احتمال تبدیل موسسات اعتباری به یک بانک بزرگ

عمده وام‌های خرد بانکی هم‌اکنون مشروط به سپرده‌گذاری دوره‌ای پرداخت می‌شود

دنیای اقتصاد- طهماسب مظاهری، رییس کل بانک مرکزی دیروز با استناد به فتوای اخیر مقام معظم رهبری مبنی بر «حرام بودن پرداخت وام، مشروط به سپرده‌گذاری» اعلام کرد که جلوی پرداخت این نوع وام‌ها گرفته می‌شود. این نوع پرداخت وام که تقریبا در هیچ جای دنیا جز ایران مسبوق به سابقه نیست، نوعی روش کهنه و منسوخ است که البته ریشه در مداخله‌های غیرکارشناسی دولت در بازار‌پول دارد. به این صورت که به دلیل تعیین دستوری نرخ بهره، وام‌های بانکی به نوعی رانت‌های دور از دسترس همگان تبدیل شده است که هر بانک و موسسه‌ای برای پرداخت این رانت، صرف‌نظر از ارتباطات خاص، اقدام به تدوین ضوابط خارج از عرف بانکی به ویژه سپرده‌گذاری مشروط کرده است.

البته صاحب‌نظران اقتصادی معتقدند که مداخله دستوری دولت در تعیین بهره، راهی جز این پیش پای بانک‌ها باقی نگذاشته است؛ چرا که ارزانی بسیار زیاد وام‌های بانکی نسبت به بازار غیررسمی پول باعث شده است که تقاضا برای این نوع وام‌ها بسیار زیاد و در مقابل امکان عرضه بسیار محدود باشد. به همین دلیل بانک‌ها راهی جز این پیدا نکرده‌اند که به سپرده‌گذاری مشروط روی بیاورند؛ چرا که در غیر این صورت باید بر اساس روابط ویژه به توزیع این وام‌ها مبادرت کنند. به اعتقاد صاحب‌نظران اقتصادی، هم‌اکنون که مشخص شده است پرداخت مشروط وام علاوه بر نداشتن منطق کارشناسی، غیرشرعی نیز هست به نظر می‌رسد باید بانک مرکزی با تمهیدات کارشناسی زمینه حذف این نوع وام‌ها از نظام بانکی را فراهم کند.یکی از مهم‌ترین وام‌های بانکی که هم‌اکنون در تمام بانک‌ها به ویژه بانک‌های دولتی مشروط به سپرده‌گذاری شده است، «وام خودرو» است که تقریبا امکان دریافت آن بدون سپرده‌گذاری منتفی است؛ ولی این وام‌ها در بازار غیررسمی با قیمتی بین یک تا دو میلیون بسته به میزان وام از پنج تا هفت‌میلیون تومان به فروش می‌رسند.

با اعلام این سیاست بانک مرکزی، یکی از مهم‌ترین وام‌های فعلی نظام بانکی برای مسکن؛ یعنی وام خرید مسکن نیز در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد؛ چرا که این وام نیز مشروط به سپرده‌گذاری پرداخت می‌شود و اگرچه بانک مسکن فرآیند شکلی پرداخت این وام را متفاوت از وام‌های مشروط می‌داند، ولی بازتولید این فرآیند شکلی در سایر موسسات و بانک‌ها نیز چندان دشوار نیست.

صفحات ۸ و ۱۳ را بخوانید