وجه‌المصالحه اتحاد ضدایرانی

دنیای اقتصاد: زیپی لیونی، وزیر خارجه پیشین اسرائیل گفت: «اعراب به‌دنبال اتحاد با اسرائیل (علیه ایران) هستند؛ اما تا زمانی که ما گامی برای حل مناقشه با فلسطین برنداریم، آنها اقدامی انجام نخواهند داد.» لیونی همچنین تلاش کرد نتانیاهو را با هدف ایجاد اتحاد میان رژیم صهیونیستی و اعراب به سرکردگی آل‌سعود، به از سرگیری مذاکرات با فلسطینیان ترغیب کند. این در شرایطی است که در ماه‌های اخیر، اخبار متعددی از تلاش این دو برای اتحاد علیه ایران به گوش می‌رسد.

گروه دیپلماسی- کامران کرمی: در آستانه اجلاس سالانه سران عرب در موریتانی که محفلی برای اظهارات ضدایرانی است، وزیر امور خارجه پیشین رژیم صهیونیستی از عزم کشورهای عربی منطقه که آنان را «میانه‌رو» نامید، برای اتحاد علیه ایران و حزب‌الله خبر داد. اظهاراتی که با توجه به راهبرد ضدایرانی عربستان سعودی و همچنین آشکار کردن روابط پنهانی ریاض-تل‌آویو، حکایت از فاز جدید دیگری از اقدامات منطقه‌ای علیه تهران دارد. «زیپی لیونی» وزیر خارجه پیشین رژیم صهیونیستی ضمن انتقاد از «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر این رژیم به‌دلیل در تنگنا قراردادن مذاکرات سازش با فلسطینیان تاکید کرد کشورهای منطقه علیه ایران متحد می‌شوند. او تلاش کرد که با موضوع اتحاد کشورهای عربی علیه ایران،‌ نخست‌وزیر این رژیم را به ازسرگیری مذاکرات سازش با تشکیلات خودگردان فلسطین ترغیب کند. به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از وبگاه خبری «عاروتص شوع»، لیونی با بیان اینکه نتانیاهو به‌خاطر ترس از «نفتالی بنت» وزیر آموزش فعلی اسرائیل، فرصت مهمی را از دست می‌دهد، گفت: «کشورهای عربی می‌خواهند اسرائیل طرف آنها باشد، اما تا زمانی که ما گامی برای حل درگیری‌ها با فلسطین برنداریم، آنها نیز اقدامی نمی‌کنند.» وزیر خارجه سابق اسرائیل کشورهای عربی منطقه را که متحد آمریکا هستند، «میانه‌رو» نامید و تاکید کرد: «ما اکنون فرصت کمیابی داریم، کشورهای میانه‌رو منطقه قصد دارند اتحادی برای مقابله با ایران و حزب‌الله تشکیل دهند. (به همین دلیل) می‌خواهند اسرائیل طرف آنها را بگیرد، نتانیاهو این فرصت را از دست می‌دهد.»

حرکت به سمت عادی‌سازی

اظهارات زیپی لیونی در شرایطی مطرح می‌شود که روابط ریاض و تل‌آویو وارد فاز جدیدی شده است و به گفته ناظران، طرفین به دنبال این هستند تا روابط را به سمت عادی‌سازی هدایت کنند. اگرچه روند عادی‌سازی روابط اسرائیل با برخی دولت‌های عربی کاملا آشکار شده است، اما عادی‌سازی روابط با عربستان موضوع بسیار مهمی است که در صورت تحقق می‌تواند حاوی پیام‌ها و پیامدهایی برای منطقه، مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل و روند اتحادها و ائتلاف‌ها در سطح منطقه باشد. در همین زمینه سفر هیات بلندپایه سعودی متشکل از شخصیت‌های دانشگاهی و بازرگانان به ریاست «انور عشقی» ژنرال بازنشسته دستگاه اطلاعاتی عربستان و دیدار با «دوری گولد» دبیرکل وزارت خارجه رژیم صهیونیستی و ژنرال «یوآف مردخای» هماهنگ‌کننده امور اشغالگران در مناطق اشغالی فلسطین از این جمله بود. این سفر که به نوشته روزنامه صهیونیستی «هاآرتص» نمی‌تواند بدون هماهنگی با رهبران سعودی بوده باشد و با توجه به اینکه این اولین دیداری است که در فلسطین اشغالی برگزار شده است، حاوی پیام‌های سیاسی و منطقه‌ای و در سطح داخلی اسرائیل است.

پیام اول؛ این است که به دلایل مختلف، عربستان در مسیر حرکت به سمت مرحله روابط علنی با اسرائیل و آمادگی برای حل‌وفصل این موضوع و کاستن از آستانه تنش در روابط اعراب و اسرائیل قرار گرفته است. پیام دوم؛ ارتقای این روابط به سطح ائتلاف‌های مقطعی در سایه تغییرات منطقه‌ای است. به‌خصوص با توجه به راهبرد ضدایرانی عربستان، سعودی‌ها نیاز به متنوع کردن شرکای راهبردی قوی در سطح منطقه‌ای دارند.پیام سوم؛ که در سطح داخلی اسرائیل معنا پیدا می‌کند به این موضوع بر‌می‌گردد که بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی توانست دستاورد سیاسی را از طریق این سفر کسب کند، چون می‌تواند به اسرائیلی‌ها نشان دهد که سیاستش در قبال فلسطینی‌ها، مانعی جدی برای نزدیکی روابط تل‌آویو با رژیم‌های عربی و به‌طور مشخص عربستان به شمار نمی‌آید. به این معنی که اسرائیل هیچ‌گونه پایبندی و تعهد رسمی برای امتیازدهی در زمینه مذاکرات با تشکیلات خودگردان فلسطین نداشته باشد.

پیش‌نویس بیانیه اتحادیه عرب علیه ایران

همزمان با اظهارات وزیرخارجه سابق رژیم صهیونیستی، اجلاس سالانه سران عرب که امروز در موریتانی برگزار می‌شود، قرار است محلی برای تکرار ادعاهای اعراب علیه ایران و متهم کردن تهران به مداخله در امور کشورهای عربی باشد، تا حل مشکلات جهان عرب که امروز به واسطه اختلافات سیاسی و جولان داعش، گسسته و چندپاره‌تر از قبل شده است. اجلاس سالانه سران عرب ۲۵ جولای (۴ مرداد) جاری برای نخستین بار از زمان پیوستن نواکشوط به اتحادیه عرب در موریتانی برگزار خواهد شد، قرار بود این اجلاس در مغرب برگزار شود. شبکه خبری «روسیا الیوم» به بررسی این اجلاس پرداخته و نوشته است: «در این اجلاس موضوعات مهمی بررسی خواهد شد. دستور کار این اجلاس ۱۶ بندی است که شامل مسائلی مربوط به فلسطین، درگیری رژیم صهیونیستی با این کشور و روابط اعراب با ایران و اختلاف آنها با تهران بر سر جزایر سه‌گانه خلیج‌فارس است.» موضوعی که در همه نشست‌های اتحادیه عرب علیه ایران تکرار شده است. جزایری که مسوولان ایران بارها تاکید کرده‌اند که متعلق به ایران است.

در همین زمینه روزنامه «المدینه» عربستان سعودی نیز ادعا کرد که به پیش‌نویسی که قرار است در پایان این اجلاس قرائت شود دست یافته است و در آن از جمهوری اسلامی ایران خواسته شده است که از سیاست‌های تنش‌زا در کشورهای عربی دست بردارد. به ادعای این روزنامه، در این پیش‌نویس مداخله ایران در بحرین، یمن، سوریه و شبه جزیره عرب و اظهارات مسوولان ایرانی محکوم و از تهران خواسته شده است که دست از اظهارات خصمانه بردارد و به تبلیغات خود علیه کشورهای عربی پایان دهد. موضوعی که اخیرا در ادعاهای هماهنگ وزیرخارجه عربستان و دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس مطرح شده بود و آنها مجددا تهران را به مداخله در جهان عرب متهم کرده بودند. در پیش‌نویس این بیانیه همچنین ادعا شده است که جزایر سه‌گانه ایران، بخش جدایی‌ناپذیر امارات متحده عربی است و ایران باید دست از چنین اقدامات تنش‌زایی دست بردارد که به منزله مداخله در امور کشورهای با حاکمیت مستقل است و ادعا شده این مسائل هیچ کمکی به اعتمادسازی نکرده و امنیت و ثبات منطقه را نیز تهدید خواهد کرد. مساله جزایر سه‌گانه از جمله مسائلی است که در نشست سران مطرح خواهد شد.

اختلاف‌نظر بر سر ایران و ترکیه

از سوی دیگر، «احمد عفیفی» سخنگوی دبیر کل اتحادیه عرب پس از پایان فعالیت‌های نشست مقدماتی اجلاس سالانه سران عرب تاکید کرد که درباره موضوع مداخله ایران در امور کشورهای عربی و نفوذ ترکیه در شمال عراق میان کشورهای عربی اختلاف نظر وجود دارد. شبکه خبری «الجزیره» به نقل از عفیفی گزارش داد که شورای وزیران این دو موضوع (ایران و ترکیه) را به شورای روسای جمهور ارجاع خواهد داد. کمیته وزارتی چهارجانبه عرب نیز ضمن ادعای مداخله ایران در امور کشورهای عربی، تاکید کرده که باید روابط با جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر احترام به حاکمیت کشورها و اصل حسن همجواری باشد. کارشناسان و تحلیلگران مسائل منطقه معتقدند که امروز و با وجود تلاش‌های عربستان در شکل‌دهی به یک ائتلاف گسترده عربی-اسلامی، اختلاف‌نظرهای سیاسی بین دولتمردان عرب پررنگ است. در این میان و در موضوع طرح‌های ضد ایرانی باید گفت که سه کشور عربستان، بحرین و امارات بیشترین نقش را در طراحی چنین طرح‌هایی دارند. کویت و قطر مواضع معتدلی دارند و برخی دیگر چون عمان، عراق و لبنان از متحدان ایران به شمار می‌روند. مابقی دولت‌های عربی یا دارای پاره‌ای اختلاف‌نظر با تهران یا به لحاظ سیاسی و اقتصادی تابع و پیرو نظرات عربستان سعودی هستند، که فارغ از مصر، مابقی وزن سیاسی و اقتصادی چندانی در نظام منطقه‌ای خاورمیانه ندارند.