نویسنده: آلن‌گرین‌اسپن

مترجم: صالح واحدی

مارتین فلدستین اقتصاددان برجسته هاروارد در مقاله‌ای که در وال‌استریت ژورنال شانزدهم فوریه ۲۰۰۶ می‌نویسد مثالی مطرح می‌کند که قابل استفاده در موضوع سیاست‌های کشاورزی هند نیز هست: «تلفن موبایل در هند کالایی لوکس شناخته می‌شود و بنابراین دولت به آن کاری ندارد. سازوکار آزاد هم تعیین‌کننده بازار آن است و در نتیجه به قیمت بسیار پایین در دسترس همگان قرار دارد. اما مردم به سختی به برق دسترسی دارند، چرا که جزو نیازهای اساسی قلمداد می‌شود و دولت مدیریت آن را رها نمی‌کند!»متاسفانه کاستن از میزان سوبسیدهای کلان کشاورزی در هند نیز کار چندان آسانی نیست. پرداخت سوبسید در سال‌های متمادی بر قیمت زمین‌های کشاورزی افزوده است. وقتی سوبسیدی پرداخت می‌شود نفع اصلی را مالکان زمین‌ها می‌برند. کسانی که می‌خواهند زمینی را بفروشند سوبسیدهای آتی را نیز که خریدار دریافت خواهد کرد در قیمت مد نظر قرار می‌دهند. البته سود خالص هم نصیب آنها نیست. افزایش مالیات بر زمین‌های کشاورزی - که در حقیقت نوعی کاهش غیرقابل جبران سوبسیدها است - به راحتی توسط مالکان قابل پذیرش نیست. تاکنون گام‌های کوچکی برای اصلاح این نظام سوبسیدی برداشته شده، اما اگر تمایلات حزب کنگره ائتلاف ۲۳ حزبی آن - شامل حزب کمونیست- را در نظر بگیریم، اصلاحات اساسی بعید به نظر می‌رسد. نخست‌وزیر سینگ اقتصاددانی به شدت اصلاح‌طلب محسوب می‌شود، اما او اقتداری چون دانگ شیائو پینگ ندارد که اصلاحات کشاورزی چین را در ۱۹۷۸ آغاز کرد. دموکراسی و رای هند در اینجا تعیین‌کننده است و کسی که بخواهد رای بگیرد باید بر نیازهای فوری مردم متمرکز باشد. هند به مقررات‌زدایی وسیع و ایجاد رقابت نیاز دارد تا انقلاب IT را در سراسر کشور گسترش دهد.

گسترش سریع بخش IT هند عمدتا نتیجه کار مهندسان و نرم‌افزارسازان رشد یافته در داخل است. در حالی که کارآفرینان هندی موفقیتی استثنایی در خدمات‌ های-تک به دست آورده‌اند، در سخت‌افزار موفقیت زیادی به دست نمی‌آورند و این خود عامل بسیاری از عقب‌ماندگی‌ها در صنعت هند است. (۱۳)

مدل تولید برای صادرات که از نان شب برای هند واجب‌تر است رکوردهای موفقی در دیگر نقاط آسیا داشته است. این مدلی است که کارگران روستایی دارایی کمی سواد را با حقوق پایین در مراکز صنعتی شهرها به استخدام در می‌آورد. موضوع بسیار مهم در این موارد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) بوده که تکنولوژی پیشرفته را به همراه آورده و معمولا پس از تصویب قوانین حمایت از حقوق مالکیت در این کشورها جذب شده است. با شکست اندیشه برنامه‌ریزی متمرکز، این مدل در کشورهای در حال توسعه، به ویژه چین گسترش یافته است.

شکی نیست که نظام اخذ مجوز برای همه چیز، مانعی اساسی در برابر سرمایه‌گذار مستقیم خارجی است. در سال ۲۰۰۵ هند ۷میلیارد دلار سرمایه مستقیم خارجی جذب کرده که در مقابل عدد ۷۲میلیارد دلاری چین بسیار ناچیز است. سهم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در تولید ناخالص داخلی هند در پایان سال ۲۰۰۵، شش درصد بوده در حالی که همین نسبت در پاکستان ۹درصد، در چین ۱۴درصد و در ویتنام ۶۱درصد بوده است. شاید نتوان برای این عقب‌ماندگی هند دلیلی مهم‌تر از بی‌میلی هند برای پذیرش سازوکار بازار دانست. این مبنایی است که هند اغلب برای پاسخ به مشکلات اقتصادی برگزیده است. وقتی اوایل سال ۲۰۰۷ افزایش قیمت مواد غذایی آغاز شد، پاسخ دولت هند آن نبود که بگذارد قیمت کار خود را انجام دهد که لاجرم به افزایش سریع عرضه می‌انجامید. در عوض دولت جلوی صادرات گندم در ماه‌های بعدی سال را گرفت و معاملات بعدی کسانی را که تفکر بلند مدت داشتند، متوقف کرد. در حالی که اینها شانس اقتصاد هند برای غلبه بر بوروکراسی هستند و می‌باید مورد توجه قرار گیرند.

پاورقی‌ها

(۱) در همین مصاحبه که اول مارس ۲۰۰۶ انجام شد، گورباچف گفت: «به عنوان کشوری در حال گذار محدود کردن برخی آزادی‌ها و ارتکاب برخی اشتباهات اجتناب‌ناپذیر است.» اما من به این نتیجه رسیده‌ام که رییس‌جمهور ما به دنبال تثبیت حکومت اقتدارگرا نیست.

طنز تلخ ماجرا این است که گورباچف این سخنان را با «رادیو اروپای آزاد» درمیان می‌گذارد که توسط آمریکا و برای مقابله با تبلیغات اتحاد شوروی تاسیس شده بود. او در مصاحبه‌ای که هجدهم اگوست ۲۰۰۶ با همین رادیو دارد هم می‌گوید:« شکایت‌های زیادی وجود دارد که دموکراسی و آزادی مطبوعات کنار گذاشته شده است. واقعیت این است که بیشتر روس‌ها با این نظر موافق نیستند. ما در چهار راه تاریخی دشواری قرار داشتیم و گذارمان به دموکراسی چندان بی‌دردسر نبوده است... وقتی پوتین به قدرت رسید فکر می‌کنم که اولویت اولش حفظ کشور از سقوط بود و این مستلزم اقداماتی بود که لزوما با مفهوم نظری دموکراسی سازگار نبود.

بله، گرایش‌های ضد دموکراتیک نگران کننده‌ای وجود دارد... اما من اوضاع را بیش از حد سیاه نمی‌بینم.

(۲) یک استثنای شاخص انحصار گاز طبیعی روسیه است؛ گس پروم که در سال ۹۲ تاسیس شد و قیمت‌گذاری و سهمیه‌بندی در آن یادگاری از ناکارآمدی و پنهان کاری‌های نظام برنامه‌ریزی‌ متمرکز شوروی است. به عنوان یک مثال، شبکه وسیع لوله‌های آن به خوبی نگهداری نمی‌شود و فرسوده شده است.

(۳) در بلند مدت سطح عمومی قیمت‌ها از عرضه پول برحسب محصول تبعیت می‌کند، چرا که قیمت‌ها برحسب پول تعیین می‌شوند؛ برای مثال یک بسته گندم ۴دلار. به عبارت ساده‌تر وقتی پول بیشتری برای خرید کالا و خدمات وجود داشته باشد، میانگین قیمت آنها بالاتر می‌رود.

(۴) البته ارزش بالای روبل نیز مانعی در برابر سرمایه‌گذاری است.

(۵) این کتاب حدود یک سال پیش نگاشته شده و طبعا مساله جانشینی پوتین هنوز روشن نشده بوده است. (مترجم)

(۶) دومین وزیر امور خارجه دولت رونالدریگان از اواسط تا اواخر دهه ۱۹۸۰ (مترجم)

(۷) نام سابق کشور تایلند

(۸) وقتی نرخ مبادله دلار ثابت بود، افراد زیادی وام دلاری می‌گرفتند.

اما نرخ شناور، ریسک وام گرفتن را بالا برده و طبیعتا روند آن‌را کند‌تر و منطقی‌تر نموده است.

(۹) برای هر کشور صادرات منهای واردات نمی‌تواند از تولید ناخالص داخلی منهای ذخایر کالایی آن بیشتر باشد. اما جمع کل صادرات درجهان مساوی جمع کل واردات است.

(۱۰) هم‌اکنون نیز تعرفه‌های گمرکی هند حدود ۲برابر متوسط تعرفه‌ها در شرق آسیا است. این مساله هزینه تمام شده مواد مورد استفاده در کالاهای صادراتی را افزایش می‌دهد. هند اکنون تنها ۵/۲درصد مبادلات جهانی را در دست دارد، در حالی که چین ۵/۱۰درصد آن را در دست دارد.

(۱۱) هزینه‌های به نتیجه رساندن یک قرارداد چیزی است که حقوق مالکیت را در هند تضعیف می‌کند. مطابق گزارش بانک جهانی برای به نتیجه رساندن یک پرونده در دادگاه‌های هند بین ۴۲۵ تا ۱۱۶۵ روز وقت تلف می‌شود (بسته به ایالتی که موضوع به آن مربوط می‌شود) ۹۰درصد زمین‌های هند نیز از نظر مالکیتی مورد مناقشه و اختلاف هستند.

(۱۲) برخی موسسات برای داشتن برق مطمئن نیروگاه‌های کوچک مخصوص به خود را ساخته‌اند.

(۱۳) رشد تولیدات صنعتی در هند از سال ۲۰۰۴ افزایش یافته است، اما هنوز فاصله آن در تولید کالا و خدمات با چین بسیار است.