محمدصادق جنان صفت

روز سه‌شنبه وزیر راه و ترابری میهمان اتاق بازرگانی تهران بود در این مراسم تعدادی از اعضای اتاق بازرگانی و رهبران تشکل‌های اقتصادی و بازرگانی از شرایط نامساعد حمل و نقل و هزینه‌های سنگینی که این بخش بر صادرات و جابه‌جا شدن کالا در داخل ایجاد می‌کند، گلایه کردند و خواستار توجه بیشتری در این باره شدند. آیا موضوع و تنگنای حمل و نقل در ایران فقط در اقتصاد و بازرگانی مطرح است؟ آمار کشته شدگان در تصادف‌های جاده‌ای تنگنای بسیار اساسی است که جان انسان‌ها را تهدید می‌کند و برگره‌های کار می‌افزاید. کندی و دشواری رفت و آمد مسافران در جاده‌ها، هواپیما و قطار و... نشان می‌دهد حمل و نقل در ایران روزگار خوشی ندارد.

در صورتی که ایران به میزان کافی پول، امکانات مادی، تخصص و... داشت که در یک دوره معین حمل‌ونقل را سامان می‌داد بسیار خوب بود، اما منابع کافی نیست.

چه می‌توان کرد؟ به نظر می‌رسد برپایه دیدگاه‌ها و نظریه‌های کارشناسان، آمار و مستندات موجود و تجربه‌های جهانی ایران می‌تواند و باید توسعه خط‌آهن را به مثابه یک استراتژی در دستور کار قرار دهد.

تجربه جهانی نشان می‌دهد رشد و توسعه اقتصادی بسیاری از کشور‌ها در پویش زمان با توسعه خط آهن تناسب مستقیم دارد و متاسفانه ایران از این نظر در شرایط مناسب قرار نگرفته است. کمیت و کیفیت خط آهن ایران حتی از کشوری مثل پاکستان نیز پایین‌تر است. در حالی که تراکم خطوط (متر به ازای کیلومتر مربع) آهن در منطقه اکو ۵/۱۰، در پاکستان ۸/۹، در ترکیه ۲/۱۱ و در هندوستان ۲/۱۹ است، این رقم در ایران نزدیک به ۵ است.

علاوه بر این بسیاری از استان‌های محروم کشورمثل لرستان، اردبیل، ایلام، کردستان، کرمانشاه و ... از خط آهن محروم‌اند. در صورتی که ایران در یک دوره معین بتواند نهضت راه‌آهن‌سازی راه‌‌‌اندازی دو راه‌آهن سراسری دایر کند، فایده‌های پرشماری دارد. مهم‌‌ترین فایده آن خلوت شدن جاده‌‌ها و کاهش تصادفات جاده‌ای است که جان انسان‌ها را می‌گیرد. کاهش هزینه‌های حمل و نقل با توجه به وسعت سرزمین یک فایده بسیار بزرگ برای اقتصاد ایران است و مزیت‌های تولید صنعتی را نیز افزایش می‌‌دهد. ایجاد خط آهن یک اقدام اصولی است که مورد تایید کارشناسان، فعالان و مدیران اقتصادی است و احزاب، جمعیت‌ها و گروه‌‌‌های سیاسی نیز بر روی آن توافق دارند. آیا بهتر نیست به جای اینکه منابع مالی و ارزی کشور را برای طرح‌های کم فایده و ناشناس اختصاص دهیم، توسعه خط آهن را در دستور کار قرار دهیم؟ تصور کنید که با استفاده از خط‌آهن و قطارهای مدرن بتوانیم مسافت تهران- بندرعباس را در ۵ ساعت طی کنیم و فایده‌های آن را نیز تصور کنید تا آنچه را گفته شد، خوب متوجه شویم.