تجدید نظر در وعده ایجاد ۵/۲ میلیون شغل؟

معاون وزیر کار می گوید تنها ۱/۱ میلیون شغل جدید ایجاد خواهد شد

دنیای اقتصاد- مرجان توحیدی: چهار ماه از سال ۹۰ می‌گذرد، سالی که رییس‌جمهور در آغاز آن وعده ایجاد دو و نیم میلیون شغل جدید را داد. اما اکنون که تیرماه به پایان رسیده، وزیر کار از اعلام آمار ایجاد شغل‌های جدید طفره می‌رود و معاون وی هم می‌گوید که تمام اشتغال تعهد شده، شغل جدید نیست؛ «یک میلیون و ۱۰۰ هزار مورد آن شغل جدید، ۹۰۰ هزار مورد مربوط به افرادی که شغل خود را از دست دادند و ۴۰۰ هزار مورد مربوط به جابه‌جایی شغلی است.» این تازه‌ترین اظهارات مسوولان ارشد کشور برای تحقق وعده‌ای است که محمود احمدی‌نژاد آن را در پیام نوروزی خود مطرح کرد و گفت که «در بخش تولید، ‌صنعت، کشاورزی، خدمات و سرمایه‌گذاری ایجاد ۲/۵ میلیون شغل در دسترس ملت ایران قرار خواهد گرفت و ظرفیت‌های ملت ایران این امید را به وجود آورده که می‌توان در طول ۳-۲ سال مشکل بیکاری کشور را ریشه‌کن کرد.»

اما به‌رغم تاکید رییس‌جمهور برای تحقق وعده‌ای که داده است، معاون وزیر کار وی اعلام کرده که ایجاد دو و نیم میلیون شغل هدف بلندی است و میانگین ۱۳ ساله اخیر ایجاد تنها ۵۶۶ هزار شغل بوده است. از این رو، به نظر می‌رسد که تحقق این هدف دست کم در یک سال دور از ذهن باشد. شاید به همین دلیل هم بود که نمایندگان مجلس چندی پیش فارغ از بحث ایجاد دو و نیم میلیون شغل، آمار تحقق یک میلیون و ششصد هزار شغل جدید در سال ۸۹ را به چالش کشیده بودند.

نمایندگان مجلس در جلسه علنی یکشنبه ۲۹ خرداد ماه سال‌جاری از وزیران کار،تعاون و رییس مرکز آمار دعوت کرده بودند تا برای توضیح درباره وضعیت اشتغال در مجلس حاضر شوند، اما هنگامی که این سه نماینده دولت از ایجاد یک میلیون و ۶۰۰ هزار شغل در سال ۸۹ سخن گفتند و کاهش نرخ بیکاری را از ۵/۱۳ درصد در بهار ۸۹ به ۵/۱۱ درصد در بهار ۹۰ گزارش کردند، با فریادهای اعتراضی نمایندگان مجلس مواجه شدند که صحت این آمارها را زیر سوال می‌بردند. انتقاد نمایندگان تاجایی بالا گرفت که احمد توکلی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس هم آمار ارائه شده درباره نرخ بیکاری را با توجه به رشد اقتصادی کشور «غیر واقعی» خواند و گفت که هر کس در حد لیسانس هم اقتصاد خوانده باشد، این آمار را قبول نمی‌کند. عدم اقناع نمایندگان درخصوص آمارهای اعلامی، در نهایت محمدرضا باهنر، نایب رییس مجلس را بر آن داشت تا حکم به تشکیل کمیته مشترک راستی‌آزمایی آمارهای اشتغال با حضور مجلس، دولت و سازمان بازرسی کل کشور دهد. اما بلافاصله پس از به چالش کشیدن آمارهای دولتی درباره اشتغال در مجلس، رییس‌جمهور به شدت از این آمارها دفاع کرد و تردیدکنندگان در ایجاد اشتغال ۶/۱ میلیونی را به باد انتقاد گرفت. احمدی‌نژاد در جلسه هیات دولت همان روز گفت: «کسانی که دستشان از تصرف در بیت‌المال قطع می‌شود، فریاد برمی‌آورند و مثلا مدعی می‌شوند آمار و گزارش‌های دولت درباره ایجاد یک میلیون و ۶۰۰ هزار شغل درست نیست.» احمدی نژاد در سخنان خود تلویحا از انتقادهای نمایندگان به گزارش وزیران درباره اشتغال به نام «بی انصافی و حرف‌های بی‌ربط» یاد کرده و از مسوولان خواسته بود تا با طرح این موضوعات مانع تحقق ایجاد دومیلیون و ۵۰۰ هزار شغل در سال جاری نشوند.

رابطه ایجاد اشتغال با رشد اقتصادی

اما به‌رغم تاکیدات مقامات دولتی مبنی بر ایجاد دو نیم میلیون شغل، تحقق این عدد از نظر فعالان اقتصادی به سادگی یا دست کم در ظرف زمانی یک سال محقق نخواهد شد. شاید رسیدن به این نکته است که وزیر کار را از اعلام آمار درباره اشتغالزایی در سال جدید برحذر داشته است. هرچند که وزارت کار مسوول اعلام آمار نیست، اما این وزارتخانه به عنوان یکی از بازوهایی که سیاست‌گذاری در این باره را انجام می‌دهد باید آماری از فعالیت‌های انجام شده در راستای این هدف را داشته باشد. آماری که وزیر کار اعلام آن را به مرکز آمار ارجاع می‌دهد ومعاون وی هم در صحبت‌هایی که بوی عقب‌نشینی می‌دهد، گفته این که از دوونیم میلیون شغل تنها یک میلیون و صدهزار آن شغل جدید است.

اگرچه به اعتقاد برخی کارشناسان، برای تحقق همین میزان اشتغال هم باید ۱۱درصد به رشد اقتصادی کشور اضافه شود. بر این اساس، طبق مدلی که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در دولت اصلاحات ارائه کرده بود هر صد هزار شغل جدید یک درصد به رشد اقتصادی اضافه می کند،بنابراین برای تحقق دو و نیم میلیون شغل جدید در سال جاری، رشد اقتصادی باید دست کم ۲۰ درصد باشد. این در حالی است که بنا به اعلام بانک مرکزی رشد اقتصادی در سال ۸۷ نیم درصد و سال ۸۸ معادل ۵/۳ درصد اعلام شد و برآوردهای بانک مرکزی هم نشان از همین عدد برای سال ۸۹ را دارد. از همین رو بود که نمایندگان مجلس حتی به ایجاد یک میلیون و ششصد هزار شغل در سال ۸۹ ابراز تردید کردند. به طوری که احمد توکلی در این باره گفته بود: «دولت در سال ۸۹ نرخ رشد اقتصادی را اعلام نکرد و صندوق بین‌المللی پول نرخ رشد سال ۸۹ را یک درصد پیش‌بینی کرد. در حالی که پیش‌بینی این صندوق در سال ۸۸، معادل ۷/۰ درصد بود. یعنی دولت می‌گوید وقتی نرخ رشد اقتصادی من نزدیک ۷/۰ درصد باشد ایجاد شغل بیش از ۷۰۰ هزار نفر است زمانی هم که یک درصد باشد، می‌شود یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر. به نظر ما این نشدنی است. هر کسی اقتصاد خوانده باشد و در حد لیسانس هم باشد این را قبول نمی‌کند. چنین معجزه‌ای در هیچ جای دنیا اتفاق نیفتاده است.» افزایش آمار چک‌های برگشتی ،معوقات بانکی و نیز عدم اعلام افزایش بیمه شدگان دیگر دلایل نمایندگان برای ایجاد تردید در آمارهای دولت بود. علاوه بر این به گفته جعفر قادری نماینده شیراز ،ایجاد یک میلیون و ۱۰۰ هزار شغل نیاز به ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه ‌دارد، پس دولت چگونه با نیمی از این منابع مالی در سال ۸۹ یک میلیون و ۶۰۰ هزار شغل ایجاد کرده است و چگونه در سال ۹۰ با این میزان منابع محدود داخلی می‌خواهد ۵/۲‌میلیون شغل ایجاد کند؟ همزمان، رییس مجلس هم گفته بودکه «نمی‌شود رشد و توسعه پایین باشد و ما بگوییم یک و نیم میلیون اشتغال ایجاد کرده‌ایم.»

تجدید نظر در وعده قبلی

به نظر می‌رسد نگاهی واقع گرایانه به منابع و وضعیت موجود اقتصادی سبب شده باشد که معاون وزیر کار درباره دو و نیم میلیون شغل اظهارات جدیدی را مطرح کند. توجه به صنایع پایین دستی و زود بازده یکی از راهکارهایی است که این معاونت به آن اشاره کرده است تا بتوان سریع تر به آمار موردنظر احمدی نژاد دست یافت. به گزارش خبرگزاری فارس، محمدحسین فروزان‌مهر در کارگروه اشتغال استان کرمان اظهار کرد: با پیک جمعیتی که اکنون در کشور با آن مواجه هستیم، در کنار توجه به صنایع بزرگ و استراتژیک که زمان‌بر و سرانه سرمایه‌گذاری بالایی دارند، نیازمند توجه به راهبردهای اثربخش و زودبازده هستیم.

فروزان مهر با بیان اینکه ایجاد ۵/۲ میلیون فرصت شغلی هدف بلندی است، ابراز کرد: امیدواریم به آن برسیم و با توجه به تاکیدهای رییس‌جمهور و جهت‌گیری ما به آن دست یابیم. وی با بیان اینکه تمام میزان اشتغال تعهد شده، شغل جدید نیست، تصریح کرد: یک میلیون و ۱۰۰ هزار مورد آن شغل جدید، ۹۰۰ هزار مورد مربوط به افرادی که شغل خود را از دست دادند و ۴۰۰ هزار مورد مربوط به جابه‌جایی شغلی است. فروزان‌مهر خاطرنشان کرد: متوسطه ۱۳ ساله کشور، ایجاد ۵۶۹ هزار فرصت شغلی جدید را نشان می‌دهد.

معاون سرمایه انسانی و توسعه اشتغال وزیر کار و امور اجتماعی گفت: به اعتقاد رییس‌جمهور مهم‌ترین دغدغه ما در سال‌های ۹۰ تا ۹۲ اشتغال و مسکن است و بر این اساس تلاش‌های زیادی صورت گرفته و از ابتدای دولت نهم تاکنون ۳۲ جلسه شورای‌عالی اشتغال برگزار کرده‌ایم. وی اذعان کرد: در بحث بنگاه‌های زودبازده تغییر رویکردی داشتیم و با بانک‌ها تفاهم داریم تا میزان سرمایه‌گذاری در حوزه اقتصاد کشور انجام ‌شود، باید با کارگروه اشتغال و سرمایه‌گذاری هماهنگ باشد.