دیپلماسی پارلمانی در اواخر دولت نهم قوت می‌گیرد
دومین تلاش لاریجانی برای احیای روابط ایران و مصر
به این ترتیب روزنامه البیان، چاپ امارات متحده عربی، به نقل از حسام زکی، سخنگوی وزارت امور خارجه مصر خبر داد که علیرضا مرندی، وزیر اسبق بهداشت و از نمایندگان مجلس هشتم نامه‌ای را از سوی علی لاریجانی به احمد ابوالغیظ وزیر امور خارجه مصر تحویل داده است که در آن بر تمایل تهران در تحقق روابط بیشتر قاهره - تهران تاکید شده است. به گزارش ایسنا، حسام زکی ادامه داد: مرندی در این دیدار که روز سه‌شنبه در قاهره انجام شده، اظهار کرد: فیلم ایرانی اعدام فرعون که موجب ایجاد نارضایتی شدید در مصر شد، از سوی دولت تهیه نشده و مقام‌های ایران هم تدابیری برای جلوگیری از توزیع آن اتخاذ کردند. ابوالغیظ نیز با تاکید بر تمایل مصر به ایجاد روابط با تهران به‌منظور برقراری ثبات در منطقه گفت: ایرانی‌ها باید بدانند که چنین حوادثی (ساخت فیلم اعدام فرعون) تاثیرات منفی بر روند روابط دوجانبه خواهد داشت. همچنین ایرنا نیز به نقل از الجزیره نوشت که علیرضا مرندی در پایان این دیدار در گفتوگو با خبرنگاران گفته است که ایران و مصر دو کشور مهم در جهان اسلام هستند و دیدار مقام‌های ایرانی و مصری از کشورهای یکدیگر می‌تواند در پیشبرد روند گسترش روابط دوجانبه موثر باشد. این خبرگزاری اما به اظهارات مرندی در خصوص فیلم اعدام فرعون و نیز نارضایتی ابوالغیظ در این باره اشاره‌ای نکرد. به هر روی خبر مذکور در حالی انتشار یافت که علی لاریجانی پس از بازگشت از سوئیس و فنلاند و بعد از لغو سفر خود به قم (حوزه انتخابیه‌اش) بنا به دعوت مقام‌های بحرینی به این کشور سفر کرد تا به گفته خودش به نوعی ثابت کند که «گسترش روابط با کشورهای منطقه یک استراتژی درازمدت برای ایران بوده و تعارف نیست.» لاریجانی که این روزها انتقادهای صریحی را به عملکرد بخش اقتصادی دولت وارد کرده است، ظاهرا در تلاش است تا نقش مجلس را در حوزه دیپلماسی نیز پررنگ کند و به نوعی نشان دهد سابقه حضورش در شورای عالی امنیت ملی که یکی از دلایل رای‌دهندگان به وی در انتخابش به عنوان رییس مجلس بود، می‌تواند از معبر روابط پارلمانی بر حوزه دیپلماسی و روابط ایران با کشورهای خارجی اثرگذار و کمک‌کننده باشد. چه به گفته اسماعیل کوثری از اعضای کمیسیون امینت ملی سفر اخیر لاریجانی به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مقابل بسیاری از توطئه‌های دشمنان را می‌گیرد و حرف و حدیث‌های دشمنان مبنی بر خطرناک بودن ایران برای کشورهای حوزه خلیج‌فارس را خنثی می‌کند. به عبارت دیگر از اظهارات این نماینده مجلس چنین برمی‌آید که لاریجانی برای تلطیف فضا و جو حاکم ناشی از القائات کشورهای خارجی در مورد ایران که متاثر از اتخاذ برخی سیاست‌ها است، به این سفرها دست می‌زند و این شاید آغاز همان دیپلماسی پارلمانی است که نمایندگان مجلس هشتم با به ریاست رسیدن لاریجانی مدام از آن سخن می‌گفتند؛ هرچند این دیپلماسی در آغاز حرکت است و یکی از این نقاط آغاز هم نامه لاریجانی به احمد ابوالغیظ است. به بیان دیگر لاریجانی با نامه خود به وزیر امور خارجه مصر در تلاش است تا روابط تهران-قاهره را که مدت‌ها است به سردی گراییده است، احیا کند تا در این بخش هم بتواند نام خود را به عنوان رییس مجلسی که می‌تواند در قامت یک دیپلمات ظاهر شود، به ثبت رساند.
چراکه رابطه دیپلماتیک بین ایران و مصر پس از قطع آن در سال‌های اولیه انقلاب و تداوم آن به ویژه پس از امضای پیمان کمپ دیوید (به رسمیت شناختن اسرائیل به عنوان یک کشور توسط مصر) تاکنون در هیچ یک از دولت‌های پس از انقلاب ازسر گرفته نشده است. این اختلافات، اما با نامگذاری خیابانی به نام خالد اسلامبولی، قاتل انورسادات، رییس‌جمهوری مصر به اوج رسید به طوری که بعدها در دولت خاتمی حذف این نام از خیابان مزبور یکی از شروط مصری‌ها برای آغاز گفت‌و‌گوها برای روابط قرار گرفت.
تلاش مطلوب خاتمی برای ازسرگیری روابط
روابط ایران و مصر اگر در دولت میرحسین موسوی به دلیل درگیری کشور با جنگ با عراق و حمایت مصر از صدام همچنان تیره و تار بود، اما در دولت هاشمی به دلیل تمایل حسنی مبارک که پس از سادات به ریاست‌جمهوری رسیده بود به تشکیل دفتر حافظ منافع ایران و مصر در پایتخت‌های دو کشور در اردیبهشت ۱۳۷۰ منجر شد. با روی کار آمدن دولت خاتمی این روابط اما قدری گسترده‌تر شد، به طوری که در همین دوره مقامات ایران و مصر در حاشیه اجلاس داووس در ژنو در سال ۸۲ با یکدیگر مذاکره کرده و به بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور توافق کنند.
اما تحول عملی در روابط ایران و مصر در حاشیه اجلاس وزیران خارجه کشورهای سازمان کنفرانس اسلامی در شهر کوآلالامپور به وقوع پیوست و آن زمانی بود که دو وزیر خارجه وقت ایران و مصر با یکدیگر دیدار کردند. عمر و موسی و کمال خرازی در این دیدار به توافق رسیدند که هرچه زودتر روابط کامل سیاسی میان دو کشور را از سر گیرند، اما ناگهان اصرار حسنی مبارک بر تغییر نام خالد اسلامبولی از خیابانی در تهران و مخالفت داخلی با آن در ایران، به عنوان یک مانع اساسی در راه فرستادن سفرای دو کشور نمود پیدا کرد. در آن ایام دولت خاتمی تلاش خود را به کار بست و موافقت شورای شهر را با تغییر نام خیابان به انتفاضه جلب کرد. اما این تلاش‌ها جامه عمل به خود نپوشید و در گرد و غبار حمله آمریکا به عراق و پایان ریاست‌جمهوری خاتمی محو شد.
پاسخ سرد مصری‌ها به پیشنهاد دولت نهم
دولت نهم هم اما درصدد احیای روابط با مصر برآمد. هرچند این تمایل به صورت یکباره و غیرمترقبه از سوی رییس‌جمهور مطرح شد، به طوری‌که احمدی‌نژاد در سفر خود به امارات اعلام کرد که در صورت همکاری طرف مصری حاضر است کمتر از ۲۴ ساعت سفارت ایران در مصر را بازگشایی کند و حتی در صورت دعوت رسمی به این کشور سفر کند. در مقابل ابوالغیظ هم اعلام آمادگی کرد که با منوچهر متکی همتای ایرانی خود در این باره مذاکره کند. پس از آن بود که بعد از سفر عباس عراقچی (معاون سابق وزیر امور خارجه ایران) که به منظور دستیابی به توافق میان دو کشور و بهبود فضای حاکم بر روابط دو کشور انجام شد و نیز سفر علی‌اکبر محرابیان، وزیر صنایع؛ علی لاریجانی که از دبیری شورای عالی امنیت استعفا داده بود، در یک سفر غیرمنتظره که بعدها غیررسمی و تفریحی اعلام شد، به مصر سفر کرد و با بالاترین مقام این کشور یعنی حسنی مبارک پس از ۲۸ سال دیدار و گفتوگو کرد. هرچند اولین دیدار روسای‌جمهور ایران و مصر (مبارک و خاتمی) در حاشیه اجلاس داووس سوئیس صورت گرفته بود. سفر لاریجانی به مصر اما از سوی مقامات ایرانی، سفری غیررسمی اما ویژه خوانده شد که به منظور گذراندن ایام عید و زیارت از اماکن دینی مصر به همراه خانواده صورت گرفته بود. هرچند این ابراز تمایل ایران و سفرهای مقام‌های ایرانی در دولت نهم با پاسخ‌های سرد مصری‌ها مواجه شد، به‌طوری که تنها حسین صفرار، (معاون وزیر امور خارجه مصر) در پاسخ به سفر عراقچی به تهران سفر کرد و پس از آن هم انتشار فیلم اعدام فرعون؛ مستندی که در آن بخشی از صحنه‌های ترور انورسادات توسط خالد اسلامبولی به تصویر کشیده شده بود، مجددا از سرگیری روابط دو کشور را به تعلیق کشاند، به طوری که احمد ابوالغیظ در دیدارش با علیرضا مرندی، نماینده لاریجانی از این موضوع گلایه‌مندی خود را ابراز کرده است. باید دید نامه رییس مجلس که پس از سفرش به مصر دومین تحرک وی برای از سرگیری روابط دیپلماتیک با مصر محسوب می‌شود، این بار با پاسخ موجه و در خوری از سوی طرف مصری مواجه خواهد شد یا آنکه همان شروط مصری‌ها همچنان پابرجا خواهد ماند. چه مقام‌های مصری‌ها اگرچه از پیشنهاد احمدی‌نژاد استقبال کرده بودند، اما باز هم این استقبال مشروط به حذف نام خالد اسلامبولی از خیابانی در تهران شده بود.
ارسال نظر