برگی از تاریخ - ۳۰ فروردین ۹۳
گروه تاریخ اقتصاد- کتاب «الخراج» نوشته قاضی ابویوسف به عنوان کهن‌ترین اثر در زمینه احکام غنایم و مالیات زمین‌های زراعی، در تمدن اسلامی شناخته شده است.
مولف افزون بر اینکه فقیه و مجتهد بوده، منصب قضا را نیز در دوران خلافت عباسیان بر عهده داشته است. وی در این کتاب احکام مربوط به مالیات زمین، احکام فی و غنایم، فتح سرزمین‌ها از جمله سواد‌العراق را به تفصیل بازگو نموده است. اهمیت این کتاب تا اندازه‌ای است که در دوره‌های بعدی موجب تالیف آثار همنام در همین زمینه شد؛‌ برای نمونه ابن‌زیاد لولوی، یحیی بن آدم قرشی و قدامه بن جعفر نیز به نوشتن آثاری با نام «الخراج» پرداختند
ابویوسف در کتاب «الخراج» پیشنهاد می‌کند که خلیفه باید هر یک یا دو ماه برای رسیدگی به مظالم رعیت در مکانی بنشیند؛ خواسته‌های مظلومان را پاسخ دهد و ظالمان را از ستمگری بازدارد؛ او حاکم را برای اجابت نیازهای کشاورزان، همچون حفر چاه تشویق می‌کند. در این کتاب، ابویوسف مهم‌ترین اصول و قواعد خراج را با توجه به مقررات شریعت اسلامی بیان کرده است.
محمد عبدلی