گروه تاریخ‌اقتصاد- آنچه می‌خوانید بخش دوم (پایانی) از مذاکرات نمایندگان مجلس شورای ملی است در روز شنبه، ۹ اسفند ۱۲۸۶ شمسی: رئیس: هیات کابینه جدید است که به جهت معرفى آمده‌اند. رئیس‌الوزرا: شاهزاده ظفرالسلطنه در وزارت جنگ ابقا شده‌اند و همچنین جناب مشیرالدوله به وزارت امور خارجه. جناب مویدالسلطنه براى وزارت عدلیه منتخب شده‌اند و امیدواریم به طوری که آسایش ملت فراهم آید از عهده برآیند. جناب موتمن‌الملک براى وزارت تجارت به انضمام گمرک انتخاب شده‌اند و جناب صنیع‌الدوله به وزارت مالیه انتخاب شده‌اند و در واقع ایشان اعرف از این هستند که بنده از ایشان معرفى کنم و جناب مخبرالسلطنه به وزارت علوم منتخب شده‌اند و در واقع مستغنى از تعریف بنده هستند و خود بنده هم براى وزارت داخله و خدمت به این شش نفر همه قسم حاضر هستم.ما هم توفیق از خداوند می‌طلبیم آنچه در قوه است با فرصت خدمت به دولت و ملت بنماییم و البته از طرف مجلس هم آنچه لازمه همراهى است، خواهد شد. مخبرالملک: در این موقع که هیات جدید حضور دارند لازم است که بعضى عرایض بنمایم. در این مدت چند کابینه عوض شده کرارا عرض شد که تکلیف وزیر این است که وزارتخانه خود را دایر نماید، پس براى هر وزیرى یک معاون لازم است و هر وزارتخانه باید یک نفر مستشار خارجى داشته باشد و از امروز وزرا باید در این صدد باشند که براى خودشان از هر کجا که صلاح بدانند یک نفر مستشار بیاورند. مطلب دیگر اینکه وزیر مالیه باید جمع و خرج امساله را نوشته و به مجلس بفرستند که معلوم شود چیست و اگر به مردم مواجب می‌دهند به همه بالسویه بدهند و اگر نمی‌دهند به همه ندهند امسال جمعى هم حقوق خود را گرفته و بعضى هیچ نگرفته. اگر باید فرقى داشته باشد باید به مناسبات کار و بیکار باشد نه برعکس یعنى هر کس بیکار است بگیرد و هر که کار دارد. آقا میرزا مرتضى قلیخان: اولا تبریک می‌گویم هیات وزرا را و خیلى خوشوقتم از اینکه بحمدالله اشخاصى هستند که مایه امیدوارى است و اینکه آقاى رئیس‌الوزرا فرمودند که مجلس باید همراهى نماید این همراهى باید از طرفین باشد باید وزارتخانه‌ها به طورى مرتب باشد که کارهاى آنها رجوع به مجلس نشود در این صورت مجلس هم به وظیفه خود عمل خواهد کرد و در کارهایی که با وزرا است مداخله نخواهد کرد. مخصوصا وزارت مالیه طورى غیر مرتب بود که هر مطلب جزئى رجوع به کمیسیون مالیه می‌شد و به علاوه از طرف وزرا توسط هم درباره بعضی‌ها می‌شد و گمانم این است که وزرا حق توسط نداشته باشند، زیرا اگر توسط قبول شود موجب اشکال خواهد شد و اگر هم رد شود همین‌طور، پس باید امورى که راجع به وزارت مالیه و سایر وزرا است طورى صحیح شود که باعث این طور زحمات نشود. سیدالحکما: مطلبى راجع به ورامین می‌خواهم عرض کنم چون روح مملکت مالیه است و خالصه‌جات خراب است، خوب است یک حاکم صحیحى براى آنجا معین شود که از خرابى بیرون بیاید. امان‌الله میرزا: آنچه مخبرالملک در خصوص مستشار گفتند صحیح است، ولى تمام آبادى مملکت بسته به پول است و تا پول نباشد اگر بقراط حکیم را براى کار بیاورید هیچ کار نخواهد کرد. آقا سیدحسن تقى‌زاده: بنده می‌خواهم عرض نمایم که یکسال و نیم است این مملکت مشروطه شده و وزرا هم با هم به قانون مشروطه منتخب شدند، ولى هیات کابینه زود به زود عوض می‌شوند و این تغییر هیچ وقت موافق با قانون مشروطه نبوده، زیرا قانون مشروطه این نیست که اگر یک وزیرى به واسطه یک تقصیرى معزول شود هیات تغییر کند و عزل هیات در اینجا فقط به واسطه این است که در کارها مسامحه و مماطله می‌نمایند حال باید وزرا روز‌به‌روز درصدد ترقى وزارتخانه‌هاى خود برآیند. اما برعکس مشاهده می‌شود و من می‌خواهم عقیده خود را در اینجا اظهار نمایم تا اینکه ببینیم سایر وکلا با من هم عقیده هستند یا نه و آن این است همان‌طورى که جناب مخبرالملک گفتند باید وزرا اداره وزارتخانه‌شان را تاسیس و تشکیل نمایند و هر یک براى خود معاون معین کنند. پس امروز ما امتحان می‌کنیم تا یک ماه دیگر اگر این هیات در صدد ترقى وزارتخانه‌هاى خود برآیند و اداره نکردند ما هم اطمینان خودمان را تنزل می‌دهیم. مطلب دیگر اینکه خوب است بستگان خود را سرکار نیاورند که به رفتن آن وزیر آنها هم بروند. مساله دیگر که همه وقت در اینجا شکایت کرده‌ام و بعدها هم به شدت شکایت خواهم نمود این است که وزرا کارهاى خود را راجع به مجلس می‌نمایند. در صورتی که نباید هر مطلب جزئى را رجوع به مجلس یا به کمیسیون بنمایند. وظیفه مجلس نیست که به عرایض رسیدگى کند و این ارجاع را وزرا دلیل بر اطاعت خودشان از مجلس می‌دانند و مجلس باید این‌گونه عرایض را پاره پاره کند و هر عریضه باید رجوع به وزرا شود و آنها هم هیچ حق ندارند که به مجلس بفرستند، بلکه باید خودشان آن عرایض را رسیدگى کرده بعد شرحى با ادله و براهین به مجلس بنویسند. مطلب دیگر هم اینکه حکام را زود به زود تغییر ندهند که این مساله باعث خرابى ولایات است و ما هر روز می‌شنویم که حاکم فلانجا را تغییر دادند و این صحیح نیست.