طرح تسهیل استیضاح رییس‌جمهور در مجلس

عکس: آکو سالمی

در صورت تصویب نهایی این طرح، ۶ پاسخ غیرقابل قبول رییس جمهور به سوالات مجلس، به استیضاح وی می‌انجامد دنیای اقتصاد- ملیحه ابراهیمی: نمایندگان مجلس هشتم که هنوز «شوخی‌های احمدی‌نژاد» در جلسه سوال از رییس‌جمهور را فراموش نکرده اند، در ادامه اعتراض به این رفتار، دو فوریت طرحی را تصویب کردند که در صورت تصویب نهایی، طرح استیضاح رییس‌جمهور با ۶ جواب غیرقابل قبول از سوی وی، در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد.

انگیزه تلاش برای تغییر آیین‌نامه داخلی مجلس اما، همان «توهین‌های سخیف» در جلسه سوال است؛ این را غلامرضا مصباحی مقدم، نماینده تهران در جلسه روز گذشته مجلس گفت. پیشتاز این اصلاح آیین‌نامه‌ای نیز کسی نیست جز علی مطهری، طراح اصلی سوال از رییس‌جمهور.

دو فوریت این طرح با ۱۳۸ رای موافق در جلسه دیروز مجلس تصویب شد و کلیات آن امروزچهارشنبه در جلسه علنی مجلس بررسی می‌شود.

طرح تغییر شیوه سوال از رییس‌جمهور چه می‌گوید؟

در صورت تصویب نهایی «طرح اصلاح ماده ۱۹۷ آیین نامه داخلی مجلس و الحاق دو تبصره به آن» امکان رای‌گیری پس از هر سوال از رییس‌جمهور فراهم می‌شود و در صورت قانع نشدن نمایندگان، سوالات به قوه قضائیه فرستاده شده و اگر تعداد سوالاتی که نمایندگان از آن قانع نشده‌اند به عدد ۶ برسد، طرح استیضاح رییس جمهور در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد.

در ماده واحده این طرح آمده است: «مدت طرح سوال از طرف نمایندگان منتخب سوال‌کنندگان حداکثر ۴۰ دقیقه و مدت پاسخ رییس‌جمهور حداکثر یک ساعت است که طرفین می‌توانند وقت خود را به دو وقت تقسیم کنند. در این صورت همه سوالات (حداکثر ۵ سوال) و پاسخ‌ها در بخش اول وقت هر یک از دو طرف بیان می‌شود و در بخش دوم ابهامات سوال‌کنندگان و پاسخ‌های رییس‌جمهور مطرح می‌شود.»در تبصره یک این ماده واحده آمده است: پس از این مرحله درباره پاسخ ریس‌جمهور به هر یک از سوالات از نظر قانع‌کننده بودن یا نبودن به صورت جداگانه رای‌گیری می‌شود. چنانچه بیش از نیمی از نمایندگان حاضر در جلسه از پاسخ رییس‌جمهور به سوالی قانع نشده باشند، آن سوال به قوه قضائیه ارسال می‌شود.

تبصره ۲نیز می‌گوید: در صورتی که تعداد سوالات ارسال شده به قوه قضائیه درباره یک رییس‌جمهور به عدد ۶ برسد، طرح استیضاح رییس جمهور با رعایت مفاد اصل ۸۹ قانون اساسی و مواد آیین‌نامه داخلی در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد.نمایندگان مجلس دو فوریت این طرح را با ۱۳۸ رای موافق، ۳۱ رای مخالف و ۱۳ رای ممتنع از ۲۰۰ نماینده حاضر، تصویب کردند.

نقاط ضعف آیین نامه در جلسه سوال آشکار شد

علی مطهری نماینده تهران به عنوان طراح اصلی این طرح، با بیان اینکه تجربه اخیر سوال از رییس جمهور نقاط ضعف ماده ۱۹۷ را آشکار کرد، تصریح کرد: به‌رغم اینکه جلسه سوال برکات زیادی داشت و سبب تنویر افکار عمومی شد و همچنین ظرفیت مردم‌سالاری و دموکراسی در نظام جمهوری اسلامی را نشان داد؛ اما به دلیل ابهامات موجود و همچنین محدودیت ماده ۱۹۷ سبب شد سوالات نمایندگان بدون جواب باقی بماند و پس از آن نمایندگان نظرات خود را در قالب تذکرات مطرح کردند.

وی در جلسه علنی روز گذشته مجلس با بیان اینکه طرح مذکور طرح بسیار مهمی است که ماده مربوط به طرح سوال از رییس جمهور را تکمیل می‌کند، گفت: ‌طرح اصلاح ماده ۱۹۷ به این دلیل که هم حالت استثنایی دارد و همچنین ممکن است فرصت دیگری که مناسب طرح چنین اصلاحی باشد، وجود نداشته باشد، در قالب یک طرح دوفوریتی می‌گنجد.

مطهری تجربه سوال از احمدی نژاد را بسیار خوب و قابل استفاده عنوان کرد و گفت: از آنجا که نمایندگان فعلی مجلس نقاط ضعف این ماده را احساس کردند، بنابراین اصلاح ماده ۱۹۷ نیز باید در همین مجلس انجام شود و اگر این کار به مجلس بعد بیفتد، ممکن است نمایندگان مجلس نهم ضرورت آن را لمس نکنند.

وی با اشاره به نقاط ضعف ماده ۱۹۷، مدت زمان محدود و کم طراحان سوال، مطرح کردن سوال توسط یک نماینده و همچنین سکوت آیین‌نامه در خصوص نظر نمایندگان و همچنین بی‌پاسخ گذاشتن موضوع پس از پاسخ‌های رییس‌جمهور را از نقاط ضعف ماده ۱۹۷ برشمرد و گفت: در طرح جدید مدت زمان طرح سوال افزایش یافته و نمایندگان سوال کننده به بیش از یک نفر افزایش یافتند، همچنین در طرح جدید نمایندگان می‌توانند در چند نوبت سوالات خود را مطرح کنند. نماینده تهران اضافه کرد: همچنین در طرح مذکور پس از سخنان رییس جمهور امکان رای‌گیری وجود دارد و پس از آن برای هر سوال از نمایندگان رای‌گیری می‌شود و اگر نمایندگان در ۶ سوال قانع نشوند، زمینه استیضاح رییس جمهور با رعایت مفاد اصل ۸۶ قانون اساسی مهیا می‌شود.

رییس جمهور طرح سوال را جدی نمی‌گیرد

مطهری با بیان اینکه در ماده ۱۹۷ فعلی امکان رای‌گیری پس از سخنان رییس جمهور وجود نداشت که این موضوع سبب می‌شد وی چندان طرح سوال را جدی نگیرد،‌ گفت: البته در طرح جدید که تاکید ما به قانع نشدن نمایندگان در ۶ سوال است، به این دلیل است که با یک بار سوال، کار رییس‌جمهور به استیضاح کشیده نشود و حداقل دو بار جلسه طرح سوال از رییس جمهور باید مطرح شود.

موافقان: شیوه فعلی سوال از رییس جمهور ناکارآمد است

محمد دهقانی‌ عضو هیات رییسه مجلس به عنوان موافق دو فوریت این طرح گفت: ‌تا قبل از مطرح شدن این موضوع، بحث سوال از رییس‌جمهور بندی متروکه در آیین‌نامه به شمار می‌آمد، چراکه بعد از انقلاب هیچ وقت چنین موضوعی مطرح نشده بود.

وی با تاکید بر اینکه شیوه کنونی سوال از رییس جمهور اشکالات و خسارات واقعی را ‌در پی دارد، افزود: تجربه سال گذشته سوال از رییس جمهور این اشکالات را برای نمایندگان مجلس هشتم ملموس کرد. ‌

دهقانی با بیان اینکه این موضوع هیچ ارتباطی به اقتدار رییس‌جمهور ندارد، افزود: آیین نامه در زمینه سوال از رییس جمهور ناکارآمد است و بهتر است اصلاح شود.غلامرضا مصباحی‌مقدم، نماینده تهران نیز در موافقت با دوفوریت این طرح گفت: تجربه اخیر ‌سوال از رییس‌جمهور نشان داد که نقص قانونی در این زمینه وجود دارد، لذا ‌اصلاح این ماده مربوط به این دوره ریاست‌ جمهوری نیست و تلاش بر این است که این نقص قانونی برطرف شود.وی با اشاره به اینکه شیوه قبلی سوال از وزرای دولت نقایصی داشت و مجلس آنها را اصلاح کرد، افزود: در مورد سوال از رییس‌جمهور نیز باید به همان شیوه عمل کنیم.

توهین‌های سخیف انگیزه تغییر آیین‌نامه

نماینده تهران افزود: بعد از جلسه بررسی سوال از رییس‌جمهور و پاسخ‌های‌ ‌رییس‌جمهور ‌‌که ‌توهین سخیفی به مجلس بود،‌ ‌تلاش کردیم ‌با ارائه این طرح آیین‌نامه را اصلاح کنیم.وی تاکید کرد: اکنون که مجلس هشتم از پختگی لازم برای قانونگذاری برخوردار است، بهتر است ‌این ماده از آیین‌نامه را اصلاح کند، اما ‌اگر این مساله در مجلس نهم ‌مطرح شود، تا زمانی که نمایندگان مجلس بعدی ‌‌سوال از رییس‌جمهور را تجربه نکنند، ‌‌انگیزه اصلاح آیین‌نامه را هم نخواهند داشت.

مخالفان: کارهای مهم‌تری داریم

نماینده رودسر اما در مخالفت با دو فوریت این طرح گفت: اکنون دستورکارهای مهم‌تری برای بررسی داریم و بهتر است وقت مجلس را با چنین مسائلی تلف نکنیم. اسدالله عباسی افزود: آیا واقعا دلیل فوریت این طرح فوت زمان است یا به خاطر انتخابات آینده به این میزان بر این طرح تاکید می‌شود؟

وی ادامه داد: چطور می‌شود که ما ۴۰ دقیقه از رییس‌جمهور سوال کنیم و تنها ۶۰دقیقه زمان برای پاسخ بدهیم. آیا این عدالت است؟ عباسی با بیان اینکه نباید انگیزه‌های سیاسی را وارد طرح کنیم، تصریح کرد: اکنون می‌خواهید آیین‌نامه را اصلاح کنید تا هفته آینده دوباره امضا جمع کرده و ترتیب جلسه سوال را بدهید؛ آیا این کار درست و عادلانه‌ای است؟ وی تاکید کرد: با این اقدامات رییس جمهور اقتدار خود را از دست می‌دهد و نمی‌تواند خوب کار کند. عباسی اظهارکرد: با اصلاح چنین ماده‌ای قدرت مجلس را آنقدر زیاد می‌کنیم که پارلمانی شود و در چنین شرایطی شورای حل اختلاف قوا ارزش خود را از دست می‌دهد.بهمن محمدی، نماینده فریدن نیز در مخالفت با دو فوریت این طرح گفت:اکنون مسائل مهم‌تری در مجلس وجود دارد که باید به آنها بپردازیم بنابراین فوریت چنین طرحی مفهومی ندارد.