پیامدهای نفت ارزان در اقتصاد ایران چه خواهد بود؟

پایین‌ترین قیمت نفت در سه ماه گذشته ثبت شد

دنیای اقتصاد - در پایان معاملات هفته گذشته، نفت با ثبت قیمت ۱۱۱دلار برای هر بشکه، رکورد پایین‌ترین قیمت در سه ماه گذشته را زد و این اتفاق در حالی افتاد که تنها یک ماه پیش قیمت نفت در مرز ۱۵۰دلار سیر می‌کرد و همگان از انفجار قریب‌الوقوع قیمت سخن می‌گفتند. سقوط غیرمنتظره نفت از حدود یک ماه پیش کلید خورد و عمده خبرها انتظار برای کاهش بیشتر قیمت در آینده را ایجاد کرده است؛ به‌ویژه پیش‌بینی اوپک که تقاضای سال آینده نفت را پایین‌ترین حد تقاضا از سال ۲۰۰۲ به بعد برآورد کرده است.

نکته جالب آنکه هفته پیش، پس از آغاز جنگ گرجستان مشخص شد بازار نفت حتی درگیری‌های شوک‌آفرین سابق را نیز به راحتی نادیده می‌گیرد و این همان نکته‌ای است که براساس آن، تحلیلگران می‌گویند بازار نفت خطرات ژئوپلتیکی را پشت سر گذاشته است. در عین حال، اگرچه همه پیش‌بینی‌ها از تداوم سقوط نفت در ماه‌های آینده خبر می‌دهند اما به اعتقاد تحلیل‌گران ذخایر نفتی موجود در جهان چنان اندک است که بازگشت قیمت‌ها تا حد قبل از آغاز شوک را بعید جلوه می‌دهد. حال این سوال مطرح است که چرا قیمت کالای ضروری مانند نفت ناگهان کاهش می‌یابد و موجب سوق دادن اقتصاد جهانی به سمت رکود می‌شود؟ آیا شوک نفتی به پایان رسیده یا فقط قدری تقلیل یافته است؟چیزی که تمام دنیا بر سر آن توافق دارند این است که علاوه‌بر دلالان، عوامل دیگری نیز موجب سقوط اخیر قیمت نفت شده است. سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که تامین‌کننده ۴۰درصد از نفت جهان است معتقد است، افزایش شدید ارزش این ماده فقط به عاملان مطرح در بازار بستگی ندارد ولی برخی دیگر از عوامل موثر در بازار نفت با این نظر مخالفند. اخیرا در آمریکا و اروپا تقاضای نفت به شدت کاهش یافته و در آسیا نیز شواهدی وجود دارد که تقاضای سوخت کاهش یافته است. اخیرا رشد اقتصادی چین به شدت کاهش یافته است به طوری که مردم انتظار چنین رکود سریعی را نداشتند. در کره جنوبی نیز مصرف نفت در هشت ماه گذشته به شدت کم شده است. در ژاپن هم واردات نفت برای اولین بار در ۹ ماه اخیر کاهش یافته است. به هر حال پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که بازار تقاضا برای نفت در آینده کساد خواهد بود ولی عرضه این ماده حیاتی نیز بسیار کم خواهد شد. با این حال پیش‌بینی می‌شود تولید نفت در کشورهای غیراوپک به بالاترین حد خود در دو سال آینده برسد.

در این میان، سوال مهمی که وجود دارد این است که تبعات کاهش قیمت نفت در اقتصاد ایران چه خواهد بود؟ برای پاسخ به این سوال باید توجه داشت که ۱۰ سال پیش اقتصاد ایران با نفت ۱۰دلاری اداره می‌شد اما هم‌اکنون شاید نفت ۶۰ دلاری نیز پاسخگوی عادت فعلی نباشد و اگر سقوط فعلی به‌ چنین مرزهایی برسد، در آن صورت فشار اولیه در بازار ارز ظاهر خواهد شد.

صفحات دنیا (۴) و بورس کالا (۱۴) را هم بخوانید