عراقچی از روند اجرای «برنامه جامع اقدام مشترک» گزارش داد
ابهام‌زدایی از چهار سوءتفاهم برجامی
گروه دیپلماسی: تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در یک‌سالگی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همچنان در حال تحلیل زوایا و ابعاد این توافق و توضیح درخصوص نقاط ضعف و قوت برجام است. توافقی که در ۲۳ تیر ماه ۹۴ در وین اتریش صورت گرفت و ۶ ماه بعد در ۲۶ دی ماه همان سال وارد فاز اجرا شد. در همین خصوص رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با بیان اینکه رفع تحریم‌ها برای ما مهم بود، اما نباید مذاکرات هسته‌ای را منحصر به رفع تحریم‌ها کنیم، گفت: درست است که با بدعهدی‌ها و بدقولی‌ها و درست اجرا نشدن مواجه بوده‌ایم؛ اما خواسته ما از مذاکرات فقط رفع تحریم‌ها نبود.
عکس: مجتبی سرانجام‌پور، دنیای اقتصاد
گروه دیپلماسی: تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در یک‌سالگی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همچنان در حال تحلیل زوایا و ابعاد این توافق و توضیح درخصوص نقاط ضعف و قوت برجام است. توافقی که در ۲۳ تیر ماه ۹۴ در وین اتریش صورت گرفت و ۶ ماه بعد در ۲۶ دی ماه همان سال وارد فاز اجرا شد. در همین خصوص رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با بیان اینکه رفع تحریم‌ها برای ما مهم بود، اما نباید مذاکرات هسته‌ای را منحصر به رفع تحریم‌ها کنیم، گفت: درست است که با بدعهدی‌ها و بدقولی‌ها و درست اجرا نشدن مواجه بوده‌ایم؛ اما خواسته ما از مذاکرات فقط رفع تحریم‌ها نبود. سیدعباس عراقچی روز یکشنبه در نشست خبری با خبرنگاران به چهار سوءتفاهم موجود در فضای برجام اشاره کرد و افزود: «یک سال پس از اجرایی شدن برجام با فضایی روبه‌رو شدیم که یکسری سوءتفاهم‌ها به‌وجود آمده و لازم است درخصوص آن توضیحاتی داده شود.» رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام همچنین از جابه‌جایی برخی خط قرمزها در طول مذاکرات هسته‌ای خبر داد و گفت کسی نمی‌تواند ما را متهم کند که سرخود اقدام کرده‌ایم.
سوءتفاهم اول
عراقچی با بیان اینکه در اجرای برجام و نتیجه مذاکرات هسته‌ای، بحث تحریم‌ها و برداشتن آنها خیلی مهم است، ابراز کرد: «قطعا یکی از اهداف مهم مذاکرات ما برداشتن تحریم‌ها بود؛ اما فراموش نکنیم که تمام خواسته ما فقط رفع تحریم‌ها نبود، خواسته‌های دیگر و به نظر من بزرگ‌تری هم وجود داشته که نباید فراموش شود.»
معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزیر امور خارجه با طرح این سوال که خواسته اصلی ما از رفع تحریم‌ها چه بود، گفت: ۱۰ تا ۱۲ سال، مردم ایران در مقابل تحریم‌های بسیار سنگین و تهدیدهای روزمره مقاومت کردند برای اینکه در بحران هسته‌ای یک خواسته داشتند. آن خواسته چه بود؟ به نظر من این را اگر که دقیق‌تر بفهمیم یا به آن توجه کنیم، قطعا در ارزیابی مذاکرات و برجام هم ارزیابی دقیق‌تری خواهیم داشت. عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای افزود: به نظر من در تمام خواسته‌های ما در طول ۱۲ سالی که بحران هسته‌ای وجود داشت و ما با تحریم‌ها، تهدیدها و فشارها مواجه و در مقابل همه این‌ها ایستاده بودیم، در یک جمله یا یک شعار خلاصه می‌شود و آن «انرژی هسته‌ای حق مسلم ما است.»
معاون وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه می‌توانیم ادعا کنیم که شعار انرژی هسته‌ای حق مسلم ما است به‌عنوان خواسته اصلی مردم، محقق شده است، ابراز کرد: «به همین دلیل است ظرف بیش از یک‌سال که از امضای برجام می‌گذرد به شدت قبل از آن دیگر شعار« انرژی هسته‌ای حق مسلم ما است» در اولویت شعارهای مردم ایران نیست؛ چون من فکر می‌کنم وجدان جمعی جامعه ما پذیرفته که این شعار محقق شده است و دنیا الان به انرژی هسته‌ای ما احترام می‌گذارد.»
سوءتفاهم دوم
سیدعباس عراقچی در ادامه درباره این سوءتفاهم که در اثر برجام فقط تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای برداشته شده و بقیه تحریم‌ها باقی است، گفت: این ادعای جدیدی نیست، از اول که مذاکرات را شروع کردیم بنا بوده است که فقط تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای بحث شود و بارها در مصاحبه‌ها نیز گفته‌ام. معاون وزیر امور خارجه یادآور شد: توافق ژنو، شروع رسیدن به یک توافق در امر هسته‌ای بود که اصول مذاکرات را بیان می‌کرد. در آنجا هم گفته شده که تحریم‌های مرتبط به هسته‌ای است.
او اضافه کرد: مرتب در همه جا به ما ایراد می‌گرفتند که شما گفته‌اید همه تحریم‌ها برداشته می‌شود و ما هم جواب می‌دادیم که در موضوعات غیرهسته‌ای نه اجازه مذاکره داریم و نه طالب مذاکره هستیم. بنابراین درباره تحریم‌های غیرهسته‌ای اگر روزی نظام صلاح بداند، باید بررسی شود و الان بنای آن را نداریم و این موضع همیشگی ما بوده است. اینکه الان می‌گویم تحریم‌های اولیه و تحریم‌های مرتبط با حقوق بشر و تروریسم می‌ماند، نه حرف جدید و نه حرف خارق‌العاده‌ای است.
عراقچی افزود: «بارها این را گفته‌ام و الان هم روی آن تاکید است، همان‌طور که رهبر معظم انقلاب گفته است کسی نباید بگوید تحریم‌ها برداشته شده است چون واقعا تحریم‌های اولیه که اصلا ربطی به هسته‌ای ندارد، سرجایش است و تحریم‌های دیگری هم که مرتبط با هسته‌ای نیست سرجایش است و حتی در تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای هم آن‌طور که ما انتظار داشتیم، انتظارات برآورده نشده است. بنابراین فرمایشات رهبری دقیقا هوشمندانه است و نمی‌شود گفت همه تحریم‌ها برداشته شده است.»
سوءتفاهم سوم
معاون وزیر خارجه در ادامه یادآور شد: سوءتفاهم دیگری هم که این روزها زیاد شنیده می‌شود این است که آیا طرف‌های مقابل ما به تعهدات خودشان عمل کردند، نکردند و حرف ما چیست؟ من این را چند بار گفتم و مجددا تکرار می‌کنم اینکه تعهداتی که آنها طبق برجام داشته‌اند که یکسری تحریم‌ها را لغو و یکسری را متوقف و تصمیمات و مصوبات شورای وزیران اتحادیه اروپا را لغو کنند یا تغییر دهند و مصوبات جدید تصویب کنند، این کارها را صورت داده‌اند.» رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام توضیح داد: البته این به معنای آن نیست که تحریم‌ها کاملا در صحنه عمل برداشته شده و باید برای این دو تفکیک قائل شویم. او ادامه داد: بنابراین آنکه من می‌گویم آنها به تعهداتشان عمل کردند تعهدات روی کاغذ است. همان که رهبری با همین تعبیر اشاره کردند که تحریم‌ها روی کاغذ برداشته شده است. عراقچی گفت: از این جهت ایرادی نمی‌شود گرفت که طبق بند شماره فلان برجام قرار بوده این مصوبه را لغو کنید چرا نکردید، چرا لغو کردند. آنهایی را که باید لغو می‌کردند، لغو کردند ولی آیا تحریم‌ها در صحنه عمل کامل برداشته شده؟ نه، برداشته نشده است که باید این دو مقوله را از هم جدا کنیم. رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با طرح این سوال که چرا تحریم‌ها به‌طور کامل برداشته نشده است، ابراز کرد: یک مقدار ناشی از شرایط و زمانبر بودن آن است و یک مقدار زیادی هم به‌خاطر بدعهدی‌ها و شیطنت‌هایی است که آنها در صحنه عمل به طرق دیگری نشان دادند. عراقچی ادامه داد: من نمی‌گویم آنها تعهدات خود را انجام دادند، بلکه می‌گویم طبق برجام روی کاغذ انجام دادند و کارهایی که در قوانین خود روی کاغذ باید انجام می‌دادند را انجام دادند و از این جهت نمی‌شود ایرادی گرفت ولی از جهت اجرای تحریم‌ها در صحنه عملی ایرادات مفصل است.
سوءتفاهم چهارم
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با بیان اینکه سوءتفاهم دیگری که باید به آن اشاره کنم، این است که معتقدیم تحریم‌هایی که برداشته شده هنوز در عمل آثار خود را نشان نداده است، گفت: این کاملا درست است، اما به این معنی نیست که هیچ گشایشی در عرصه اقتصادی کشور صورت نگرفته است. عراقچی افزود: باید به این دو وجه توجه داشته باشیم، در حالی که خیلی از انتظارات ما برآورده نشده است، خیلی از انتظارات ما هم برآورده شده است.
او به گزارشی که به کمیسیون امنیت ملی مجلس ارائه شده، اشاره کرد و گفت: در گزارشی که به مجلس ارائه شد به‌صورت ریز و مشروح درخصوص دستاوردهای برجام صحبت شده است. به گشایش‌هایی که صورت گرفته و گشایش‌هایی که صورت نگرفته؛ موانعی که وجود دارد و جاهایی که مشکلات حل شده یا نشده به‌صورت دقیق اشاره شده است. معاون وزیر امورخارجه ادامه داد: این درست است که ما به برداشته شدن تحریم‌ها ایراداتی داریم که انتظارات ما در حدی که می‌خواستیم برآورده نشده است اما این‌طور هم نیست که در نقطه صفر باشیم. عراقچی گفت: نسبت به ۶ ماه پیش که برجام شروع به اجرایی شدن شد، به اعتقاد ما روند گشایش‌های اقتصادی در کشور روند معقول و سرعت نسبتا خوبی را طی کرده است اما هنوز اینکه این گشایش‌ها در زندگی مردم و در زندگی اقتصادی کشور خودش را نشان دهند؛ حتما فاصله داریم و حتما هم موکول به برجام نیست.
آثار برجام در چهار حوزه
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با اشاره به ارائه گزارش سه ماهه دوم وزارت امورخارجه به مجلس شورای اسلامی درباره اجرای برجام گفت: «آثار تحریم در چهار حوزه مالی، بانکی و بیمه، نفت، گاز و پتروشیمی، حمل‌ونقل و صنعت و تجارت مورد بررسی قرار می‌گیرد. در حوزه انرژی، حمل‌ونقل و صنعت و تجارت شرایط تقریبا به حالت عادی برگشته اما در حوزه مالی و بانکی مشکلات جدی داریم، البته گشایش‌هایی نیز وجود داشته است.»
مالی و بانکی
عباس عراقچی با بیان اینکه در حوزه مالی و بانکی اگرچه گشایش‌های خوبی صورت گرفته، اما معضل اصلی عدم ورود بانک‌های بزرگ بین‌المللی برقرار است و بانک‌های بزرگ وارد کار بانکی با ایران نشده‌اند، گفت: «فضای لازم و اعتماد بخشی ایجاد نشده است که ناشی از فضای بیرون برجام است. آمریکایی‌ها کمال سوءاستفاده را کردند و همین تلقی است که تلقی به بدعهدی و عدم حسن نیت آنها می‌شود و فضای لازم را فراهم نکردند.» معاون وزیر امورخارجه با بیان اینکه ایجاد فضای لازم برای اجرای برجام جزو وظایف برجامی است، گفت: آنها شرایط لازم را برای رفع تحریم‌ها و بازگشت به حالت معمول انجام نداده‌اند و حتی در بعضی جاها فضای مخربی ایجاد کردند و این چالش ادامه دارد.
عراقچی در عین حال گفت: بانک مرکزی به منابع خود دسترسی دارد. ممکن است در انتقال پول به‌صورت خاصی مشکل وجود داشته باشد، اما بانک مرکزی مدیریت منابع ارزی در خارج از کشور را در دست دارد و این‌طور نیست که منابع ارزی در خارج مسدود باشد و این منابع آزاد شده است. او یادآور شد: یکی از شاخص‌ها برای بررسی این مساله شاخص تخصیص ارز در بانک مرکزی است که تخصیص ارز به روز رسیده است و هر متقاضی که به ارز نیاز داشته باشد در صورت داشتن اسناد مثبته و پرداخت معادل ریالی همان روز ارز مورد نیاز را تحویل می‌گیرد و این در حالی است که قبل از برجام متقاضیان در نوبت چهارماهه در صف می‌ماندند.
به گفته عراقچی در حوزه روابط کارگزاری و گشایش ال سی و دسترسی به منابع تبدیل ارز مشکلات رفع شده و با این حال هنوز شرایط به وضعیت مطلوب برنگشته است اما این‌طور است که وضع نامطلوبی داشته باشیم. معاون وزیر امورخارجه ادامه داد: برای مثال اگر قبل از برجام در ازای مصرف ۱۰۰واحد انرژی ۲۰ واحد نتیجه می‌گرفتیم در حال حاضر این رقم به ۶۰ یا ۷۹ واحد رسیده است. عراقچی یادآور شد: حتما تا فاصله مطلوب فاصله داریم و دلیل نمی‌شود که مطالبات از قبل را برای بازگشایی کامل درخواست نکنیم.
نفت، گاز و پتروشیمی
عراقچی در بیان آثار برجام در حوزه نفت و گاز با بیان اینکه فروش نفت به حالت سابق خود برمی‌گردد، ابراز کرد: «کسی توقع ندارد یک شبه کاهش یک و نیم میلیون بشکه‌ای را جبران کنیم چرا که بازارها از دست رفته و قراردادهای جدید زمانبر است. ما در مدت ۶ ماه به دو میلیون بشکه برگشتیم در حالی که قبل از اعمال تحریم‌ها میزان فروش نفت، دو و نیم میلیون بشکه بود و ظرف ماه‌های آینده ۵۰۰ هزار بشکه نیز جبران می‌شود.» او با اشاره به گشایش‌های ایجاد شده در فروش میعانات گازی و صادرات پتروشیمی ابراز کرد: صادرات پتروشیمی طی این مدت ۳۵ درصد رشد یافته است و در حوزه نفتی مشکلات جدی وجود ندارد به‌طوری که وزارت نفت به منابع خود دسترسی دارد. رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با بیان اینکه طی این مدت، پنج میلیارد دلار از امارات و دو میلیارد یورو از چین دریافت کرده‌ایم، ادامه داد: در مورد بیمه کشتی‌ها و نفتکش‌ها نیز مشکلات حل شده و هیچ مشکلی وجود ندارد و اگر مشکلی وجود دارد مربوط به یک حساب بانکی یا کشور خاص است و مشکل برجام نیست.
حمل‌ونقل
عراقچی همچنین با بیان اینکه در بحث حمل‌ونقل و بیمه کشتی‌ها مشکلات برطرف شده است، ابراز کرد: رفت و آمدها در مسیرهای جدید انجام می‌شود و کشتی‌های خارجی نیز رفت و آمدهای خود را آغاز کرده‌اند. او یادآور شد: علاوه بر این در حوزه هوایی خریدهایی انجام می‌شود و در مورد سوخت هواپیما نیز مشکلات در بیشتر موارد غیر از یکی، دو مورد حل شده است.
صنعت و تجارت
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام درخصوص آثار برجام در حوزه صنعت و تجارت هم افزود: «هیات‌های متعددی را داشته‌ایم و قراردادهایی منعقد شده است که البته اجرای این قراردادها زمانبر هستند و سرمایه‌گذاری طول می‌کشد ولی روال کار به خوبی پیش می‌رود.»
جابه‌جایی موردی خط قرمزها
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در ادامه نشست خبری خود از جابه‌جایی برخی خط قرمزها در طول مذاکرات هسته‌ای خبر داد و گفت: کسی نمی‌تواند ما را متهم کند که سرخود اقدام کرده‌ایم. سیدعباس عراقچی با بیان اینکه در مواردی خط قرمزها جابه‌جا شد، افزود: «یکی از آنها این بود که باید همه تحریم‌ها لغو می‌شد. آمریکاییان گفتند دولت نمی‌تواند تحریم‌های مصوبه کنگره را لغو کند و اگر ما اصرار می‌کردیم به معنای عدم توافق بود.» او ادامه داد: «در دو سه مورد، وزیر خارجه گزارشی خدمت رهبر معظم انقلاب داد و خط قرمزها جابه‌جا شد. این‌گونه نبود که ما سرخود اقدام کرده باشیم.»
مراقب تله‌های رسانه‌ای باشیم
معاون وزیر امور خارجه در مورد بتن‌گیری رآکتور اراک با بیان اینکه سیمان و بتن یک ترفند آمریکایی بود و ما هم در داخل گرفتار شدیم، گفت: «یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای ما در برجام تثبیت رآکتور آب سنگین اراک است و چیزی که آمریکایی‌ها به هیچ‌وجه مایل نبودند به‌صورت واضح و علنی درباره آن مذاکره کنند، آب سنگین بود که بارها گفته بودند اجازه آب سنگین نخواهیم داد و در اوایل مذاکرات، غربی‌ها حاضر نبودند حتی اسم رآکتور اراک و رآکتور آب سنگین را به کار ببرند.» عراقچی ادامه داد: وقتی قرار شد مخزن رآکتور اراک را دربیاوریم و با مخزن مدرن‌تری که تولید پلوتونیوم در آن کم شود، جایگزین کنیم، بحث بود که مخزن قطعه قطعه شود یا اینکه در لوله آن مخزن بتن پر شود تا مشکل احیای مجدد وجود نداشته باشد.
او اضافه کرد: دوستان گفتند بهتر است بتن در آن ریخته و شکل ظاهر آن حفظ شود. در یک مخزن که کارآیی ندارد در حفره‌های آن بتن ریخته شود با اینکه اراک را سیمان گرفتند، فرق دارد. این تبلیغاتی بود که بلافاصله آمریکایی‌ها شروع کردند چون خیلی باخته بودند گفتند که بتن گرفتیم. معاون وزیر امور خارجه اضافه کرد: این بحث بتن در داخل کشور هم خودش یک موضوع شد. درعین اینکه استقبال می‌کنم مسائل مربوط به کار تیم مذاکره‌کننده کاملا شفاف‌سازی شود، اما باید مراقب باشیم در تله ترفندهای خبری و رسانه‌ای طرف‌های مقابل قرار نگیریم.
ارسال نظر