نگرانی درباره بانک‌های فرانسه هراس در پاریس

مترجم: محسن رنجبر

منبع: اکونومیست

نگرانی‌های بودجه‌ای و شایعات ناخوشایند، آگوست را به ماهی داغ برای بانک‌های فرانسوی بدل کرده است. «در این شرایط نگران‌کننده بازار، مردم عقلشان را از دست می‌دهند». این را فردریک اودئا، مدیر‌عامل بانک فرانسوی سوسیته جنرال می‌گوید. «برخی حتی اطلاعات غلطی را در بازار پخش می‌کنند تا به این ترتیب فرصت‌هایی را برای کسب سود ایجاد کنند». اودئا باید بداند که در ۱۰ آگوست، قیمت سهام بانک متبوعش نزدیک به یک پنجم کاهش یافت. ناظران بازار سهام در حال بررسی این کاهش یکباره هستند. سهام دو موسسه مالی بزرگ فرانسه، بی‌ان‌پی پاریباس و کردیت‌آگریکول نیز در همان روز به ترتیب ۵/۹ و ۱۲ در‌صد سقوط کردند. بودوین پروت، مدیر‌عامل بی‌ان‌پی پاریباس که پیش‌تر نتایج بسیار مطلوبی را گزارش کرده بود، می‌گوید: «هفته گذشته شایعات به شکلی غیر‌عادی افزایش یافت».

در این شرایط پرتب‌وتاب، داستان‌های مربوط به ریشه برخی از این شایعات تقریبا به اندازه خود آن‌ها عجیب‌ و‌غریب و خیال‌پردازانه به نظر می‌رسند. ظاهرا داستان‌هایی که درباره فروش طلا از سوی سوسیته‌جنرال می‌شنویم، از خطا در ثبت داده‌ها در صفحه نمایشی که معامله‌کنندگان از آن استفاده می‌کنند، ریشه گرفته است. نظریه‌ای دیگر برای توضیح فروش سهام بانک‌های فرانسوی در اثر نگرانی‌ها این بود که روزنامه‌نگاران انگلیسی به زبان فرانسوی مسلط نیستند. در این نظریه اعتقاد بر این است که گزارش خیالی سقوط یورو در روزنامه لوموند، روزنامه‌ای روشنفکری که بیشتر به خاطر محتوای سیاسی و نه اقتصادی‌اش شناخته می‌شود، بحث مشکلات بانک‌های فرانسوی را به راه‌ انداخت. روزنامه انگلیسی Mail on Sunday گزارشی را در ۷ آگوست منتشر کرد که می‌گفت جنرال‌سوسیته وضعیت مخاطره‌آمیزی دارد و احتمالا «بر لبه پرتگاه» است. این روزنامه بعد‌ها این روایت را پس گرفت و اثر‌گیری از گزارش لوموند را انکار کرد.

هرچند ارزش سهام بانک‌های فرانسوی از آن زمان تا به حال دوباره تا اندازه‌ای افزایش یافته، اما سرمایه‌گذاران می‌پرسند که آیا واقعا دلیلی برای نگرانی درباره سلامت این بانک‌ها وجود داشته یا خیر. بسیاری نتیجه می‌گیرند که هر چند بزرگ‌ترین این بانک‌ها بحران مالی سال ۲۰۰۸ را (عمدتا به خاطر حجم اندک دارایی‌های آمریکایی فاقد اولویت و خطر‌‌ناکی که در مالکیت خود داشتند) نسبتا به خوبی پشت سر گذاشتند، اما به خاطر دو نقطه ضعف، ممکن است عملکرد ضعیف‌تری را در بحران منطقه یورو از خود نشان دهند.

نخستین عامل آسیب‌پذیری بانک‌های فرانسوی این است که اتکای زیادی نه به سپرده‌ها یا بدهی‌های بلند‌مدت، بلکه به سرمایه‌های بزرگ کوتاه‌مدت دارند. یکی از معیار‌هایی که این وابستگی را نشان می‌دهد، نسبت دارایی‌های بلند‌مدت (همچون وام‌های رهنی) است که از راه بودجه‌های بلند‌مدت و پایدار تامین مالی می‌شوند. به گفته استفان استالمن از تحلیل‌گران رویال‌بانک اسکاتلند، بر پایه این معیار، بانک‌های فرانسوی با نسبت‌هایی بین ۷۷ (کردیت-آگریکول) تا ۹۱ در‌صد (بی‌ان‌پی پاریباس)، جایگاه نسبتا ضعیفی به ویژه در قیاس با بانک‌های سوئیس، اسپانیا یا انگلستان دارند. این بدان معناست که بانک‌های این کشور (همچون همتایان آلمانی و ایتالیایی خود) در برابر انواعی از آشفتگی‌های گسترده‌ای که بعد از سقوط لمن در سال ۲۰۰۸ در بازار‌های اعتباری رخ داد، نسبتا آسیب‌پذیر هستند. هر چه اتکای بانک‌ها بر سرمایه‌های کوتاه‌مدت بیشتر باشد، وابستگی‌شان به اعتماد بازار فزون‌تر خواهد بود.

وابستگی بانک‌های فرانسوی به سرمایه‌های بزرگ کوتاه‌مدت تا اندازه‌ای ساختاری است. پروت می‌گوید: «فرانسوی‌ها که نرخ پس‌انداز بالایی دارند، از وجوه بازار پول و محصولات بیمه عمر که هیچ کدام‌شان در تراز‌نامه بانک‌ها ظاهر نمی‌شوند، بسیار استفاده می‌کنند و این بدان معناست که نسبت نقدینگی آنها بر پایه قوانین بازل نسبت به باقی بازار‌ها کمتر است». بی‌ان‌پی پاریباس تلاش می‌کند که با تشویق مشتریان به استفاده از سپرده‌های بانکی به جای وجوه بازار پول، این وضع را دگرگون سازد. خرید فورتیس از سوی این بانک در سال ۲۰۰۸، پایه سپرده‌‌ای آن را تقویت کرد. اودئا می‌گوید که سوسیته‌جنرال موجودی سپرده‌های خود را طی دو سال گذشته افزایش داده است.

دومین عامل آسیب‌پذیری بانک‌های فرانسوی به تملک بدهی‌های کشورهای ضعیف‌تر منطقه یورو ارتباط دارد. به حق، تقریبا سهام همه بانک‌های اروپا از نگرانی‌های مربوط به بحران بدهی‌های دولتی آسیب دیده‌اند. این نگرانی‌ها در اضافه پرداخت بانک‌ها برای استقراض سه‌ماهه یورو در قیاس با نرخ وام‌گیری بدون ریسک میان موسسات مالی نیز باز‌تاب یافته‌اند. این اضافه‌پرداخت در هفته‌های اخیر در جای‌جای اروپا به سرعت افزایش یافته و درک این نکته از سوی بازار را نشان می‌دهد که ریسک وام‌های بین‌بانکی زیاد‌تر شده است (هر چند اضافه‌پرداخت‌ها هنوز با مقادیر بیشینه مربوط به سال ۲۰۰۸ فاصله زیادی دارند). با همه این احوال، وضعیت بانک‌های فرانسوی بسیار شکننده به نظر می‌رسد، چون وام‌های زیادی به کشور‌های مشکل‌دار پیرامونی منطقه یورو داده‌اند. کاهش ارزش دارایی‌های آنها از اوراق قرضه دولت یونان در سه‌ماهه گذشته برایشان بسیار گران تمام شد (با این حال این مقدار زیان در قیاس با سود این بانک‌ها قابل کنترل بود). آنها همچنین توانستند خسارات حاصل از دارایی‌های خود از اوراق قرضه دولت‌های ایرلند و پرتغال را پوشش دهند، اما اگر اسپانیا یا ایتالیا دست آخر به تجدید ساختار بدهی‌های خود وادار شوند، بانک‌های فرانسوی آسیب زیادی خواهند دید. مثلا بی‌ان‌پی پاریباس، ۸/۲۱ میلیارد یورو از بدهی‌های دولت ایتالیا و ۷/۳۱ میلیارد یورو از اوراق قرضه دولت‌های یونان، ایرلند، ایتالیا، پرتغال و اسپانیا را در مالکیت خود دارد. دارایی‌های در معرض خطر در کردیت‌آگریکول، ۱۲ میلیارد یورو و در سوسیته‌جنرال،

۶/۶ میلیارد یورو است. برای این که بدانید دگرگونی بزرگ بعدی در منطقه یورو چه خواهد بود، لوموند را بخوانید.