخانه‌ها جلوگیری به عمل آورد. به موجب کنوانسیون ۱۹۶۱ وین، دولت‌ها مسوول حفاظت و تامین امنیت سفارتخانه‌های خارجی در کشور خود هستند.قشقاوی همچنین بر اراده سیاسی جمهوری اسلامی ایران در خصوص حفظ و تنظیم مناسبات با کشورهای اسلامی به ویژه کشورهای همسایه تاکید کرده بود.اگر چه پس از ماجرای تسخیر سفارت آمریکا، سفارتخانه دیگری در تهران تسخیر نشده است، ولی در سال‌های گذشته، ساختمان برخی سفارتخانه‌های خارجی مورد حمله معترضان قرار گرفته است. در جریان طرح پرونده اتمی ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد و صدور چند قطعنامه که با حمایت لندن شکل گرفت، دانشجویان بسیجی در چند تظاهرات اعتراض‌آمیز در مقابل سفارت بریتانیا، خواستار اخراج سفیر این کشور از تهران شدند. حدود سه سال پیش نیز گروهی از دانشجویان مسلمان به سیاست‌های دولت دانمارک، در دو نوبت در مقابل سفارت این کشور در تهران تظاهرات کردند. این اعتراض در پی چاپ کاریکاتورهایی از پیامبر اکرم (ص) صورت گرفت که خشم مسلمانان را در برخی از کشورهای جهان از جمله در ایران به دنبال داشت. اما در روز دوشنبه هفته جاری در اعتراض به جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و سکوت حکام کشورهای عربی و جهان اسلام، تجمع دانشجویی به دعوت جنبش عدالت‌خواه دانشجویی و با حضور دانشجویان دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، صنعتی شاهرود، الزهرا، شیراز، سمنان، کرمان، مشهد و زاهدان روز دوشنبه در برابر دفتر حافظ منافع مصر در تهران، برگزار شد. آنها در آغاز با شعار «مرگ بر سازش‌کار»، «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسراییل» تجمع خود را در ساعت ‌١٢ ظهر آغاز کردند. دانشجویان تجمع‌کننده تا قبل از برگزاری نماز ظهر شعارهایی از جمله «الموت لمبارک»، «کودکان فلسطین، شرمنده شرمنده»، «یا ایهاالمسلمون اتحدوا اتحدوا»، «سکوت هر مسلمان خیانت است به قرآن»، «مبارک، مبارک، ننگت باد»، «وای اگر خامنه‌ای حکم جهادم دهد، ارتش دنیا نتواند که جوابم دهد»، «حسین حسین شعار ماست، شهادت افتخار ماست»، «کل یوم عاشورا، کل ارض کربلا» را سر دادند و با حمل پلاکاردهایی که تصاویری از حسنی مبارک بر روی آن نقش بسته بود و بر روی پلاکاردها خواستار اعدام او شده بودند. محمد محمدی سخنگوی ستاد پاسداشت شهدای نهضت جهان اسلام و مدیر تولید مستند اعدام فرعون در سخنانی برای دانشجویان تجمع‌کننده اظهار کرده بود: از ‌١٩٨١ تاکنون جانوری به نام مبارک در مصر حکومت می‌کند. مبارک دهه‌ ‌٨٠ به این شکلی که می‌بینید نبوده است. اگر در آرشیو روزنامه‌ها نگاه کنید می‌بینید که ماهانه محاکمه‌ مسلمانان در مصر با تقاضای حکم اعدام دادستان در دهه‌ ‌٨٠ که او به حکومت رسید وجود داشته است. این مبارک دموکراتیک که امروز می‌بینید در انتخابات گذشته با خود رقابت کرده است و هیچ‌گاه از بین گزینه‌ای دیگر انتخاب نشده است. محمدی با تاکید بر لزوم آگاهی ملت مصر از اقدامات دولت خود، خاطرنشان کرده بود: رژیم مصر می‌تواند کل مرز رفح را باز کند و تنها فشار آمریکاست که نمی‌گذارد. آنها دست به سینه‌ آمریکا هستند. کسانی که ادعای عوض شدن مبارک را دارند نمی‌گذارند اخباری که نشان از آمریکایی بودن مبارک دارد منتشر شود. وی راه نجات مسلمانان را اقدامات فلسطینی‌ها معرفی کرد و گفت: راه نجات مسلمانان از زیر چکمه‌های رژیم صهیونیستی در مصر و اردن و هر کشور سازش‌کار عربی، نه از دالان‌های مجمع عمومی سازمان ملل و شورای امنیت و نه از پارلمان‌های کشورهای عربی و کنفرانس‌های متعدد نمی‌گذرد. راه نجات مسلمانان از جاده‌هایی می‌گذرد که سرشار از مواد منفجره است و احمد قصیرها پشت فرمان کامیون مواد منفجره‌ شهادت‌طلبی نشسته‌اند که بنیان طاغوت را در هم پیچند. پس از سخنان محمدی، دانشجویان در حالی‌که پلاکاردهایی با شعارهایی چون «حسنی نامبارک اعدام باید گردد» و «یا ایهاالشعب المصری لا تغفلوا عن واجبکم تاریخیه» در دست داشتند تلاش کردند تا به دفتر حافظ منافع مصر نزدیک شوند که با مقاومت نیروی انتظامی مواجه شدند ودانشجویان هم شعار «نیروی انتظامی، حمایت حمایت» را سر دادند. در این هنگام نیروی انتظامی برای آرام ساختن فضا سعی در نشاندن دانشجویان تجمع کننده در سطح خیابان کرد و با زدن ضربه روی سپرهای خود سعی در کنترل و مدیریت این تجمع دانشجویی داشت که دانشجویان با قرائت دعای فرج، فضا را آرام کردند.