دنیای اقتصاد - روز گذشته برای اولین بار نخست وزیر امارات متحده عربی و حاکم دوبی وارد تهران شد تا در بالاترین سطح با مقام‌های ایرانی به مذاکره بنشیند. البته در برگزاری چنین دیدارهایی که نشانه ارتقای سطح مناسبات دیپلماتیک دو کشور است، ایران پیش‌دستی کرده بود و محمود احمدی‌نژاد، رییس دولت ایران برای اولین بار در تاریخ روابط دوکشور اردیبهشت‌ماه گذشته راهی امارات شد و با مقام‌های این کشور دیدار و گفت‌و‌گو کرد. سفر احمدی‌نژاد به امارات به فاصله کوتاهی پس از سفر دیک چنی، معاون اول رییس‌جمهوری ایالات‌متحده به این کشور صورت گرفت، البته چندماه بعد نیز خود جورج بوش راهی امارات متحده عربی شد.

روز گذشته شیخ محمدبن راشد آل‌مکتوم، امیر دوبی و نخست‌وزیر امارات در پاسخ به سفر احمدی‌نژاد به ایران آمد تا نشان دهد که به‌رغم روابط خوب ابوظبی با واشنگتن، امارات متحده عربی برای روابط خود با ایران و حفظ و تقویت آن و نیز نقش ایران در منطقه ارزش به‌سزایی قائل است.

سفر شیخ محمد به ایران بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های عربی داشته است. انتخاب زمان سفر امیر دوبی به ایران، موقعیت کنونی ایران در منطقه، انتقادهای بین‌المللی که به دولت فعلی ایران گرفته می‌شود، بحث فعالیت‌های هسته‌ای ایران و موضوع تحریم‌ها، وجود اختلاف حل نشده سه جزیره که همچنان روابط ایران و امارات را تحت‌تاثیر قرار داده است و بحث‌ها و اتهام‌هایی که به ایران بر سر دخالت در امور عراق و لبنان وارد می‌شود، جملگی باعث شده تا سفر شیخ محمد به ایران یک سفر مهم و استراتژیک ارزیابی شود. در ایران نیز به سفر امیر دوبی به تهران اهمیت ویژه‌ای داده شده است. محمد صادق حسینی، رییس مرکز گفت‌وگوی عربی - ایرانی در این باره اظهار نظر کرده است که سفر امیر دوبی به ایران نشان از پیروزی عقل و منطق دارد.

وی همچنین تاکید کرد: کشورهای عربی باید ارزش استراتژیک رابطه با ایران را بدانند. زیرا ایران ظرفیت‌های بسیاری دارد تا بتواند حسن هم‌جواری را به همسایگانش ثابت کند. اکنون فرصتی تاریخی پیش آمده که یک خانه مشترک (خلیج فارس) میان ما با کشورهای عربی این منطقه به وجود آید. ما همچنین باید برای دور کردن فضای جنگ و اضطراب‌های دیگر، گسترش زیر ساخت‌ها و همکاری و تشکیل گروه‌های اقتصادی با یکدیگر همکاری کنیم.

حسینی تاکید کرد: عقل جمعی کشورهای عربی بر عدم توازن و تنش‌زایی آمریکایی‌ها پیروز شد. رییس‌جمهوری آمریکا تلاش داشت جنگ‌، درگیری و خرابی‌های بیشتری را بر منطقه تحمیل کند، اما برادران عرب ما به ویژه برادران ما در امارات توانستند در یک لحظه تاریخی وارد عمل شده و آتشی را که عده‌ای به دنبال شعله‌ور ساختن آن بودند، خاموش کنند.

برخلاف این تحلیل که ایران در منطقه رو به انزوا رفته و کشورهای عربی در حال محدود کردن روابط خود با ایران هستند، ظاهرا تحلیل این دسته از تحلیل‌گران چندان درست نیست. زیرا همان طور که مشاهده می‌کنیم، گسترش روابط کشورهای عربی با ایران روز به روز افزایش می‌یابد.

پرسشی که برای کارشناسان به‌وجود آمده، این است که چرا امیر دوبی در زمان فعلی به ایران سفر کرده است؟ آیا وی اهدافی را در سفر به ایران دنبال می‌کند؟ آیا سفر امیر دوبی به ایران در چارچوب یک برنامه از پیش طراحی شده برای رسیدن به اهدافی ویژه تعریف شده است؟

رسانه‌های عربی، قبل از سفر امیر دوبی به تهران اعلام کردند که پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران و موضوع تحریم‌ها و تنش‌های موجود میان ایران و کشورهای غربی بر سر این مساله محور مذاکرات امیر دوبی با مقام‌های عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. همچنین موضوع لبنان و امنیت عراق نیز موضوعی است که به طور قطع امیر دوبی در این سفر آن را پیگیری خواهد کرد.

کشورهای عربی به این نتیجه کلی رسیده‌اند که باید روابط خود را با ایران گسترش دهند. به اعتقاد آنها سیاست به انزوا کشیدن ایران اکنون کارایی ندارد و تا رسیدن به نتیجه مطلوب که ممکن است مدت زمان طولانی به طول بیانجامد، هزینه‌های سنگینی را به آنها تحمیل خواهد کرد.

ایران کشوری است که روابط اقتصادی و سیاسی گسترده‌ای با کشورهای دنیا دارد و به هر صورت، اکنون عضوی حساس از جامعه جهانی به شمار می‌رود. دومین کشور تولید‌کننده نفت اوپک است و دومین کشور غنی جهان در زمینه گاز محسوب می‌شود. حجم مبادلات تجاری آن با کشورهای دنیا بسیار بالا است و تعهدات مالی آن نیز به طبع آن در خور توجه است. اهمیت اقتصادی ایران برای کشورهای همسایه به اندازه‌ای است که اکنون نقش حیاتی در عرصه اقتصادی برخی کشورهای منطقه به‌ویژه امارات متحده عربی ایفا می‌کند. شاید گفته شود حجم مبادلات امارات با ایران طی یک سال گذشته کاهش یافته و طرف اماراتی مشکلات عدیده‌ای را در راستای تحریم‌های غرب برای دولت و بازرگانان ایرانی ایجاد کرده است. اما نباید فراموش کرد که ایران نقش اجتماعی و سیاسی بسیار بالایی در امارات متحده عربی دارد. بسیاری از شرکت‌های مهمی که در امارات فعالیت می‌کنند، ایرانی هستند و ایران یکی از مهم‌ترین بازیگران عرصه اقتصادی امارات محسوب می‌شود. بنا بر این اماراتی‌ها اگر هم شیطنتی در تدوام روابط اقتصادی با ایران ایجاد می‌کنند، مقطعی است و تداوم این سیاست‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود. اماراتی‌ها خود به خوبی می‌دانند که چاره‌ای ندارند جز اینکه پس از مدتی از شدت این سختگیری‌ها بکاهند.

تعاملات اقتصادی دو کشور

امارات متحده عربی بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران در منطقه است. این کشور در سال‌های اخیر حجم زیادی از کالاهای مورد نیاز ایران را تامین کرده و سهم بزرگی از کالاهای غیر نفتی ایران را وارد کرد.

از طرف دیگر حضور بیشتر از ۴۵۰‌هزار ایرانی در این کشور کم‌جمعیت و کوچک (کل جمعیت امارات ۱/۴میلیون نفر است) و فعالیت ده‌‌هزار شرکت ایرانی یا شرکت‌هایی که ایرانیان نیز در آنها سهم دارند، سبب شد تا رابطه ایران و امارات نزدیک‌تر از دو کشور همسایه باشد. شایان ذکر است که در سال‌های اخیر ایرانیان سرمایه‌گذاری‌‌های کلانی در امارات انجام داده‌اند. طبق آمارهای موجود در سال ۲۰۰۷ میلادی بیشتر از ۳۰۰‌میلیارد دلار سرمایه ایرانی در کشور امارات وجود داشت. این سرمایه ها برای اقتصاد امارات نقش مهمی‌دارد و علاوه بر ایجاد‌هزاران فرصت شغلی درآمد کلانی را برای اقتصاد این سرزمین به ارمغان می‌آورد.

گمرک امارات در گزارش اخیر خود اعلام کرد که در سال ۲۰۰۷ میلادی ۲۷ شرکت با مالکیت ایرانی در دوبی ثبت شده است و ۸۱۰۰ شرکت ایرانی - اماراتی (مشارکت شرکت‌های ایرانی و شرکت‌های اماراتی) در این کشور مشغول به کار هستند.

بیش از یک هراز شرکت نیز در امارات وجود دارد که سهم اعظم آنها به شرکت‌های اماراتی تعلق دارد و سهم ایرانیان در این شرکت‌ها کم است، ولی به هر حال مجموع شرکت‌هایی که با همکاری ایرانیان در دوبی فعال هستند، به ۱۰‌هزار شرکت می‌رسد.

به گزارش روزنامه گلف نیوز، یکی از اهداف سفر امیر دوبی به ایران، مذاکره در مورد توسعه روابط و همکاری‌های اقتصادی، افزایش سرمایه گذاری دو جانبه و انتقال برق ایران به دوبی است. مذاکره در مورد همکاری گازی و توسعه حوزه‌های گازی ایران نیز در دستور کار این ملاقات قرار داشت.

ایران دارای ذخایر گازی بزرگی است؛ ولی به دلیل تحریم‌های اقتصادی طولانی مدت در اکتشاف حوزه‌های گازی با مشکلاتی مواجه است. این کشور در نظر دارد با همکاری امارات اقدام به اکتشاف و استخراج حوزه های گازی کند تا علاوه بر تامین نیاز داخلی سهمی‌از نیاز گازی امارات را نیز تامین نماید.

به علاوه ایران یکی از شرکای بزرگ صادراتی امارات است. طبق گزارش‌های موجود، ایران بیشتر از وارد کردن تولیدات امارات، از طریق این کشور محصولات کشورهای دیگر را وارد می‌کند. گمرک امارات، ایران را بزرگ‌ترین شریک صادرات مجدد این کشور معرفی کرده است. به عبارت دیگر تولیدات کشورهای مختلف جهان وارد بازار امارات می‌شود و این کشور آنها را به ایران صادر می‌کند که به این عمل صادرات مجدد یا re-export می‌گویند. این رابطه بعد از فشار غربی‌ها در مورد مساله هسته ای ایران و تحریم اقتصادی با اختلال مواجه شد، اما همچنان این کشور بزرگ‌ترین تامین کننده کالاهای غیر نفتی ایران است.

بعد از تحریم اقتصادی ایران، هزینه وارد کردن کالاهای صادرات مجدد از امارات برای ایران بیشتر شد. هم اکنون کالاهایی که از طریق صادرات مجدد به ایران می‌آید، با قیمتی بالاتر از قبل به ایران فروخته می‌شود و این، یکی از عوامل مهم در رشد ۳۴درصدی ارزش صادراتی امارات به ایران در سال گذشته محسوب می‌شود.