شفاف‌سازی شرایط معافیت‌های سربازی

قانون خدمت وظیفه عمومی پس از ۲۷ سال دارای تغییرات اساسی شد. آخرین بار این قانون در سال ۱۳۶۳ اصلاح و بازنگری شده بود. قانونی که در آبان ماه سال ۹۰ در مجلس شورای اسلامی تصویب و براساس آن ۳۶ ماده از قانون سابق اصلاح و ۳۰ ماده نیز الحاقی شد. سرهنگ حجت‌الله واعظی نژاد، معاون قوانین و مقررات سازمان وظیفه عمومی نیروی انتظامی در توضیح قانون جدید می‌گوید: مهم‌ترین رویکردهای حاکم بر اصلاح قانون وظیفه عمومی که به‌عنوان مزیت‌های قانون جدید نیز می‌توانیم از آن یاد کنیم، عبارت است از: خوشایندسازی خدمت سربازی در ابعاد مختلف. اینکه شرایطی فراهم شود که همه جوانان با اشتیاق و علاقه‌مندی به خدمت مقدس سربازی بروند و در جامعه نیز نگاه و رویکرد مثبت‌تری نسبت به خدمت سربازی ایجاد شود. وی در گفت و گو با خبرگزاری مهر با بیان اینکه در قانون سابق سال تولد در سن ۱۸ سالگی ملاک عمل برای تعیین سن مشمولیت بود، ولی در قانون جدید، ماه تولد ملاک است، گفت: برابر قانون سابق، هر فرد ذکور ایرانی از اول فروردین سالی که طی آن سال به سن ۱۸ سالگی تمام می‌رسید مشمول خوانده می‌شد، ولی براساس قانون جدید، هر فرد ذکور ایرانی در ماهی که طی آن ماه به سن ۱۸ سال تمام می‌رسد مشمول مقررات خدمت وظیفه عمومی خواهد بود.

معاون قوانین و مقررات سازمان وظیفه عمومی ناجا، ادامه داد: یکی از مهم‌ترین تغییراتی که در قانون جدید ایجاد شده و کاربرد زیادی دارد، تعیین سقف تحصیلی برای ادامه تحصیل دانش‌آموزان، دانشجویان و طلاب علوم دینی است. برابر تبصره (۱) ماده (۳۳) قانون، حداکثر معافیت تحصیلی برای دانش‌آموزان تا سن ۲۰ سال تمام و در هر یک از مقاطع تحصیلی کاردانی ۵/۲ سال، کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته ۳ سال، کارشناسی پیوسته ۵ سال، کارشناسی ارشد پیوسته ۶ سال، دکترای پزشکی پیوسته ۸ سال و دکترای تخصصی ۶ سال تعیین شده است. البته در مواقع ضروری با تشخیص و اعلام کمیسیون موارد خاص دانشگاه‌ها،‌ حداکثر یک سال به سقف تحصیل دانشجویان اضافه می‌شود.

وی تصریح کرد: تسهیلاتی که در قانون جدید وظیفه عمومی در ارتباط با ادامه تحصیل مشمولان پیش‌بینی شده، قابل توجه است. یکی از این تسهیلات، مهلت معرفی مشمولان پس از فراغت از تحصیل است که در قانون سابق شش ماه بود؛ اما در قانون جدید به یک سال افزایش پیدا کرده است و مشمول می تواند در مهلت یکساله ای که در اختیار دارد با آمادگی بیشتر در مقطع بالاتر در دانشگاه قبول شده و ادامه تحصیل دهد.

واعظی نژاد ادامه داد: مورد بعدی، حذف شرط ورود به دانشگاه از طریق شرکت در کنکور برای صدور معافیت تحصیلی است. به عبارتی در قانون سابق صرفا برای مشمولانی معافیت تحصیلی صادر می‌شد که از طریق شرکت در کنکور سراسری وارد دانشگاه می‌شدند؛ اما در قانون جدید این شرط برداشته شده و برای افرادی که در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی مورد تایید (چه از طریق کنکور و چه بدون کنکور) پذیرفته می‌شوند، در صورت داشتن سایر شرایط مانند نداشتن غیبت و... معافیت تحصیلی صادر می‌شود.

کاهش تعهد خدمت کارمندان استخدامی نیروهای مسلح

وی همچنین درباره زمان تعهد کارمندان نیروهای مسلح توضیح داد:‌ مدت تعهد کارمندان استخدامی در نیروهای مسلح به عنوان جایگزین خدمت دوره ضرورت برابر قانون جدید شش سال است. در حالی که در قانون سابق این مدت ۹ سال بود. همچنین در گذشته به این افراد پس از پایان تعهد کارت معافیت داده می‌شد؛ ولی برابر قانون جدید چنانچه کارمندان مذکور پس از اتمام شش سال تعهد خدمتی به هر عنوان از خدمت رها شوند از کارت پایان خدمت دوره ضرورت برخوردار شده و چنانچه قبل از اتمام تعهد، ‌از خدمت رها شوند به نسبت هر چهار ماه خدمت انجام شده یک ماه از خدمت دوره ضرورت آنان کسر می‌شود که بحث کسر خدمت برای کارکنان پیمانی نیز در نظر گرفته شده است.

معاون قوانین و مقررات سازمان وظیفه عمومی نیروی انتظامی افزود:‌ براساس قانون گذشته افراد پس از پنج سال گذراندن دوره تعهد در مراکز تربیت معلم و دیدن آموزش نظامی کارت پایان معافیت دریافت می‌کردند؛ اما با توجه به اینکه وزارتخانه مسوول تامین هزینه آموزش بود، باید هزینه‌ها تامین می‌شد. به دلیل عدم تامین هزینه بسیاری از این افراد آموزش نظامی را ندیدند. با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح تمامی افرادی که تا ۳۱ شهریورماه امسال تعهد خود را به پایان رسانده‌اند با اخذ تعهد برای گذراندن دوره آموزش کارت پایان خدمت دریافت کردند. البته افرادی که از ابتدای سال به خدمت گرفته شده‌اند، ابتدا باید دوره آموزشی را طی کنند.

واعظی نژاد همچنین درخصوص معافیت‌های کفالت افزود:‌ بیشتر تغییرات در بخش معافیت کفالت، تغییر در شرایط معافیت است که شفاف‌تر شده است. به عنوان مثال در معافیت کفالت پدر، نیازمندی پدر به مراقبت به دلیل بیماری یا نقص عضو یا کهولت سن در قانون تصریح شده است. در حالی‌که این شرط در قانون سابق نبود بلکه در آیین‌نامه اجرایی ذکر شده بود. در معافیت کفالت جد و جده، وجود فرزند پدر بزرگ و مادر بزرگ اعم از دختر و پسر مانع معافیت است؛ در حالی‌که در مقررات سابق فقط وجود فرزند پسر مانع بود.

مقررات برخورد با سربازان معتاد

معاون قوانین و مقررات سازمان وظیفه عمومی ناجا در بخش دیگری از این گفت‌وگو به نحوه برخورد با سربازان معتاد اشاره و تصریح کرد:‌ در قانون جدید وظیفه عمومی، به موضوع سالم‌سازی فضای خدمتی سربازان توجه شده و به همین خاطر مقرراتی در ارتباط با نحوه برخورد با مشمولان و سربازان معتاد وضع شده است. برابر تبصره (۳) ماده (۳۹) قانون، مشمولانی که به مواد مخدر اعتیاد دارند باید به هنگام معاینه اولیه شناسایی شوند و توسط واحد‌های وظیفه عمومی برای ترک اعتیاد به مدت حداکثر شش ماه به مراکز ترک اعتیاد معرفی گردند. همچنین برابر تبصره (۴) همین ماده، نیروهای مسلح نیز مکلف شده‌اند در حین خدمت، کارکنان وظیفه‌ای را که به مواد مخدر اعتیاد دارند شناسایی و از سایر سربازان جدا کنند. ضمن مراقبت ویژه، اقدامات لازم را برای ترک اعتیاد و درمان آنها انجام دهند. قانون‌گذار برای ضمانت اجرای این موضوع، تاکید کرده این افراد پس از پایان خدمت قانونی از خدمت ترخیص می‌شوند؛ اما صدور کارت پایان خدمت منوط به ارائه گواهی ترک اعتیاد خواهد بود.