سازه‌های آبی شوشتر، جنگل هیرکانی و دماوند در راه ثبت جهانی
مریم خباز
عکس: حمید جانی‌پور
چند روزی از میانه ماه تیر گذشته بود که پرونده کلیساهای ایران (قره کلیسا) در کبک کانادا برای ثبت جهانی مورد تایید کارشناسان قرار گرفت.

این کلیسا که ۱۰ اثر تاریخی دیگر را نیز در کنار خود دارد، متعلق به دوهزار سال پیش است که در جهان ارامنه با نام سنت تادئوس از حواریون حضرت عیسی (ع) شهرت دارد. البته کلیساهای نه‌نه مریم، مریم مقدس و چوپان به همراه چهار عبادتگاه و یک قبرستان نیز در کنار قره کلیسا به ثبت رسیده‌اند، اما اهمیت این کلیسا به حدی است که ۱۰ اثر پیرامونی‌اش را به نام خویش در لابه‌لای آثار ثبتی جهان جای داده است. چهل سال است که سازمان یونسکو کارشناسانی از سراسر جهان را برگزیده تا میراث فرهنگی ارزشمند ملل متمدن دنیا را زیر چتر حمایتی دوستداران فرهنگ جهانی قرار دهد. در این میان کشورمان نیز با هم‌آهنگ شدن با قافله یونسکو سی سال می‌شود که آثار پرارزش تاریخی‌اش را به جهانیان عرضه کرده است. البته حرکت مسوولان در این سال‌ها به اندازه‌ای کند بوده که با عقب ماندن از سایر کشورها تنها ۹ اثر تاریخی را به ثبت جهانی رسانده‌اند. اهمیت ثبت در کمیته میراث یونسکو از آن جهت است که پس از ثبت جهانی، یک اثر دیگر تنها متعلق به کشور مادر نیست، چراکه از آن پس تمام دنیا خود را موظف به نگهداری از آن می‌دانند. به همین جهت و از آنجایی که ثبت جهانی قره‌کلیسا در اواخر دولت هشتم با شکست روبه‌رو شده بود رحیم مشایی، رییس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پس از مدت‌ها در جمع خبرنگاران قرار گرفت تا این رویداد را به همه ایرانیان شادباش بگوید. هرچند که خبرنگاران نبود امکانات پیرامون این اثر باستانی برای اقامت جهانگردان و دشواری رسیدن به آن از راه‌های بی‌نام و نشان را به رخ می‌کشیدند اما رحیم مشایی ثبت جهانی قره‌کلیسا را گواهی مستند بر رابطه قوی ایرانیان با خداوند در سراسر تاریخ اعلام کرد «ثبت کلیساها در جمهوری اسلامی معنای وسیعی برای دنیا دارد و آن اینکه ایران مهدادیان الهی بوده و ایرانیان همیشه خداپرست بوده‌اند.»
او البته برای اثبات گفته‌هایش به وجود شش هزار امامزاده در ایران نیز اشاره کرد و با بیان اینکه کشورمان به لحاظ دارا بودن آثار مسیحی در بین کشورهای اسلامی جایگاه نخست را دارا است و به خاطر تنوع انواع گرایش‌های مسیحی رتبه‌ای ممتاز در جهان دارد، اعلام کرد که ایرانیان به خاطر این همه شکوه باید فخر بفروشند و به خود ببالند. رحیم مشایی اما این سخنان را در شرایطی بر زبان می‌راند که در پاسخ به پرسش خبرنگاری که از ثبت نشدن هیچ‌یک از جاذبه‌های طبیعی کشورمان در میان میراث جهانی گلایه می‌کرد، به این جمله بسنده کرد که سال‌ها است ثبت آثار تاریخی بر ثبت آثار طبیعی کشور پیشی گرفته است. او در عین حال از برنامه‌های آینده سازمان میراث فرهنگی برای به ثبت رساندن جنگل هیرکانی که پهنه‌ای گسترده در استان‌های گیلان، مازندران، گلستان و بخشی از جمهوری آذربایجان است، خبر داد و نوید داد تا به زودی پرونده جنگل‌های حرا در قشم و دماوند برای ارسال به یونسکو آماده شود.