رییس مرکز آمار ایران در مجلس مطرح کرد
هشدار درباره کاهش نرخ رشد جمعیت
عادل آذر: دهه شصتی‌ها حاضر نیستند فرزند زیاد داشته باشند
عکس: خبرگزاری مهر، مجتبی حیدری
عادل آذر: دهه شصتی‌ها حاضر نیستند فرزند زیاد داشته باشند رییس مرکز آمار ایران در مجلس مطرح کرد
هشدار درباره کاهش نرخ رشد جمعیت
عادل آذر: دهه شصتی‌ها حاضر نیستند فرزند زیاد داشته باشند
دنیای‌اقتصاد- پس از انتشار آخرین گزارش مرکز آمار از سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۰ و تاکید این گزارش بر ورود ایران به روند کاهشی رشد جمعیت، هشدارهایی نسبت به لزوم تجدید نظر در سیاست‌های جمعیتی مطرح شد.
در همین راستا روز گذشته رییس مرکز آمار ایران در جلسه علنی مجلس ضمن ارائه گزارشی از سرشماری سال ۹۰، نسبت به کاهش جمعیت کشور در سالهای آینده هشدار داد و اعلام کرد که این مرکز به‌عنوان یک نهاد حرفه‌ای مستقل معتقد به تجدید نظر در سیاست‌های جمعیتی است. سیاست‌های کنترل جمعیتی کشور که در سالهای اخیر انتقاداتی از سوی دولت نسبت به آن مطرح شده و بر لزوم اصلاح آن تاکید شده بود، مساله‌ای است که پس از انتشار آخرین گزارش سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۰ وارد فاز جدیدی شد. براساس گزارش مرکز آمار، جمعیت ایران در پایان سال ۹۰ به ۷۵ میلیون و ۱۴۹ هزار و ۶۶۹ نفر رسید که نشان دهنده کاهش رشد جمعیت از ۶۲/۱ درصد (در سال ۸۵) به ۲۹/۱ درصد بود. پس از انتشار این گزارش، مقام معظم رهبری نیز در جمع مسوولان نظام نسبت به این مساله هشدار دادند و خواستار تجدید نظر در سیاست‌های جمعیتی کشور شدند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ماه رمضان امسال و در جمع کارگزاران نظام با اشاره به اجرای سیاست‌های کنترل جمعیت در دهه هفتاد، عنوان کردند: در اوائل دهه هفتاد اجرای این سیاست بنابر مصالحی، صحیح بود اما ادامه آن در سالهای بعد خطا بود. ایشان با تاکید بر لزوم بازنگری در سیاست‌های کنترل جمعیت، تاکید کردند: بررسی‌های علمی و کارشناسی نشان می‌دهد که اگر سیاست کنترل جمعیت ادامه پیدا کند، به تدریج دچار پیری و در نهایت کاهش جمعیت خواهیم شد، بنابراین مسوولان باید با جدیت در سیاست کنترل جمعیت تجدید نظر کنند و صاحبان رسانه و تریبون از جمله روحانیون در جهت فرهنگ‌سازی این موضوع اقدام کنند. پیش از این در سال ۸۹ نیز محمود احمدی‌نژاد با طرح ایده افزایش جمعیت، نسبت به تبعات خطرناک سیاست کنترل جمعیت برای آینده کشور هشدار داده و بر مبنای این امر گفت که «شعار دو بچه کافی است، فرمول نابودی یک ملت است.»
جمعیت آتی ایران بین ۹۱ تا ۱۰۲ میلیون نفر
روند نرخ رشد جمعیت، شاخصی است که علاوه بر ابعاد اجتماعی و اقتصادی، از بعد امنیتی نیز برای کشور حائز اهمیت است. رشد سالانه جمعیت در ایران طی هفت دوره سرشماری نشان می‌دهد که رشد جمعیت بعد از انقلاب و در دهه ۶۰، به شدت افزایش پیدا کرده و بعد از آن از دهه ۷۰ تا ۹۰ با اجرای سیاست‌های توسعه‌ای از جمله اشتغال زنان، آموزش عالی و... با کاهش همراه بوده که بنا به اظهارات کارشناسان، این کاهش جمعیت در اثر کاهش باروری ایجاد شده است. مساله کاهش جمعیت که سال‌ها قبل در کشور ما با شعار «فرزند کمتر زندگی بهتر» مطرح می‌شد، امروز باتوجه به چشم‌انداز آینده کشور، تبدیل به مساله‌ای شده که همواره هشدارهایی نسبت به آن مطرح می‌شود. رییس مرکز آمار ایران که روز گذشته به منظور ارائه گزارشی از سرشماری سال ۹۰ در جلسه علنی مجلس حضور یافته بود، به تشریح دغدغه‌های موجود در خصوص چشم‌انداز آتی روند نرخ رشد جمعیت پرداخت و نسبت به منفی شدن این نرخ هشدار داد.
سناریوهای نرخ باروری
عادل آذر با اشاره به دغدغه مجلس، دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام برای بررسی مجدد سیاست‌های جمعیتی درباره پیش‌بینی مرکز آمار ایران از ساختار جمعیت در سالهای آینده، گفت: درباره میزان باروری به این معنا که یک بانوی ایرانی در ۱۵ تا ۴۹ سالگی باید چند فرزند داشته باشد، چند سناریو پیش‌بینی شده است. در حال حاضر میزان باروری ۹/۱ فرزند است. بر این اساس سناریوی بدبینانه در ۴۰ سال آینده این است که میزان باروری در سال ۱۴۳۰ به ۳/۱ فرزند خواهد رسید اما در مقابل سناریوی خوش‌بینانه‌ای هم هست که برخی همکاران مرکز آمار ایران به آن اعتقاد دارند که آن اینکه میزان باروری به ۱/۲ فرزند می‌رسد.
وی گمانه‌زنی‌های مطرح در خصوص کاهش جمعیت ایران به ۳۵ میلیون و ۳۰۰ میلیون نفر را رد کرد و در این خصوص به تعریف سناریوی مورد تایید مرکز آمار پرداخت. آذر در این زمینه توضیح داد: معتقدم جمعیت ایران در بدبینانه‌ترین حالت از ۹۱ میلیون نفر کمتر نمی‌شود و در خوش‌بینانه‌ترین حالت هم بیش از ۱۰۲ میلیون نفر نخواهد شد و در واقع میزان جمعیت بین ۹۱ تا ۱۰۲ میلیون نفر در نوسان خواهد بود.
برنامه ریزی جمعیتی روی سنین ۲۰ تا ۲۴ سال
اما رییس مرکز آمار در خصوص تغییر سیاست‌های جمعیتی که اخیرا از سوی رهبر انقلاب هم مورد تاکید قرار گرفته بود نیز راهکارهای جدیدی ارائه داد و عنوان کرد: نیاز نیست که ما تمامی گروه‌های سنی را برای سیاست‌های جمعیتی و باروری هدف‌گذاری کنیم بلکه بررسی‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد اگر تمرکز و برنامه‌ریزی را روی سن ۲۰ تا ۲۴ سال بگذاریم می‌توانیم دغدغه مقام معظم رهبری و چالش‌های جمعیتی را پوشش دهیم.
در همین راستا وی بر لزوم ایجاد شورای عالی جمعیت تاکید کرد و در این زمینه پیشنهاد داد: مرکز آمار ایران به عنوان یک نهاد حرفه‌ای مستقل معتقد است که باید در سیاست‌های جمعیتی تجدیدنظر کرد. در این راستا به مجلس توصیه می‌کنیم که حتما به سمت کانون تحلیلی و تصمیم‌گیری جمعیتی تحت عنوان شورای عالی جمعیت پیش برود تا سیاست‌های جمعیتی اجرا شود.
تک بعدی نگاه نکردن به موضوع جمعیت، مساله‌ای بود که رییس مرکز آمار خطاب به نمایندگان بر آن تاکید کرد و افزود: افزایش جمعیت بدون توجه به بخش‌های اقتصاد، اجتماع و فرهنگ امکان‌پذیر نیست و تجربه دیگر کشورها نشان داده اگر روند رشد جمعیتی را دستکاری کنند اما آن را در یک بستر یکپارچه و نظام‌مند نبینند چالش‌های جدی‌تری در حوزه جمعیت ایجاد خواهد شد.
عدم تمایل دهه شصتی‌ها به داشتن فرزند زیاد
موضوع دیگری که در جریان ارائه گزارش توسط عادل آذر در مجلس بر آن تاکید شد، وضعیت گروه جمعیتی متولد دهه ۶۰ بود، گروهی که به گفته وی در سالهای اخیر بیشترین دغدغه‌های برنامه‌ریزی در حوزه آموزش و اشتغال، معطوف به آنها بوده است. دغدغه مربوط به دهه شصتی‌ها زمانی پررنگ‌تر می‌شود که این گروه وارد سن باروری شده‌‌اند و تمایلی به داشتن فرزندان زیاد ندارند. رییس مرکز آمار با بیان این مطلب می‌گوید: در هرم سنی دو مستطیل زرد رنگ وجود دارد یکی از آنها مستطیل گروه ۲۰ تا ۲۳ سال است و اوج بهره‌وری جمعیت ماست و اگر زیرساخت، امکانات و شغل فراهم باشد با توجه به سطح تحصیلات می‌توان حداکثر بهره‌وری را داشت. این در واقع موج جمعیتی دهه ۶۰ و متولدین دهه ۶۰ هستند اما مستطیل زرد رنگ دیگر بسیار نگران‌کننده است، چرا که به اندازه مستطیل بالا عرض ندارد و نشان می‌دهد کسانی که ازدواج می‌کنند و تشکیل خانواده می‌دهند به ویژه دهه شصتی‌ها، حاضر نیستند فرزند زیادی داشته باشند.
افزایش میانگین سن در اولین ازدواج نیز شاخص دیگری است که می‌توان از آن به عنوان عاملی در جهت کاهش جمعیت نام برد، شاخصی که طبق گزارش ارائه شده از سوی مرکز آمار در سال ۹۰ این سن به ۲۷ سال در مردان و ۵/۲۳ در زنان رسیده است.
عکس: خبرگزاری مهر
ارسال نظر