در حالی که در برخی از کشورهای آسیایی بیش از ۵۰‌درصد نرخ رشد تولید آنها از بهره‌وری است، اما این میزان در ایران تنها ۱۰‌درصد است. به گزارش ایسنا، محمد جهرمی وزیر کار و امور اجتماعی در همایش ملی بهره‌وری با بیان این‌که ۳۱‌درصد از نرخ رشد کشور باید از طریق بهره‌وری تحقق یابد، اظهار کرد: مثبت کردن نرخ رشد بهره‌وری کشور در پایان برنامه سوم کار آسانی نبود و مهم‌ترین مساله که باید به آن پرداخته شود، این است که وابستگی به درآمد نفت در بودجه سالانه باید کاهش یابد. وی با تاکید بر استفاده بهینه از نفت عنوان کرد: بهره‌وری اثر مضاعف بر درآمد سرانه دارد و فرآیند و استمرار بهره‌وری اشتغال‌زایی و توسعه را به سمت اشتغال مولد خواهد برد. به گفته وزیر کار و امور اجتماعی، هرچند استفاده از منابع نفتی در بودجه سالانه از ۶۷ به ۵۱‌درصد کاهش یافته؛ اما این باز هم کم است. وی اضافه کرد: در خصوصی‌سازی تنها ۱۵۰ هزار میلیارد تومان سرمایه می‌توان واگذار کرد، ولی این در حالی است که حدود ۴هزارمیلیارد دلار نیاز به سرمایه‌گذاری است تا با آن به هدف چشم‌انداز برسیم. وزیر کار و امور اجتماعی موضوع نقدینگی را نیز یکی از ابزار این سرمایه‌گذاری عنوان و اظهار کرد: نقدینگی مثل سیل است که مسیر را خراب می‌کند؛ اما مشکل سیل نیست، مشکل سد نزدن و مسیر را درست هدایت نکردن سیلاب است. من موافق افزایش نقدینگی از طریق پایه پولی نبوده و نیستم و از طریق مدیریت صحیح و حمایت باید مشکلات را دنبال کرد.

یک هشتم ژاپن، فرانسه و آمریکا

شکاف توسعه بین کشور ما و کشورهای صنعتی جز با جهش در زمینه فن‌آوری و رشد بهره‌وری پر نمی‌شود و از سویی دیگر در برنامه دوم توسعه ۹/۱۴‌درصد رشد تولید، حاصل رشد فن‌آوری و بهره‌وری کل عوامل (TFP) بود که برای برنامه چهارم این سهم به ۳/۳۱‌درصد باید برسد. به گزارش ایسنا، احمد توکلی رییس مرکز پژوهش‌های مجلس در همایش ملی بهره‌وری در سخنانی با بیان اینکه اگر شرایط مادی فراهم نباشد، تعالی معنوی که هدف اصلی است نیز فراهم نمی‌شود، گفت: اگر با رشد جمعیت، رشد اقتصادی اتفاق نیفتد، در نتیجه فقر در جامعه توزیع می‌شود. توکلی افزود: بر اساس اعلام سازمان بین‌المللی کار در سال ۱۹۹۸ بهره‌وری هر شغل در ایران یک هشتم بهره‌وری هر شغل در کشورهای ژاپن، فرانسه و آمریکا بوده است. به گفته وی، طبق گزارش سازمان مدیریت و برنامه ریزی در نرخ بهره‌وری تولید در کشور در برنامه دوم صفر، سوم ۸/۰ و چهارم ۲/۵‌درصد در سال بوده است و از سویی دیگر در برنامه دوم توسعه ۹/۱۴‌درصد رشد تولید حاصل رشد فن‌آوری و بهره‌وری کل عوامل (TFP) بود که برای برنامه چهارم این سهم به ۳/۳۱‌درصد باید برسد.

نزول بهره‌وری در دو سال اخیر

فرشاد مومنی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در همایش ملی بهره‌وری در سخنانی با عنوان «چالش‌ها و چشم‌اندازهای حرکت بهره‌وری در شرایط وفور درآمدهای نفتی» افزود: هم‌اکنون در نقطه عطفی قرار داریم که می‌توان آن را عصر انقلاب دانایی نامید و تفاوت آن با دوره‌های قبل در این است که در موج‌های اول و دوم انقلاب صنعتی دستاوردهای جدید تکنولوژیک عمدتا کمک حال بازوی انسان بود؛ اما تحولات بعد از آن؛ یعنی در موج سوم باعث شده که دستاوردهای جدید تکنولوژیک جایگزین مغز انسان شود که این موضوع در دگرگونی‌های اقتصادی و اجتماعی کاربرد بیشتری خواهد داشت.

مومنی انقلاب دانایی را منشا انقلاب در بهره‌وری دانست و عنوان کرد: بر اساس یکی از برآوردهای صورت گرفته برآورد شده که کل کالاها و خدمات مورد نیاز در مقیاس جهانی در سال ۲۰۲۰ فقط با اتکا به ۲درصد نیروی کار شاغل در جهان در سال ۱۹۹۰ قابل دسترسی است. به گفته وی، بر اساس شواهد تجربی و تکنولوژیک می‌توان گفت که در شرایط شکوفایی درآمدهای نفتی اصل براین است که انگیزه‌های کارآیی و بهره‌وری به‌شدت کاهش پیدا می‌کند، مگر آن که با اتخاذ تدابیر هوشمندانه بتوانیم از این شرایط عبور کنیم. این کارشناس اقتصادی بیان کرد: براساس گزارش اقتصادی سال ۸۴، نظارت عملکرد سال اول برنامه چهارم آمده، رشد بهره‌وری در سال ۸۴ در مقایسه با میانگین رشد سالانه بهره‌وری در برنامه سوم کاهش یافته است. وی اذعان کرد: در سال ۸۴ بهره‌وری سرمایه نسبت به بهره وری سرمایه سال‌های گذشته کاهش یافته بود و با عملکرد بهره‌وری کل عوامل (TFP) در این سال رشد ناچیز حدود ۷۴/۰درصد را نشان می‌دهد که نسبت به برنامه سوم کاهش یافته است. مومنی تصریح کرد: این سند ملی حاکی از آن است که از لحاظ تئوریک در سال ۸۴ شاهد نزول بهره‌وری و کارآیی بودیم و گرچه آمارهای سال‌های ۸۵ و ۸۶ منتشر نشده است، اما به قاعده اتکای فزاینده دولت می‌توان انتظار داشت که از لحاظ تئوریک اوضاع در این دو سال بدتر از ۸۴ شده باشد.