ایران، هند و افغانستان توافقنامه امضا کردند
کریدور ایرانی به آسیای میانه
عکس: President.ir
گروه دیپلماسی: موافقت‌نامه راهبردی تاسیس دالان حمل‌و‌نقل و گذر بین‌المللی بین ایران، هند و افغانستان موسوم به موافقت‌نامه چابهار عصر دیروز در حضور سران سه کشور در مجموعه تاریخی - فرهنگی سعدآباد امضا شد. این موافقت‌نامه که به‌دنبال سفر نخست‌وزیر هند پس از ۱۵ سال و رئیس‌جمهوری افغانستان به تهران صورت می‌گیرد، بنا دارد بندر چابهار را به مرکز منطقه‌ای ترانزیت، انرژی و تجارت منطقه تبدیل کند. پیشتر نخست‌وزیر هند با بیان اینکه فصل جدیدی در روابط ایران و هند در حال شکل‌گیری است، تاکید کرد، امضای قرارداد سه‌جانبه حمل‌و‌نقل و ترانزیت کالا بین ایران، هند و افغانستان یک «فرصت تاریخی» است. کارشناسان معتقدند سفر مودی به تهران و امضای اسناد همکاری، فصل نوینی از روند رو به رشد همکاری‌های تهران - دهلی نو را در ابعاد مختلف رقم خواهد زد. با توجه به اهمیت این موضوع، رئیس‌جمهوری ایران در نشست امضای این سند پیشنهاد داد تا سوم خرداد به نام روز چابهار نامگذاری شود.
سند چابهار علیه هیچ کشوری نیست
حسن روحانی پس از امضای موافقت‌نامه سه‌جانبه چابهار بین ایران، هند و افغانستان با بیان اینکه پیام این سند آن است که کشورهای منطقه باید از فرصت‌های منطقه‌ای برای توسعه و تقویت کل منطقه استفاده کنند، گفت: کشورهای دیگر هم می‌توانند در آینده به سند همکاری بین ایران، هند و افغانستان ملحق شوند. به گزارش «ایرنا»، حسن روحانی عصر دیروز در نشست خبری روسای سه کشور ایران، افغانستان و هند ضمن خوشامدگویی به نخست‌وزیر هند و رئیس‌جمهوری افغانستان، اعلام کرد: «امروز به‌عنوان یک روز مهم و تاریخی در توسعه روابط سه کشور برای ما حائز اهمیت است. امروز از طرف تهران، دهلی و کابل این پیام برای منطقه و جهان صادر شد که راه پیشرفت کشورهای منطقه در سایه همکاری مشترک و استفاده از فرصت‌های منطقه‌ای است.» روحانی ادامه داد: «ما در سایه سرمایه‌گذاری و فعالیت مشترک در چابهار می‌توانیم هندوستان را در یک مسیر مطمئن به افغانستان و کشورهای آسیای میانه و قفقاز متصل کنیم.» رئیس‌جمهوری افزود: «سند امروز تنها یک سند اقتصادی نیست، بلکه یک سند سیاسی و سند منطقه‌ای است و پیام این سند آن است که کشورهای منطقه باید از فرصت‌های منطقه‌ای برای توسعه و تقویت کل منطقه استفاده کنند.» روحانی ادامه داد: در این توافق سه‌جانبه فضا برای حضور کشورهای دیگر و فعالیت کشورهای دیگر باز است و می‌توانند کشورهای دیگر هم به این سند همکاری در آینده ملحق شوند.» رئیس‌جمهور افزود: «سند و توافق امروز علیه هیچ کشوری نخواهد بود و آنچه فعالیت سه کشور است به نفع کل منطقه و به‌ویژه صلح و ثبات منطقه خواهد بود.»
حسن روحانی روز دوشنبه در دیدار «اشرف غنی» با اشاره به امضای موافقت‌نامه ترانزیتی و تجاری سه‌جانبه چابهار گفت: «سندی که بین ایران، هند و افغانستان امضا شد، نه‌تنها زمینه‌ساز توسعه هر سه کشور بلکه منطقه خواهد بود.» اشرف غنی رئیس‌جمهوری اسلامی افغانستان نیز در این دیدار با اشاره به امضای موافقت‌نامه سه‌جانبه ترانزیتی چابهار، اعلام کرد: «امروز گام بلندی در روابط و همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای سه کشور برداشته شد و این خط ترانزیتی تاثیر بزرگی در همکاری‌های منطقه‌ای خواهد داشت.»
روحانی روز دوشنبه در نشست خبری مشترک با نخست‌وزیر هند نیز با بیان اینکه چابهار می‌تواند تبدیل به یک نماد بزرگ همکاری بین دو کشور بزرگ ایران و هندوستان شود، گفت: «چابهار به‌عنوان مبدا دالان ترانزیتی بین جنوب و شرق و جنوب و شمال خواهد بود و با اتمام راه‌آهن چابهار و زاهدان و سپس زاهدان و سرخس این بندر می‌تواند به نقطه اتصالی بین کشورهای مختلف از جمله هندوستان با افغانستان، کشورهای آسیای میانه، قفقاز و شرق اروپا تبدیل شود.» ۱۲ سند و یادداشت تفاهم در جریان سفر نخست‌وزیر هند به تهران امضا شد. نارندرا مودی همچنین به هنگام ورود به تهران با انتشار توئیت به زبان فارسی در صفحه شخصی خود ابراز امیدواری کرد که این سفر بتواند پیوندهای فرهنگی و انسانی بین هند و ایران را بیش از پیش تحکیم کند.
قرارداد سه‌جانبه فرصت تاریخی است
همزمان، نخست‌وزیر هند نیز امضای قرارداد سه‌جانبه حمل‌و‌نقل و ترانزیت کالا بین ایران، هند و افغانستان را یک فرصت تاریخی خواند و گفت که با اجرای توافقنامه چابهار امروز در تاریخ منطقه شاهد تحول عظیم هستیم. او افزود: از طریق مسیرهای امن می‌خواهیم به جهان متصل شویم. نخست‌وزیر هند تاکید کرد که حتی در دوران‌های بحرانی، کشورهای ایران، هند و افغانستان پیوند تاریخی خود را از دست نداده‌اند. مودی تاکید کرد که این کریدور سه‌جانبه مسیر تازه همگرایی برای سه ملت است.
پیشتر مودی در دیدار با حسن روحانی درخصوص این توافقنامه گفت: «براساس قرارداد دو جانبه توسعه بندر چابهار و زیرساخت‌های آن، همچنین تخصیص ۵۰۰ میلیون دلار از طرف هند برای این مهم و سنگ بنای این اقدام بزرگ خواهد بود. این قرارداد به پیشرفت و رشد اقتصادی منطقه منجر می‌شود و ما مصمم هستیم هر چه زودتر این قراردادها را عملی کنیم.»
هند در نظر دارد میلیاردها دلار در پروژه بندر چابهار هزینه کند. به گفته ناظران، مقامات هند امیدوارند تا با اتکا بر حضور افغانستان در این پروژه بخشی از هزینه‌های توسعه بندر چابهار نیز تامین شود. در رابطه با این کریدور ترانزیتی، هند تلاش کرده است تا به توسعه بندر چابهار کمک کند؛ بندری که می‌تواند پذیرای کالاهایی از هند باشد تا این کشور از طریق خاک ایران بدون مواجهه مستقیم با پاکستان به افغانستان و آسیای‌میانه متصل شود. در این خصوص دو کشور پیشتر به داشتن تفاهمنامه و برخی از توافق‌نامه‌های کوچک‌تر بسنده کرده‌اند؛ اما سفر نارندرا مودی به تهران می‌تواند به‌ویژه در فضای پس از برجام توافقنامه‌ها و اسناد بین دو طرف را به سطح اجرایی‌تری برساند. طرح این کریدور ترانزیتی در دوران ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی کلید خورد، اما مشکلات اقتصادی به‌ویژه پرونده هسته‌‌ای ایران باعث شد تا اجرایی شدن این طرح به حاشیه برود، به‌خصوص که روابط تهران و دهلی متاثر از نوع روابط هند با آمریکا بوده است. به‌نظر می‌رسد که مقامات هندی از فرصت به‌وجود آمده برجام تلاش دارند تا با توسعه بندر چابهار، جدا از ایجاد تحول مثبت در بازارهای اقتصادی خود، روابط چین و پاکستان را نیز تحت‌تاثیر قرار دهند و اسلام‌آباد رقیب منطقه‌ای خود را منزوی کنند. چین و پاکستان سال‌هاست که سرگرم توسعه بندر گوادر در نزدیکی چابهار هستند و توسعه بندر چابهار و افزایش ترانزیت کالا از طریق ایران به افغانستان و آسیای میانه می‌تواند بر همکاری پکن و اسلام‌آباد تاثیر بگذارد. چین همچنین با اعلام سرمایه‌گذاری میلیاردی در پاکستان در تلاش برای اتصال بندر گوادر به خاک خود است؛ چین می‌کوشد که از طریق این سرمایه‌گذاری موسوم به «احیای راه ابریشم»، از نظر اقتصادی و سیاسی بر هند فشار وارد کند. از سوی دیگر، افغانستان نیز که روابط گرمی با هند دارد و در عین حال دارای مشکلات زیادی با پاکستان است، کشوری است که به آبهای آزاد راه ندارد و مسیری مطمئن برای ترانزیت کالا به این کشور است. در همین رابطه به نظر می‌رسد که ایران و هند بر سر توسعه خط راه‌آهن چابهار-زاهدان-مشهد نیز به توافقاتی برسند.این طرح برای ایران نیز دارای مزیت‌هایی است. ایران با توجه به جایگاه ژئوپلیتیکی خود در بخش ترانزیت نقش مهمی دارد و می‌تواند دیگر کشورهای این منطقه را به آسیای میانه، قفقاز، روسیه و اروپا متصل کند؛ همانطور که در سفر روسای جمهوری چین و کره جنوبی به تهران نیز به اهمیت جایگاه ایران در موضوع ترانزیت توجه شد. به این ترتیب به نظر می‌رسد امضای این توافقنامه سه‌جانبه نقشه ژئوپلیتیک جنوب آسیا را تغییر دهد. تهران که به‌ویژه در فضای پس از برجام تلاش دارد تا جذب سرمایه‌گذاری خارجی را افزایش دهد، از این دیدارها منتظر نتایج زیادی است. ایران و هند همچنین تلاش دارند تا درخصوص سرمایه‌گذاری در میدان گازی «فرزاد B» و همچنین انتقال گاز ایران به هند و همکاری مشترک در امنیت کشتیرانی در دریای عرب و خلیج فارس همکاری کنند.
ارسال نظر