مهران دبیرسپهری
چند روز پیش که وزیر اقتصاد از تورم ۱۷ درصدی شهریور صحبت کرد، این متن را در پاسخ به آن تهیه کردم که امروز(۱۸/۷/۹۰) نرخ تورم آن ماه از سوی بانک مرکزی معادل ۳/۱۸ درصد اعلام شد. به همین دلیل ضمن حذف بخشی از متن مزبور، یک پیش‌بینی از روند تورمی تا پایان سال به این متن اضافه شد؛ اما سوالی که در اینجا به ذهن خطور می‌کند این است که تورم ۱۷ درصدی برای شهریور در چه صورتی امکان‌پذیر است؟

برای پاسخ به این سوال باید به سراغ شاخص بهای مصرف‌کننده بانک مرکزی رفته و بر اساس شاخص مذکور که تا مرداد ماه امسال اطلاعات آن موجود است، شاخص شهریور را با توجه به گفته آقای حسینی به‌دست آورد تا نرخ‌های تورم این ماه را محاسبه نماییم. همان‌طور که در جدول 1 دیده می‌شود اگر شاخص بهای کالاهای مصرفی در مناطق شهری ایران در ماه شهریور 1390 تا عدد 239 کاهش یابد، در این صورت نرخ‌های تورم ماهانه، نقطه‌ای و میانگین به ترتیب معادل 7/10- و 1/7 و 17 درصد خواهد شد؛ یعنی برای آنکه نرخ تورم 17 درصدی برای شهریور داشته باشیم، لازم است عدد شاخص با کاهش 37 واحدی از 267 به 239 برسد. معنی این حرف آن است که نرخ تورم ماهانه حدود منفی 11 درصد باشد؛ چیزی که حتی در صورت معجزه نیز امکان وقوع ندارد و اصولا در تاریخ جهان شاید نتوان کشوری را یافت که ظرف یک ماه با نرخ تورم ماهانه حدود منفی 11 درصد مواجه شده باشد. در اینجا مناسب است احتمال دیگری را نیز بررسی نموده و بر اساس آن، نرخ تورم شهریور را به‌دست آوریم. در این احتمال فرض می‌کنیم شاخص در ماه شهریور هیچ‌گونه افزایشی نداشته باشد؛ یعنی عدد مرداد ماه (6/267) مجددا برای شهریور تکرار شود که در این صورت نرخ‌های تورم ماهانه، نقطه‌ای و میانگین مطابق جدول 2 به ترتیب برابر صفر، 9/19 و 1/18 درصد خواهد شد. اما در هر صورت نرخ‌های تورمی شهریور هم‌اکنون دیگر مشخص شده است و سوال دیگری را که می‌توان به دنبال پاسخ آن بود، پیش‌بینی روند تورمی تا پایان امسال است. بر اساس اطلاعات موجود، نرخ تورم ماهانه شهریور ماه، معادل 8/1 درصد بود. این نشان می‌دهد میانگین رشد ماهانه تورم در شش ماهه اول سال برابر 2/1 درصد بوده است؛ بنابراین چنانچه فرض کنیم در شش ماهه دوم نیز شیب تورمی معادل شیب نیمه اول سال باشد، در این صورت روند تورمی مطابق با جدول 3 خواهد بود. همان طور که دیده می‌شود نرخ تورم نقطه به نقطه و میانگین برای اسفند 1390 به ترتیب معادل 1/15 و 1/20 درصد پیش‌بینی شده است. البته از آنجا که بانک مرکزی رشد ماهانه نقدینگی را از آذر 1389 به بعد منتشر نکرده است به همین دلیل پیش‌بینی‌های تورمی را نمی‌توان خیلی دقیق بیان کرد؛ اگر چه ما فرض کردیم در یک سال گذشته، رشدهای سالانه نقدینگی منتهی به هر ماه در حدود 23 تا 25 درصد بوده است.