لطفی با سه‌گانه شیدا در آوردگاه دوم

مسعود رضا طاهری

عکس: محمدرضا شاهرخی‌نژاد

برگزاری کنسرت‌های سه‌گانه شیدا در روزهای پایانی این هفته (۲۶، ۲۷ و ۲۸اردیبهشت) در تالار بزرگ کشور دومین حضور محمدرضا لطفی پس از بازگشت به وطن در عرصه موسیقی کشور است. برگزاری کنسرت‌های پرحاشیه سال گذشته وی در فضای باز کاخ نیاوران آن هم پس از یک سری مصاحبه‌های مطبوعاتی داغ و پر سروصدا و انتقاد از استادان خرد و کلان موسیقی ایرانی به ویژه کمانچه نوازان برجسته که البته با واکنش‌های تندی نیز همراه بود، فضای غیرقابل پیش‌بینی را برای کنسرت‌های امسال گروه‌های شیدا پدید آورده است که صد البته خالی از شایعات جورواجور نبوده است.

کنسرت سال گذشته استاد محمدرضا لطفی اسطوره موسیقی ایرانی که شاید پس از درویش‌خان هماوردی را نتوان در عرصه نوازندگی تار به ویژه در انتقال احساس و ریتم‌های موسیقی ردیفی (به روایت میرزاعبدا... فراهانی) در مقابل او یافت، آنقدر دوستداران او را شوکه کرد که برجسته‌ترین منتقدان موسیقی ردیفی که غالبا پس از برگزاری کنسرت‌ها به راحتی دست به قلم می‌شوند و اظهارنظر می‌کنند، این بار به حرمت استاد از هر گونه انتقادی پرهیز کردند.

اما این یک واقعیت است که کنسرت‌های نیاوران با توجه به اینکه تماما بداهه‌نوازی بود و علی‌القاعده از حوصله شنوندگان معمولی خارج است، کاستی‌های فراوانی نیز داشت. خروج مشکاتیان، شهرام ناظری و برخی دیگر از هنرمندان بزرگ موسیقی پس از تنفس اول کنسرت و نظرات انتقادی آنان حاکی از این بود که استاد لطفی نه تنها انتظارات معمول طرفداران خود را پاسخ نگفته است؛ بلکه به دلیل غیبت تقریبا ۲۰ساله از فضای شنیداری موسیقی داخل کشور، سطح سواد موسیقی و روند پیشرفت و نفوذ موسیقی در بین جوانان و علاقه‌مندان داخلی را با علاقه‌مندان موسیقی ایرانی خارج از ایران درست مقایسه نکرده است. به ویژه اینکه با وجود تاکید وی بر حفظ اصالت و چارچوب ردیف‌ در نوازندگی‌ها به ویژه نوازندگی کمانچه و حفظ موتیف‌ها و جملات کاملا مبتنی بر ردیف و همچنین پرهیز از خلط سلوها و جملات به کار گرفته توسط نوازندگان ویلن و ... در عرصه کمانچه‌نوازی در آن کنسرت‌ها، گروه قابل توجهی از آنهایی که از دورترین روستای غرب و مرکز کشور به عشق لطفی خود را تا گران‌ترین فضاهای فرهنگی تهران کشانده بودند ظاهری که حکایت از رضایت کامل داشته باشد، نداشتند.

گفت‌وگو و مصاحبه‌ای نیز پس از آن اجراها در سطح مطبوعات انجام نشد و زوایای تاریک و روشن این کنسرت‌ها باز به حرمت سال‌ها فعالیت ماندگار هنری وی پوشیده ماند و اینک لطفی باید عظمت خود و در واقع مکتب نوازندگی خود را با رویکردی به گروه نوازی آن هم در سه فرم ارکستر بانوان گروه بازسازی شیدا و گروه اصلی شیدا به همگان ثابت کند.

شایعاتی از قبیل اینکه استقبال از بلیت‌های کنسرت لطفی کم‌رنگ بوده یا شایعه عدم‌حضور وی در این کنسرت‌ها اگرچه قابل‌توجه‌اند، اما چیزی از ارزش‌های هنری وی نخواهد کاست. در حالی که آنچنان‌که اعلام شده تاکنون بیش از ۷۰درصد بلیت‌‌های این کنسرت‌ها فروش رفته است.

بهای بلیت این کنسرت بین ۱۰ تا ۴۰هزار تومان تعیین شده و آنچنان‌که مدیر برگزاری این کنسرت گفته است تعداد بلیت‌های ۴۰هزار تومانی تنها یکصد عدد است که صرفا برای میهمانان رزرو شده است. گفته شده دانشجویان نیز از تخفیف ۵۰درصدی برخوردار خواهند بود.

همچنین تاکید شده که استاد در هر سه گروه خواهد نواخت و تک‌نوازی و جواب آواز نیز خواهد داشت. اعلام شده استاد لطفی در گروه بازسازی، سه‌تار، در گروه بانوان کمانچه و در گروه همنوازان شیدا خواهد نواخت.

حال باید منتظر ماند و نتیجه یک سال و اندی تلاش استاد لطفی را در ایجاد یک کانون قدرتمند و مدعی در به‌کارگیری استعدادهای جوان که عمدتا از دیگر گروه‌ها به یاری لطفی پیوسته‌اند نظاره‌گر بود دعوت از خوانندگان باسابقه و اعضای گروه‌های موسیقی دیگر که بعضا در گروه عارف نیز نواخته‌اند را در فرصتی دیگر نیز به چالش خواهیم نشست.