گروه تاریخ اقتصاد- خلاصه مذاکرات نمایندگان مجلس شورای ملی در روز سه‌شنبه ۱۴مهر ۱۲۸۶شمسی را می‌خوانید: رییس: این قانون مطبوعات است که جناب مخبرالسلطنه در زمان وزارت خود نوشته و به مجلس فرستاد‌ه‌اند، فعلا دفعه اول قرائت شود. (شروع به قرائت قانون شد و ختم گردید) وکیل‌التجار: چون راجع به شرع نیست، خوب است بدوا در کمیسیون تنقیح شده با قانون سایر ممالک تطبیق شده، بعد چاپ گردد. حسنعلى خان: اینکه گفته شد با سایر قوانین تطبیق شود این نظامنامه ترجمه از قوانین فرانسه است و آن مملکت جمهورى است و بهتر از آن نمی‌شود. محقق‌الدوله: پس خوب است راى گرفته شود که اول چاپ شود یا برود در کمیسیون؟ صدیق حضرت: ما یک ترتیبى براى مجلس داریم که هر قانونی که به مجلس آمد باید یکدفعه بدون مباحثه قرائت شود، آیا در آنجا قید هم شده که به کمیسیون برود؟ گذشته از آن لابد در کمیسیون بعضى تغییرات داده می‌شود که عموم وکلا راضى نیستند و ترتیب اول هم که از دست رفته نتیجه حاصل نمى‌شود. حاج سیدنصرالله: با این ترتیب اعضاى کمیسیون در مطلب مسبوقند و سایرین خالى الذهنند و می‌شود که آنها بر سایرین غالب شوند، بهتر این است بدوا چاپ شود، بعد برود در کمیسیون.‏ صنیع‌الدوله: اسدالله میرزا فایده کمیسیون را گفتند در فایده کمیسیون اشکالى نیست، ولى قرار این است در همه جا که قانون اول به مجلس می‌آید بعد منتشر می‌شود و پس از آن به کمیسیون می‌رود که اذ‌هان عموم وکلا مسبوق باشد. وکیل‌التجار: بیش از این طول نباید بکشد محض تسهیل گفته شد که بدوا کمیسیون منعقد شده، حالا که اینطور می‌گویند اولا منتشر شود، بعد کمیسیون شد. رییس: اینکه گفته شد که اسباب زحمت زیاد می‌شود ممکن نیست؛ زیرا قرانطین مطابق قوانین بین‌الدول گذاشته مى‌شود و تخطى از آنها هم نخواهند کرد. آقا میرزا محمود: حقوق وکلا که عاقبت داده مى‌شود خوب است حالا معین شود تا هر کس دیر کرد از حقوق او کسر شود. حاج سید عبدالحسین شهشهانى: از حالا تاریخ بردارند تا هر وقت حقوق داده مى‌شود کسر شود. رییس: این دفعه دیگر بطور خواهش استدعا مى‌شود، هرگاه تخلف شد آن وقت مجازات معین مى‌شود. تلگرافى به توسط انجمن اصفهان رسیده بود قرائت شد مشعر بر اینکه از قضیه ارومیه عموم ا‌هالى اصفهان محزون قریب پنجاه هزار جمعیت در کوه سفه جمع شده عقد اتحاد بستند که با جان و مال مساعدت کنند. (حاج شیخ محمدتقى و حاج شیخ نور الله‏) تلگراف دیگر از اصفهان قرائت شد مشعر بود بر اینکه در حوالى مورچه‌خورت صد نفر را لخت کردند بختیارى اطمینان داد، ولى نتیجه بعکس بخشید. میرزا رضا خان که از براى عدلیه معین شده انجمن از او شاکى و کسى را می‌خواهند که به تصویب انجمن باشد یا شخص کافى دیگر معین شود (حاج‌شیخ محمد تقى و حاج‌شیخ نورالله) رییس: به وزارت داخله باید نوشته شود که از کجا این شخص معین شد. احسن‌الدوله: تلگرافى از سرحد ارومى رسیده بود، هیچ جواب ندادند! خوب است یک جوابى داده شود. حاج محتشم‌السلطنه: روز پنج شنبه آمدیم در خصوص رییس کمیسیون سرحدى آذربایجان گفت‌وگو شد؛ وکلا و وزرا و حجج‌الاسلام و امرا صلاح دانستند که بنده مامور این خدمت بشوم. عجالتا ماموری که می‌رود باید لوازم و اسباب او جمع باشد به مسامحه نگذرد این مامور باید برود؛ اولا تجاوزات عثمانى را رفع کند. ثانیا عشایرى که به جانب آنها میل کرد‌ه‌اند اطمینان داده برگردند. فرمان‌فرما وقتی‌که رفت قرار شد اردو برود پول داده شود تاکنون هنوز مرتب نشده است، آنچه به نظر بنده رسیده کتابچه نوشته‌ام به وزارت خارجه فرستاد‌ه‌ام به نظر اعلیحضرت همایونى هم رسانید‌ه‌اند، چند فصل از آن را در مجلس علنى می‌خوانم و مابقى را در مجلس سرى عرض می‌کنم و از وکلاى عظام استعداد می‌خواهم تا کار پیش برود. آقا میرزا ابوالحسن خان: گمان می‌کنم انتخاب جنابعالى براى دو مساله اولى نباشد و انتخاب شما از این باب باشد که دولت و ملت شما را امین دانستند. حاج محتشم‌السلطنه: از این حسن‌نیت کمال تشکر را دارم! یکى از این چیز‌هایی که لازم است عرض مساله استعداد است که لازم است تهیه قشون مختصرى براى سرحد بشود، چنانکه عثمانى هم کرد از براى بیم و امید عشایرى که در این مدت رفته‌اند لازم است، ولى بنده راضى نمی‌شوم که بگویند بعد می‌فرستیم از حالا که می‌روم باید معین شود، اگر هم به جهت سرما نمی‌شود حالا در سرحد اردو تشکیل شود در آذربایجان حاضر باشند که در موقع لزوم معطل نماییم؛ این اردو باید سرباز باشند که بتوان از آنها کار خواست و باید به آنها حقوق داد دیگر اینکه باید جراید در باب سلطان عثمانى چیزى ننویسند که اسباب رنجش شود. اینکه از اصفهان نوشته‌اند که همه همراه هستند خیلى خوب است، ولى دولت عثمانى درصدد جنگ نبوده، چه اگر درصدد جنگ بود تاکنون کرارا موقع به دست او افتاده و مخصوصا در این موقع هم گفته که کمیسیون شود و رسیدگى نمایند؛ یکى دیگر از عرایض بنده این است که باید از حکومت آذربایجان استمداد و دستورالعمل بخواهیم در این موقع نباید حکومت آذربایجان تغییر کند باید باشد تا کمیسیون اصلاح بشود، اگر حالا تغییر حکومت داده، شود، متزلزل می‌شود و کار از من پیشرفت نمی‌کند.