نخستین سرشماری در ایران
گروه تاریخ اقتصاد- اسفندماه ۱۳۱۸ به تهرانیها دستور اکید داده شده بود تا از خانههای خود خارج نشوند؛ زیرا که «روز سرشماری» بود که در کشور برای نخستین بار به این صورت انجام میشد. برپایه این سرشماری، چند روز بعد اعلام شد که جمعیت تهران ۵۴۰ هزار نفر است. بعدا، در دقیق بودن این رقم تردید کردند و گفته شد که افراد به این تصور که اگر شمار خانوار را بیشتر اعلام کنند سهمیه (اصطلاحا کوپن) بیشتری دریافت خواهند کرد، چنین کردهاند. با وجود این، قرار شد به منظور جلوگیری از افزایش جمعیت تهران و حومه آن طرحی با ضمانت اجرایی سخت تهیه شود که ایران ۱۸ ماه بعد به اشغال نظامی متفقین در آمد و موضوع منتفی شد.
گروه تاریخ اقتصاد- اسفندماه 1318 به تهرانیها دستور اکید داده شده بود تا از خانههای خود خارج نشوند؛ زیرا که «روز سرشماری» بود که در کشور برای نخستین بار به این صورت انجام میشد.
برپایه این سرشماری، چند روز بعد اعلام شد که جمعیت تهران ۵۴۰ هزار نفر است. بعدا، در دقیق بودن این رقم تردید کردند و گفته شد که افراد به این تصور که اگر شمار خانوار را بیشتر اعلام کنند سهمیه (اصطلاحا کوپن) بیشتری دریافت خواهند کرد، چنین کردهاند. با وجود این، قرار شد به منظور جلوگیری از افزایش جمعیت تهران و حومه آن طرحی با ضمانت اجرایی سخت تهیه شود که ایران ۱۸ ماه بعد به اشغال نظامی متفقین در آمد و موضوع منتفی شد.
میزان مهریه بالا رفت!
روزنامه اطلاعات ۴۵ سال پیش از این خبری درباره آمار ازدواج و طلاق زوجها در تهران منتشر کرده است که از نظرتان میگذرد:
به موجب آمار منتشره از طرف اداره آمار وزارت دادگستری در یکماهه مهرماه ۴۳ تعداد ۲۴۳۸ ازدواج در تهران انجام شده است. عروس خانمهایی که با مهریه بیش از یک میلیون ریال پای سفره عقد نشستهاند به ۳۲ نفر رسیده است!
به طوری که آمار مزبور نشان میدهد ۳۱۶ نفر از عروس و دامادها با هم قرابت نسبی داشتهاند و مثل همیشه تعداد افراد تحصیلکردهای که در این ماه ازدواج کردهاند خیلی کمتر از بیسوادان است، یعنی فقط ۱۴ نفر مهندس، ۳۱ دکتر، ۱۲۹ نفر لیسانسیه و بعد به ترتیب ۲۹۷ نفر دیپلم کامل متوسطه، ۷۷۶ نفر دارای گواهینامه ۶ ساله ابتدایی بوده و ۴۷۶ نفر فقط سواد خواندن و نوشتن داشته و بقیه یعنی ۷۱۵ نفر نیز به کلی بیسواد بودهاند. در ستون آمار مربوط به تحصیلات زوجه نیز همین موضوع به چشم میخورد. از بین خانمها ۲ نفر دکتر، ۲۲ نفر لیسانس، ۱۹۸ نفر دیپلم کامل متوسطه و ۹۹۶ نفر بیسواد به خانه شوهر رفتهاند و بقیه نیز عدهای فقط سواد خواندن و نوشتن و بقیه دارای گواهینامه ۶ ساله ابتدایی بودهاند. نکته جالب در آمار مزبور ازدواج آن عده از آقایان و خانمها است که سن آنان از ۶۰ سال بیشتر است. تعداد این افراد در بین آقایان ۵۰ نفر و در بین خانمها ۱۳ نفر است. همچنین تعداد ۴۵ نفر کمتر از ۱۸ سال داشته و داماد شدهاند و ۵۳۸ نفر از عروس و دامادها نیز از ۱۵ سال تمام کمتر داشتهاند.اختلاف سن نیز در آمار مزبور مشخص شده است. ۵۲ نفر از آقایان
تا یک سال و یک نفر ۵۰ سال از زوجه مسنتر بودهاند. در عوض بین خانمها نیز ۳ نفر تا یک سال و یک نفر بیش از ۳۰ سال از داماد مسنتر بوده است.
مبلغ مهریه در ازدواجهای مهرماه به استثنای ۸۲ نفر که بدون مهر به خانه شوهر رفتهاند، از مبلغ یک ریال تا یک میلیون ریال به بالا است. آمار مزبور نشان میدهد که مهریه ۷ نفر از یک ریال تا ۹۹ ریال و مهریه ۳۲ نفر از یک میلیون ریال به بالا است.
منبع: روزنامه اطلاعات ، ۲۷ دی ۱۳۴۳
وضع مالیات بر شهرنشینی و ابداع محدوده برای شهرها
سنای روم ۲۸ فوریه سال ۴ پیش از میلاد مسیح به منظور جلوگیری از مهاجرت روستانشینان به شهر روم و سایر شهرهای بزرگ که بر مسائل شهری و مشکلات ناشی از تفاوت فرهنگ شهرنشینی و فرهنگ روستانشینی میافزود و سبب کاهش تولیدات کشاورزی میشد، برشهرنشینی مالیات تعیین کرد و برای حومه خارج از دروازههای شهر «روم» نیز محدوده معین ساخت. ۱۹۷۳ سال بعد شهر تهران هم دارای محدوده شد که بیش از ۱۰ سال دوام نیافت. تصمیم سنای روم که ۳۳۰ سال رعایت میشد کمک بزرگی به آبادی روستاهای قلمرو این امپراتوری بود. دولت برزیل چون نتوانست مانع مهاجرت به شهر «ریو دو ژانیرو» شود در سال ۱۹۶۰ شهر تازهای ساخت و پایتخت را به آنجا منتقل کرد. شهر واشنگتن پایتخت ایالات متحده ۳۰۷ میلیونی کمی بیش از هفتصد هزار جمعیت دارد.
غرق شدن کشتیها در دریا
وقایع دارالمرز- گیلان- از قراری که در روزنامه آنجا نوشته بودند این اوقات در دریا طوفان و تلاطم بسیار پیدا شده است. از جمله چهار فروند کشتی که از بادکوبه به انزلی میآمده به واسطه کولاک دریا در لنگرگاه ایستاده به کنار نتوانسته بود بیاید، بعد ازاندک آسایشی حرکت مینماید، تلاطم دریا به یک مرتبه به نوعی زیاد میشود که عملهجات کشتی با تیر طنابهای لنگرها را بریده و کشتیها بیاختیار ناخدا هریک به طرفی رفته، میشکند و اغلب اموال و نفوس موجوده در کشتی غرق میشود، از جمله یک قطعه کشتی که بارش تمام نفط بوده است با هشت نفر عمله کلا غرق میشوند و بعد از دو روز بعضی خیکهای نفط را در کنار چفرود کوچصفهان که هشت فرسخی انزلی است، میبینند و یک کشتی هم که نمک بار داشته بهکلی غرق میشود و دو کشتی هم که آهن بار داشته در پهلوی برج غازیانس فرو میرود، یک نفر از عمله این دو کشتی غرق و دیگران به سلامت به کنار افتادهاند و در همین روز چهار کشتی از مال اهالی انزلی که ماهی بار کرده به مازندران میبردهاند غرق و مفقود شده است و در بیست و یکم ماه شعبان نیز دو کشتی دیگر که یکی از مازندران میآمده و برنج بار داشته و
دیگری نفط، داخل دهنه انزلی شده موج دریا هر دو را غرق نموده است.»
روزنامه وقایع اتفاقیه
شماره ۴۶۳ - ۸ فروردین ۱۲۳۹
مدارس پسرانه در سال ۱۲۹۸
عنوان مدارس پسرانه تهران در سال ۱۲۹۸ش، متشکل از این نامها بود: «اسلام»، «شرافت»، «دارالفنون»، «انوشیروان»، «تربیت»، «پارسیان»، «ثریا»، «کمالیه»، «خرد»، «داریوش»، «ادب»، «علمیه»، «افتتاحیه»، «اتحادیه»، «شرف»، «سادات»، «سن لوئی» (زیرنظر فرانسویها)، «اقدسیه»، «شریعت»، و «فردوسی». اسامی مدارس دخترانه پایتخت نیز به این ترتیب بود: «عصمت»، «ترقی»، «بنات»، «فرحیه نوباوگان»، «محمودیه دوشیزگان»، «حشمتیه»، «ناموس»، «تربیت»، «عصمتیه»، «عفتیه»، «مستورات»، «مخدرات اسلامیه»، «حسنات»، «حرمتیه سادات»، «فرانکو برسان» (زیر نظر فرانسویها)، «قدسیه». اما در این سو، اسامی برخی نامهای مدارس در شهرهای دیگر ایران نیز در نوع خود جالب توجه بود: «فاطمیه» در دامغان، «ملیه»، «علمیه ایتام»، «قدسیه»، «اقدسیه» و «گلبهار» در اصفهان؛ در قزوین «اسلامیه»، «فرهنگ»، «دوشیزگان»، «ارامنه»؛ در کرمان «پارسیان»، «ملی»، «سادات»؛ در آمل «اسلام» و «دولتی»؛ در آستارا «ملی»؛ در کردستان «احمدیه»؛ در بیرجند «شوکتیه»؛ در یزد «سعادت»، «سیادت»، «علمیه»، «دیانت» و «طاهریه؛ در زنجان «اسلامیه»، «محمودیه»، «تهذیب»، «شرافت»، «محمدیه»؛ و در سمنان نیز
«ادب»، «همت» و «حشمتیه».
منبع: نشریه اصول تعلیمات
شماره۱، سال ۱۲۹۸ش
ارسال نظر