کارنامه هدفمندی با جای خالی آمار منابع یارانه نقدی

عکس: دنیای اقتصاد دبیر ستاد هدفمند کردن یارانه‌ها گزارش عملکرد شش ماهه قانون یارانه‌ها را ارائه کرد

جای خالی آمار منابع یارانه نقدی

دنیای‌اقتصاد - زهرا واعظ - دبیر ستاد هدفمند کردن یارانه‌ها دیروز در نشستی که به منظور تشریح عملکرد اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در شش ماه گذشته برگزار شد با وجود آنکه گزارشی از میزان صرفه‌جویی‌ها در مصرف حامل‌های انرژی و نیز مقدار یارانه‌ای که دولت در این مدت به خانوارها و بخش تولید پرداخته است ارائه کرد، اما از میزان تحقق درآمدهای حاصل از اجرای قانون یارانه‌ها سخنی به میان نیاورد؛ و حتی وقتی با پرسش صریح خبرنگاران درباره میزان درآمدهای حاصل از اجرای طرح مواجه شد، ارائه آمار در این زمینه را به جلسات بعدی موکول کرد.

محمدرضا فرزین همچنین با وجود آنکه بر تداوم پرداخت یارانه نقدی تاکید داشت، اما نگفت که آیا این منابع همچنان از طریق دریافت تنخواه از بانک مرکزی و نیز برخی درآمدهای آزاد شده در بودجه تامین خواهد شد یا پیش‌بینی‌های وی مبنی بر تحقق درآمدهای حاصل از اصلاح قیمت‌ها به وقوع خواهد پیوست.

سکوت فرزین در این باره در حالی است که همزمان با اجرای قانون یارانه‌ها بسیاری از کارشناسان از عدم امکان تحقق درآمدهای یارانه‌ای خبر می‌دادند، بسیاری هم بر این نکته تاکید داشتند که درآمدهای دولت برای پرداخت یارانه نقدی به مردم کافی نیست و از همین رو دولت مجبور به استفاده از منابعی به غیر از درآمدهای قانونی از محل اصلاح حامل‌های انرژی خواهد شد؛ بنابراین برای این منظور از منابع بانک مرکزی برداشت خواهد کرد. همزمان با بالا گرفتن شایعات در این زمینه شمس‌الدین حسینی، وزیر امور اقتصادی و دارایی هرگونه استقراض از بانک مرکزی در این باره را تکذیب کرد، اما دریافت تنخواه از بانک مرکزی را حق دولت دانست.

به عقیده صاحبنظران اقتصادی، چنانچه دولت در پرداخت یارانه نقدی تنها از درآمدهای حاصل از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی استفاده کند یا حتی برای پرداخت یارانه بیشتر اقدام به افزایش قیمت‌ها کند، در واقع نقدینگی جدیدی به جامعه تزریق نشده است و همان درآمدها در قالب یارانه به مردم پرداخت می‌شود، اما چنانچه دولت از منابعی غیر از این درآمدها به مردم یارانه نقدی بپردازد، به افزایش نقدینگی در جامعه دامن زده که در نتیجه افزایش تورم را در پی خواهد داشت. تورمی که با توجه به سابقه تاریخی، لزوما در کوتاه مدت نیز خود را نشان نخواهد داد و ممکن است تا یک سال و نیم آینده نتایج آن به طور ملموس دیده شود. از سوی دیگر افزایش نقدینگی در جامعه به بروز پدیده نقدینگی سرگردان منجر شده که هجوم به بازارهای سکه، ارز و... از پیامدهای آن خواهد بود.

پیش‌تر هم احمد توکلی رییس مرکز پژوهش‌های مجلس طی نامه‌ای سرگشاده چند مورد از تخلفات یارانه‌های دولت را برشمرده بود که یکی از آنها به عدم رعایت قانون از سوی دولت در استفاده از سایر منابع برای پرداخت یارانه نقدی اشاره داشت. به گفته توکلی «قرار بود، دولت از هیچ محل دیگری از بودجه کل کشور برای این پرداخت‌ها استفاده نکند، ولی با بالا گرفتن مبلغ نقدی پرداختی (ماهانه ۴۵۵۰۰ تومان برای هر نفر که ۵ هزار تومان آن یارانه نان بود)، پول کم آورد و از منابع دیگر بودجه استفاده کرد.»

همچنین الیاس نادران نماینده مردم تهران درباره اینکه دولت از چه منابعی برای پرداخت یارانه نقدی استفاده خواهد کرد، تنها درآمدهایی که در نتیجه اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها به دست می‌آید را قانونی دانسته و گفته بود: «براساس قانون دولت اجازه ندارد به هیچ وجه فراتر از آنچه درآمد کسب کرده هزینه کند. نه اجازه دارد درآمد را جای دیگر هزینه کند و نه اجازه دارد بیش از درآمدهای خود هزینه کند.» وی همچنین در اسفندماه گفته بود که دولت بیشتر از کل درآمدهای حاصل از هدفمندی، فقط به مردم یارانه نقدی داده است. این در حالی است که دیروز دبیر ستاد هدفمندی یارانه‌ها پاسخ به سوال میزان درآمدهای یارانه‌ای طی شش ماه گذشته را مسکوت گذاشت.

پول چاپ نکردیم

فرزین در نشست خبری دیروز خود در پاسخ به پرسشی مبنی بر چاپ پول برای پرداخت یارانه نقدی گفت: ما هیچ پولی چاپ نکرده‌ایم، بلکه در چارچوب قانون از بانک مرکزی تنخواه دریافت کرده‌ایم. فرزین افزود: هنوز این تنخواه تسویه نشده و طبیعی است، چراکه در ابتدای امر امکان درآمدزایی از محل آزادسازی قیمت‌ها وجود ندارد که گزارش این به مجلس داده شده است.

سخنگوی طرح تحول اقتصادی دولت با بیان اینکه در هر بار پرداخت یارانه نقدی، نقدینگی جامعه افزایش نمی‌یابد، زیرا بخشی از نقدینگی جمع می‌شود، افزود: فعلا تغییری در روش پرداخت نقدی یارانه ایجاد نمی‌کنیم اما در آینده بررسی می‌کنیم که بخشی از یارانه نقدی به صورت کمک‌های تامین اجتماعی ارائه شود و در آینده به صورت اختیاری روش‌ها را تغییر می‌دهیم.

وی درمورد رشد نقدینگی ناشی از هدفمندی یارانه‌ها گفت: میزان رشد نقدینگی در سال گذشته ۲/۲۵ درصد بوده، در حالی که این رقم در سال‌های قبل ۲/۲۸ درصد بوده است.

پرداخت ۲۱ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی

وی راجع به میزان یارانه پرداختی به خانوارها تصریح کرد: طی ۷ ماه گذشته ۲۱ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان یارانه نقدی به خانوارها پرداخت شد که در دور اول ۵/۶۲ میلیون نفر بود اما پس از عید به ۷۳ میلیون نفر رسید. وی تاکید کرد: برای کمک به صنعت در سه ماه ۱۴۰۰ میلیارد تومان، برای کشاورزی ۲۰۰ میلیارد تومان، برای حمل‌ونقل ۲۰۰ میلیارد تومان و برای شهرداری‌ها ۱۶۰ میلیارد تومان پرداخت شد که در مجموع ۱۹۶۰ میلیارد تومان میزان یارانه کمک به تولید بود. وی با بیان اینکه در دور اول اجرای طرح یک ماه بنزین ۱۰۰ تومانی و ۱۵ روز گازوئیل ۵/۱۶ تومانی به مردم داده شد، گفت: برای حمایت از تولید کشاورزی نیز اقدامات مناسبی انجام شد.

اصلاح فرآیند تامین مالی تولید

فرزین با تاکید بر اینکه در سال جاری تمرکز بر این است که بسته‌های حمایتی تولید را اختصاص دهیم، گفت: بخشی از مشکلات مربوط به فرآیند تامین مالی طرح بوده و با اصلاحات در سال جاری از طرح حمایت خواهیم کرد. وی ادامه داد: فرآیند تامین مالی یارانه‌ها به این صورت است که دو تراز درآمدی و تراز نقدینگی وجود دارد که بعد از فرآیند اصلاح قیمت این دو تراز با یکدیگر مساوی می‌شوند و عدم تعادل از بین می‌رود. وی تاکید کرد: باید پول به جریان بیفتد و درآمدهایمان نقد شود.

فاز دوم هدفمندی فعلا در دستور نیست

فرزین در ادامه در پاسخ به «دنیای‌اقتصاد» درباره افزایش قیمت حامل‌های انرژی در سال‌جاری و اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها گفت: در حال حاضر تمرکز بر اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها قرار داد و هیچ طرح مشخصی برای اجرای فاز دوم در سال جاری وجود ندارد. فرزین با اشاره به اینکه قیمت‌های حاکم در انرژی فعلا همین قیمت‌ها است، تصریح کرد: در حال حاضر هیچ طرح برای اجرای فاز دوم در سال‌جاری روی میز وجود ندارد و هرگونه افزایش قیمتی ابتدا با اطلاع‌رسانی صورت می‌گیرد. فرزین در پاسخ به پرسشی مبنی بر قیمت نان گفت: هیچ افزایش مجددی در سال‌جاری برای قیمت نان نخواهد بود.

پول فولاد هرمزگان برای یارانه نقدی؟

فرزین در پاسخ به پرسشی مبنی بر اختصاص درآمد حاصل از واگذاری فولاد هرمزگان به پرداخت یارانه نقدی گفت: بخشی از درآمدها از طریق سازمان هدفمندی نیست، بلکه در بودجه آزاد می‌شود و معاونت برنامه‌ریزی آن‌را تخصیص می‌دهد. وی ادامه داد: وزارت صنایع و معادن در مورد فولاد هرمزگان می‌تواند پاسخ دهد و اطلاعات را از آقای فاطمی امین دریافت کنید.

یارانه نقدی کم نمی‌شود

فرزین درباره گزارش عملکرد شش ماهه اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها با اشاره به اینکه به‌طور قطع پرداخت یارانه نقدی تداوم و استمرار خواهد داشت و میزان یارانه در سال جاری تغییر پیدا نمی‌کند، افزود: ‌بررسی‌ها نشان می‌دهد ۷ دهک جامعه به معنی۷۰ درصد مردم با اجرای قانون هدفمندی قدرت خریدشان افزایش یافته در این موضوع به ویژه در استان‌های محروم مثل ایلام، سیستان و بلوچستان و کهکیلویه و بویر احمد مصداق دارد، یعنی پولی که به آنها بابت یارانه نقدی پرداخت می‌شود بسیار بالاتر از پولی است که بابت مصرف انرژی از آنها دریافت می‌شود.

تثبیت متغیرهای کلان اقتصادی

فرزین یکی از مهم‌ترین اهداف طرح را تثبیت متغیرهای کلان اقتصادی دانست و گفت: با استفاده از روش‌های مدیریت بازار، در بخش توزیع ثبات لازم را داشته‌ایم و نوسانات یا مسائل و مشکلات ناشی از توزیع با همراهی مناسب اصناف برطرف شده است.

فرزین درباره تاثیر اجرای قانون در بازار سرمایه گفت: پس از اجرای این قانون، شاخص بورس که در آن زمان ۱۸ هزار واحد بود، به حدود ۲۵ هزار واحد در زمان حاضر افزایش یافته است. به گفته وی، میزان معاملات در بورس کالا از نظر حجم ۸ درصد و به لحاظ ارزش ۳۵ درصد رشد داشته است.

افزایش سهمیه تاکسی‌ها

فرزین در پاسخ به سوالی درباره علت افزایش قیمت حمل‌ونقل عمومی پس از اجرای قانون یارانه‌ها گفت:‌ ‌سال گذشته در بخش مترو و اتوبوس تغییری ایجاد نشد، اما در بخش تاکسی دو بار و هر بار ۱۵ درصد افزایش قیمت داشته‌ایم. همچنین باید بپذیریم که تاکسی‌ها در خط اول تاثیرپذیری ناشی از اصلاح قیمت انرژی هستند و هزینه زیادی به آنها تحمیل می شود. به گفته وی در طرح جدید از ماه آینده بخشی از سهمیه‌ها به صورت استانی برای تاکسی‌ها افزایش می‌یابد.