رییس‌جمهور سابق کشورمان با بیان این که «این ملت عدالت و توسعه می‌خواهد و جواب این‌ها را باید از دین بگیرد»، گفت: این‌ها مسائلی در حوزه فرهنگ است که با کمک اندیشمندان روشن‌بین حوزه و دانشگاه می‌توان طرح و حل کرد. به گزارش ایسنا، سیدمحمد خاتمی که در دیدار با جمعی از مدیران فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی سخن می‌گفت، با بیان این مطلب افزود: حکومت باید متکی به مردم باشد و مشکلات را رفع کند. نقد از جمله راه‌های حل مشکلات است؛ اگر مشکل را نشناخت یا جوابی داد که به درد امروز نخورد، اشکال پیش می‌آید و این ناشی از نارسایی ابزاری است که ما به کار گرفته‌ایم. آیا در این زمینه‌ها به عنوان کسانی که می‌خواهیم جامعه را با پیشرفت و در عین حال طبق موازین دینی ـ اداره کنند، می‌پذیریم که متفکران دینی و دانشگاهی بنشینند و چاره‌جویی کنند. در این زمینه‌ها حوزه و دانشگاه می‌توانند همفکری و همکاری داشته باشند.

وی ادامه داد: ما حکومت داریم، می‌خواهیم جوابگوی انسان امروز باشیم، انسان امروز می‌خواهد آزاد باشد؛ منظورم ولنگاری اخلاقی نیست، انسان آزادی می‌خواهد. بالاخره انسان در تبیین هر نظامی می‌خواهد حرمت و حقوق اساسی داشته باشد. در متن نظام دینی هم باید این نیاز زمانه تامین شود. ما باید بدانیم که می‌توانیم از دین در این زمینه مدد بگیریم، نه این‌که خدای ناخواسته جوری رفتار کنیم که گویی دین با این‌ها مخالف است و مانع برخورداری جامعه از آزادی و پیشرفت می‌شود.

رییس موسسه بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها افزود: علاوه بر این‌که چون زندگی‌مان تحت تاثیر غرب است، بحران فعلی تمدن و فرهنگ غرب به ما هم سرایت می‌کند، یک بحران دیگر هم داریم؛ در عمق جان‌مان متعلق به فرهنگی هستیم که با فرهنگ و تمدن و رویه زندگی غرب سازگار نیست. اما آیا باید از این فرهنگ دست برداریم؟ بیاییم بگوییم کهنه شده است، همان‌طور که غرب‌پرستان همین را گفتند، عده‌ای هم می‌گفتند اصلا هیچ چیز غرب نباید به اینجا بیاید، باید جلوی غرب را ببندید. خیال می‌کردند با دستور، بخشنامه، فرمان و فتوا جلوی غرب گرفته می‌شود. ولی واقعیت چیز دیگری است؛ ما نه می‌توانیم دست از سنت‌مان و مبنای سنت‌مان برداریم و نه می‌توانیم تحولات موجود در زندگی را نادیده بگیریم.

رییس‌جمهور سابق کشورمان در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: در مقطع آغاز انقلاب اسلامی مجموعه دانشگاه‌های ما ۱۵۰هزار دانشجو داشتند. وقتی بنده در سال ۷۶ افتخار خدمتگزاری پیدا کردم، این عدد به حدود ۷۰۰هزار رسید و هنگامی که این مسوولیت را ترک می‌کردم حدود دو میلیون و پانصدهزار دانشجو داشتیم. در این میان دانشگاه آزاد در توسعه آموزش عالی نقش درخور توجهی داشت و در حال حاضر شاید بیش از نیمی از دانشجویان ما در دانشگاه آزاد مشغول به تحصیل هستند. وی ادامه داد: البته دانشگاه آزاد تقریبا از هیچ شروع کرد؛ گرچه مورد عنایت حضرت امام، مقام معظم رهبری ـ که آن روز رییس‌جمهور بودندـ و جناب آقای هاشمی رفسنجانی قرار داشت و همه علاقه‌مند به فعالیت این دانشگاه بودند، اما درعین حال موسسان این دانشگاه کار را از هیچ شروع کردند؛ کار دشواری که همت بزرگی می‌خواست و انصافا این همت به خرج داده شد.

خاتمی افزود: طبیعی است در آغاز کار نمی‌توان انتظار داشت به نقطه اوج رسید؛ نقص و کمبود بود، ولی تحمل آن برای پیشرفت شجاعت و تدبیر می‌خواست و امروز دانشگاه آزاد هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی در موقعیت خوب و قابل قبولی قرار دارد.

خاتمی در عین حال با اشاره به برخی عقب‌ماندگی‌های احتمالی از بعضی کشورهای همسایه یادآور شد: ما چشم‌انداز ۲۰ ساله را داریم، اگر باید در سال ۱۴۰۴ برترین کشورهای منطقه باشیم از مهم‌ترین شاخص‌های این برتربودن علوم عالی، تکنولوژی، پژوهش و... است که محور آنها دانشگاه‌ها هستند. متاسفم عرض کنم به هر دلیلی ما نتوانسته‌ایم شتاب لازم را برای رسیدن به اهداف چشم‌انداز داشته باشیم، از جمله وضع دانشگاه‌های ما است که می‌تواند نگران‌کننده باشد. مهم نیست چه کسی چه تصوری داشته است، ممکن است کسی قصد خیر داشته باشد، ولی اگر روند غلطی طی شود، نتیجه مطلوب نخواهد بود.

وی با تاکید بر این‌ که «در محیط‌های دانشگاهی حرمت و عزت اهل علم از جمله در این است که خود آنها متصدی کار شوند» تحولات صورت گرفته در دوران مسوولیتش را در این زمینه با اهمیت دانست و یادآور شد: نقشی که ما در دانشگاه‌ها به هیات امناها، دادیم نقش معلمی بود. آنها خود تصمیم‌گیرنده بودند. هم‌چنین در زمینه مدیریت نیز برنامه‌ریزی کردیم تا هیات‌های علمی خودشان مدیران را انتخاب کنند، به این شکل که دو ـ سه نفر از میان خود انتخاب و به وزیر علوم و تحقیقات پیشنهاد می‌کردند، او اسامی را به شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌داد تا یک نفر از آنها انتخاب می‌شدند. این‌ها است که علم را توسعه می‌دهد و دانش را پیش می‌برد.