دنیای اقتصاد- دستورالعمل اجرایی اعتبار در حساب جاری در قالب خرید دین که پس از اعمال ‌نظرات شورای نگهبان در جلسه شورای پول و اعتبار در تاریخ ۴/۶/۸۵ به تصویب رسیده بود، به بانک‌ها ابلاغ شد. اعتبار در حساب جاری این امکان را برای فعالان اقتصادی اعم از تولیدکنندگان و تجار فراهم می‌کند تا با توجه به توان مالی و اعتبارسنجی آنها توسط بانک‌ها، حد اعتباری مشخصی را براساس ضوابط و مقررات دریافت کنند و بر این اساس بیش از سپرده خود بتوانند چک صادر کنند.

تسهیلات مذکور برای تامین بخشی از نیازهای مالی کوتاه‌مدت متقاضیان در نظر گرفته شده است که با خرید دین ناشی از اسناد و اوراق تجاری مورد قبول توسط بانک‌ها امکان‌پذیر می‌شود. پیش از این شورای نگهبان بر مصوبه شورای پول و اعتبار در مورد اعتبار در حساب جاری اشکال وارد کرده بود. اشکال شورای نگهبان در مورد مشخص نبودن نوع عقد در این قرارداد بود که با اصلاح آن توسط شورای پول و اعتبار، عقد اسلامی مورد استفاده در قرارداد اعتبار در حساب جاری «خرید دین» تعیین شد. دنیای اقتصاد- دستورالعمل اجرایی اعتبار در حساب جاری در قالب خرید دین که پس از اعمال ‌نظرات شورای نگهبان در ۸بند در یک‌هزار و شصت و هشتمین جلسه شورای پول و اعتبار در تاریخ ۴/۶/۸۵ به تصویب رسیده بود به بانک‌ها ابلاغ شد، اعتبار در حساب جاری این امکان را برای فعالان اقتصادی اعم از تولیدکنندگان و تجار فراهم می‌کند تا با توجه به توان مالی و اعتبارسنجی آنها توسط بانک‌ها، حد اعتباری مشخصی را براساس ضوابط و مقررات دریافت کنند و بر این اساس بیش از سپرده خود بتوانند چک بکشند. تسهیلات مذکور برای تامین بخشی از نیازهای مالی کوتاه‌مدت متقاضیان در نظر گرفته شده است که با خرید دین ناشی از اسناد و اوراق تجاری مورد قبول توسط بانک‌ها امکان‌پذیر می‌شود.

پیش از این شورای نگهبان بر مصوبه شورای پول و اعتبار در مورد اعتبار در حساب جاری اشکال وارد کرده بود. اشکال شورای نگهبان در مورد مشخص نبودن نوع عقد در این قرارداد بود که با اصلاح آن توسط شورای پول و اعتبار، عقد اسلامی مورد استفاده در قرارداد اعتبار در حساب جاری «خرید دین» تعیین شد.

مفاد این دستورالعمل بدین شرح است:

۱ - بانک‌ها حسب‌ تقاضا برای مشتریان خود با توجه به توان مالی و اعتبار سنجی انجام شده در مورد آنان حد اعتباری مشخصی را بر اساس ضوابط و مقررات ذی‌ربط تعیین می‌کنند.

۲ - تسهیلات اعطایی در چارچوب حد اعتباری فوق، در قالب عقد خرید دین و پس از احراز حقیقی بودن دین توسط بانک انجام می‌شود و به دفعات قابل استفاده است این تسهیلات قابل اعطا به واحدهای تولیدی، بازرگانی و خدماتی می‌باشد.

۳ - تسهیلات مذکور برای تامین نیازهای مالی کوتاه‌مدت (حداکثر یکساله) متقاضیان است که با خرید دین ناشی از اسناد و اوراق تجاری مورد قبول و تودیعی نزد بانک و واریز وجوه مربوط به حساب جاری مشتریان اعطا می‌شود.

۴ - قبل از اخذ و نگهداری اسناد و اوراق تجاری موضوع این دستورالعمل، لازم است بانک قراردادی را با مشتری منعقد کند که بر مبنای آن وکالت در خرید دین ناشی از اسناد مزبور به نحو اشاعه و وکالت در وصول آنها به بانک داده شده باشد.

۵ - حداکثر تا حد اعتباری موضوع بند ۱، بانک بر اساس قرارداد منعقده دین ناشی از اسناد و اوراق تجاری اخذ شده را بر مبنای قیمت روز خریداری کرده و به طور همزمان مبلغ خرید را به حساب جاری مشتری واریز می‌کند تا امکان تامین کسری مبلغ چک فراهم شود، از آن پس بانک مالک مشاعی اوراق مزبور به نسبت مبلغ پرداخت شده و قیمت کل در تاریخ خرید می‌شود.

۶ - در تاریخ سررسید اسناد و اوراق تجاری وجوه حاصله به نسبت سهم مشاعی طرفین، بین آنان تقسیم می‌شود. ضمنا در هر تاریخی مقدم بر تاریخ سررسید اسناد و اوراق تجاری چنانچه مشتری نسبت به پرداخت هر میزان از سهم مشاعی بانک از اسناد و اوراق تجاری اقدام نماید، قیمت روز اسناد بر اساس نرخ‌های جاری و مورد عمل بانک محاسبه شده و از مالکیت مشاعی به بانک به همان میزان کاسته و مشتری مجددا مالک آن قسمت می‌شود.

۷ - چنانچه اوراق خریداری شده تا تاریخ سررسید در مالکیت بانک بماند، بانک به نسبت سهم مشاعی خود از اوراق، سود حاصله را شناسایی و در دفاتر ثبت می‌کند. فروش دین ناشی از اوراق به مشتری قبل از سررسید بر اساس قیمت روز فروش انجام می‌شود و سود و زیان حاصله با توجه به قیمت خرید و قیمت فروش انجام می‌شود و سود و زیان حاصله با توجه به قیمت خرید و قیمت فروش و همچنین درصد مالکیت بانک تعیین و در حساب‌ها منظور می‌شود.

۸ - نحوه حسابداری عملیات موضوع این دستورالعمل، مطابق با حسابداری معمول خرید دین در بانک‌ها است.

حل مشکلات آنی سرمایه‌گذاران

اعتبار در حساب جاری مشکلات آنی سرمایه‌گذارانی راکه در اغلب اوقات موجب ریسک‌های بزرگی برایشان می‌شود، حل می‌کند. محمد طبیبیان، رییس موسسه عالی بانکداری با بیان این مطلب در خصوص اعتبار در حساب جاری می‌گوید: با تصویب اعتبار در حساب جاری، افراد می‌توانند مازاد بر سپرده‌های خود، چک بکشند.وی می‌افزاید: اگر موجودی حساب افراد برای کشیدن چک کافی نباشد، افراد می‌توانند با توافقی که از قبل با بانک داشته‌اند، از اعتبار در حساب جاری استفاده کنند.طبیبیان از اعتبار در حساب جاری به عنوان یک ابزار کمک مالی نام می‌برد که به تجار و سرمایه‌گذاران اعتبار می‌دهد تا به امور مربوط به سرمایه‌گذاری خود بپردازند.

گشایش مهم در عرصه بانکداری

متحدالشکل بودن بانک‌ها در ارائه اعتبار در حساب جاری و پرشدن خلاهای موجود در این زمینه مهم‌ترین مزایای اعتبار در حساب جاری است.علی یاسری، کارشناس بانکی نیز با بیان این مطلب می‌گوید: اعتبار در حساب جاری قدم بزرگی است که با تایید شورای نگهبان جنبه شرعی و قانونی یافته است، چرا که مشکل اعتبار در حساب جاری که تا به حال شبهه‌ربوی داشت، حل شد.وی با تاکید بر اینکه اعتبار در حساب جاری به علت تعیین سود شبهه‌ ربوی بودن داشته است، اظهار می‌دارد: البته برخی بانک‌ها مانند بانک سپه تحت عقود دیگری مانند عقود مضاربه، به صاحبان حساب جاری اعتبار می‌دادند که همه بانک‌‌ها با تایید شورای نگهبان در قالب خرید دین، می‌توانند به صورت متحدالشکل به ارائه این خدمت بپردازند.یاسری تصریح می‌کند: اعتبار در حساب جاری از جمله تسهیلاتی است که در بانک‌های کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد و بسیار مورد استفاده بازرگانان است.

وی با بیان اینکه از ضروریات بازرگانی امروز، اعتبار در حساب جاری است، می‌گوید: از این پس افراد می‌توانند پس از رسیدن موجودی سپرده‌شان به صفر و زیر صفر از خط اعتباری بانک استفاده کنند.وی در مورد مسائل مربوط به چک و اعتبار در حساب جاری می‌افزاید: چک با جنبه حقوقی و کیفری مقوله‌ای جدا نسبت به اعتبار در حساب جاری است که به آن شکل جنبه حقوقی ندارد.یاسری با تاکید بر اینکه خط اعتباری برای بانک‌ها همواره دارای محدودیت است، می‌گوید: هر بانکی براساس رده‌بندی مشتریان خود بنا بر خوش‌حسابی و بدحسابی به آنها اعتبار می‌دهد.وی تصریح کرد: در قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب سال ۶۲ هجری شمسی هیچ اشاره‌ای به اعتبار در حساب جاری نشده که بدین لحاظ بانک‌ها برای اجرای آن نیز منعی نداشته‌اند، اما استفاده از آن عمومیت نداشته است. وی اعتبار در حساب جاری را به عنوان گشایش بسیار مهمی در عرصه بانکداری اعلام کرده و می‌افزاید: تصویب شورای نگهبان، آن را به عنوان وسیله‌ای رایج درخواهد آورد که کمک زیادی به صاحبان صنایع می‌کند. وی ادامه می‌دهد: بسیاری از سرمایه‌گذاران در جریان امور روزمره از این ابزار استفاده می‌کنند که جریان پرداختی‌ها را نیز روان‌تر می‌کند. در عین حال بانک‌ها در قبال ارائه تسهیلات، سود دریافت می‌کنند.

اعتبار در حساب جاری قدرت خرید افراد را افزایش می‌دهد

دکترمحمود خاوری، مدیرعامل سابق بانک سپه نیز در این خصوص گفت: اعطای اعتبار بر روی حساب‌های جاری مشروط بر طبقه‌بندی درست مشتریان قطعا تاثیر مثبتی خواهد داشت.وی افزود: چنانچه مشتریان به درستی اعتبارسنجی شوند این فرآیند از ۲ جهت کارساز خواهد بود.

خاوری خاطرنشان کرد: از آنجا که واحدهای تولیدی معمولا محصولات خود را به صورت نسیه می‌فروشند، می‌توانند در قالب خرید دین و براساس اسناد حاکی از فروش را به بانک‌ها ارائه داده و به پول خود دست یابند.او با اشاره به اینکه روش فوق موجب افزایش گردش سرمایه‌ها می‌شود، گفت: بخش بازرگانی نیز می‌تواند از اعتبار در حساب‌‌های جاری نهایت استفاده را ببرد و در کار او رونق حاصل شود.خاوری افزود: همچنین وضعیت تولیدگران نیز متحول می‌شود و پول کالایی که تولید کرده‌اند زودتر از موعد مقرر به دستشان خواهد رسید. مدیرعامل سابق بانک سپه گفت: کالایی که تولید می‌شود برای گذاشتن در موزه نیست، بلکه باید توسط خریدار مصرف شود و اعتبار در حساب‌های جاری می‌تواند قدرت خرید افراد را بالا ببرد. خاوری بار دیگر اعتبار در حساب‌های جاری را مثبت ارزیابی کرد و گفت: بانک‌ها باید مراقب باشند تا چک و سفته براساس معاملات واقعی باشد تا گردش پول با سرعت و رونق بیشتری همراه باشد.