تاثیر سقوط نفت بر اقتصاد ایران

دنیای اقتصاد، محمد صادق جنان‌صفت - درآمد حاصل از صادرات نفت‌خام در اقتصاد ایران نقش پررنگ و سهم بسیار با اهمیتی دارد؛ ارزش درآمد نفت در سال‌های پر رونق به طور میانگین ۸۰درصد کل درآمد ارزی ایران را تشکیل می‌دهد ... و سهم آن در بودجه دولت نیز بسیار بالا و عمدتا بیش از ۵۰ درصد است. وقتی قیمت نفت در بازارهای جهانی سقوط می‌کند، اقتصاد ایران با آسیب‌های بسیار بزرگی مواجه می‌شود.

در روزهای اخیر، قیمت نفت به تبعیت از بحران مالی غرب و پیش‌بینی کاهش رشد اقتصاد جهانی با سقوط مواجه شده است و حتی کاهش سقف تولید اوپک به میزان ۵/۱میلیون بشکه در روز نیز نتوانست سقوط نفت را متوقف کند و بازارهای جهانی درحال بازگشت به مرز ۶۰ دلار هستند. بیژن زنگنه وزیر اسبق نفت، مسعود نیلی استراتژیست اقتصاد ایران و نرسی قربان کارشناس ارشد بازار نفت، معتقدند تداوم رکود جهانی احتمال تثبیت قیمت نفت در دامنه ۶۰-۵۰دلار را افزایش داده است. این کاهش شدید قیمت نفت چه آثاری بر اقتصاد ایران بر جای می‌گذارد؟

بیژن زنگنه معتقد است، اگر زمانی می‌شد اقتصاد کشور را با نفت هر بشکه ۲۰ تا ۲۵ دلار مدیریت کرد، اکنون که بودجه عمومی بیش از پیش به درآمد نفت متکی شده است، شاید با قیمت هر بشکه ۷۰ دلار نیز مدیریت کلان اقتصاد دشوار باشد.

تحلیل مسعود نیلی بر آثار سقوط قیمت نفت بر روی افزایش کسری بودجه دولت به ویژه در سال ۱۳۸۸ است. این اقتصاددان برجسته در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد گفته است: اگر دولت فقط با لحاظ کردن میانگین ۲۵ درصد تورم امسال بخواهد بودجه را ببندد و در صورتی که قیمت هر بشکه نفت کمتر از ۷۰ دلار باشد، با کسری بزرگی مواجه خواهد شد. نرسی قربان نیز به مساله سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران اشاره می‌کند و معتقد است، کاهش قیمت نفت موجب آهسته شدن نرخ رشد سرمایه‌گذاری در این بخش می‌شود. هادی زنوز نیز با صراحت از رشد ارقام کسری بودجه به دلیل سقوط قیمت نفت سخن گفته و معتقد است که احتمال اینکه فعالیت‌های تولیدی در ایران نیز به مرحله رکود عمیق برسد، با شرایط فعلی زیاد است.

کارشناسان اقتصادی می‌گویند، کاهش درآمدهای ارزی احتمال رکود بیشتر را افزایش می‌دهد و در صورتی که دولت سیاست‌های منضبط مالی اتخاذ نکند و برای تامین نیازهای خویش اقدام به چاپ پول کند، نرخ تورم نیز افزایش می‌یابد.

هفته‌نامه ضمیمه دنیای‌اقتصاد، پرونده این شماره را به موضوع یاد شده اختصاص داده است. در این پرونده با بیژن زنگنه، مسعود نیلی، نرسی قربان، سیدحمید حسینی، هادی زنوز و محسن صفایی‌فراهانی گفت‌وگو شده است و برخی تحلیل‌های مرتبط با پیامدهای سقوط قیمت نفت از رسانه‌ها و کارشناسان خارجی نیز در این شماره از هفته‌نامه ضمیمه دنیای‌اقتصاد درج شده است.