محمدحسین رحمتی*

این ستون مثال‌هایی ساده‌ از کاربرد آموزه‌های اقتصاد در زندگی روزمره است و نشان می‌دهد که در هر رویدادی استفاده از مفاهیم اقتصادی به فهم بهتر مساله کمک می‌کند. چهارشنبه ۱۰ آذر ۱۳۸۹- امروز و فردا کل ادارات تهران تعطیل است. دیگر عادت شده است که اواخر آذر به دلیل آلودگی هوا، ادارات دولتی را تعطیل کنند. آخر هفته پیش هم ادارات تعطیل بود . در ۳ هفته گذشته طرح تردد محدود خودرو‌ها بر‌اساس آخرین شماره پلاک ماشین اجرا شده است. بر اساس این طرح خودروها بر اساس آخرین عدد زوج و یا فرد پلاک ماشین به ترتیب در روزهای زوج و فرد اجازه تردد روزانه در سطح شهر را دارند. ضمانت اجرایی طرح جریمه خودرو‌های متخلف است. جریمه تردد غیرمجاز حدود ۱۳ هزار تومان اعلام شده است. این مقدار جریمه تقریبا ناچیز است، ولی نکته مهم این است که هر بار که متخلف توسط پلیس متوقف شود، برگه جریمه جدید صادر می‌شود. لذا ممکن است یک فرد ۳ یا ۴ بار جریمه شود. امروز پلیس اعلام کرد که ۲۷۵ هزار برگه جریمه برای متخلفین صادر شده است و با اجرای طرح حدود ۴۰ درصد از بار ترافیکی تهران در اوج ساعات ترافیک کاسته شده است.

عملا با اضافه‌شدن جریمه تردد غیرمجاز، هزینه و یا قیمت مسافرت در سطح شهر افزوده شده است. فرض کنید فردی استدلال زیر را برای محاسبه کشش تقاضا به قیمت انجام دهد. وی فرض می‌کند که متخلف در هر مسافرت خلاف، انتظار ۲ بار جریمه را دارد. همچنین فرض می‌کند که هزینه‌ سفر مجاز در روز (با احتساب بنزین آذر ماه سال ۱۳۸۹ و استهلاک) برابر ۵۰۰ تومان است. با این فرضیات وی ادعا می‌کند که کشش تقاضای رانندگی به قیمت حدودا برابر تقسیم تغییر در میزان مصرف رانندگان غیرمجاز (۸۰ درصد) بر تغییر در میزان هزینه ایشان (۵۲۰۰ درصد) است. لذا وی ادعا می‌کند کشش مذکور مقدار ناچیز و حدود ۴/۱ درصد است. آیا به نظر شما چنین محاسبه‌ای درست است؟

*دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه آستین

Mh.rahmati@gmail.com