بهار و جغد جنگ و کبوتر صلح
وی در سال ۱۲۶۳ هجری شمسی در مشهد متولد شد. مقدمات و ادبیات فارسی را نزد پدر خود ملکالشعرای صبوری آموخت و برای تکمیل معلومات عربی و فارسی به محضر ادیب نیشابوری رفت.
بعد از فوت پدر، محمد تقی ملک الشعرای دربار مظفرالدین شاه شد. او شش دوره نماینده مجلس و سالها استاد دوره دکترای ادبیات دانشسرای عالی و دانشکده ادبیات بود. بهار به علت پیوستن به مشروطهطلبان و آزادیخواهان چند بار تبعید و زندانی شد که سالهای زندان و تبعید از پربهرهترین سالهای زندگی ادبی وی بوده است. بهار در روزهای ابتدایی اردیبهشت 1330 هجری شمسی، در خانه مسکونی خود در تهران زندگی را بدرود گفت و در شمیران در آرامگاه ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.
ازمعروفترین آثار بهار میتوان به دیوان اشعار، سبکشناسی، تاریخ احزاب سیاسی، تصحیح برخی از متون کهن مانند تاریخ سیستان و مجملالتواریخ و القصص و تاریخ بلعمی اشاره کرد.
پس از فتح تهران، بهار نویسندگی را نیز شروع کرد و اولین مقالات سیاسی و اجتماعیاش در طوس با امضای «م. بهار» و بعضی از مقالاتش نیز بدون امضا منتشر شد.
در دوران استبداد صغیر در سال ۱۲۸۹ بهار به مشروطهطلبان خراسان پیوست و در انتشار روزنامه خراسان با آنان همکاری کرد. وی شعرهایی را در این روزنامه چاپ میکرد، از جمله شعر معروف «کار ایران با خداست». این روند تا فتح تهران در ۲۸ تیر ماه ۱۲۸۸ بهدست مشروطهطلبان و استعفای محمدعلی شاه ادامه یافت.
بهار در 1289 در مشهد روزنامه نوبهار را تاسیس کرد که مبلغ دیدگاههای حزب دموکرات بود. بهار همزمان به عضویت کمیته ایالتی این حزب انتخاب شد. بهگفته خود بهار، در روزنامه نوبهار (و بعد از آن تازهبهار)، برنامهاش «مخالفت با بقای قوای روسیه در ایران و مخالفت با سیاست آن دولت بود». نوبهار بهدستور کنسول روسیه توقیف شد و بهار بلافاصله روزنامه جدیدش تازهبهار را منتشر کرد؛ اما این روزنامه نیز بهدستور وثوقالدوله وزیر خارجه آن زمان تعطیل شد. بهار و نه نفر از اعضای حزب دموکرات را نیز دستگیر کرده و به تهران فرستادند.
در تهران اعتبارنامه بهار برای وکالت مجلس با مخالفت روبهرو شد؛ ولی پس از شش ماه بالاخره قبول شد. بهار روزنامه نوبهار را این بار در تهران دوباره راهاندازی کرد که بعد از ماجراهایی مجددا توقیف شد و بهار به خراسان تبعید شد. با ظهور سردار سپه (رضاشاه پهلوی) و وعده جمهوریاش، بهار با سردار سپه همراه شد، ولی پس از مدتی «سر و کله دیکتاتوری عظیمی را از پشت پرده» دید و به انتقاد از دولت سردار سپه پرداخت.
با باز شدن مجلس پنجم، فرار احمدشاه، فرمانروایی کامل سردار سپه بر ایران، بهار به مخالفتهای خود داد (و از جمله در 9 آبان 1304 به تغییر حکومت رای مخالف داد). در نتیجه به مجلس موسسان که اکثر نمایندگان مجلس پنجم در آن عضو بودند، دعوت نشد. در مجلس ششم بهار برای آخرین بار و این بار از تهران به نمایندگی انتخاب شد و با پایان این دوره از زندگی سیاسی کنارهگیری کرد.
ملک الشعرای بهار با آغاز جنگ جهانی دوم، جمعیت ایرانی هوادار صلح را بنیان نهاد، قصیده معروف جغد جنگ را بر پیشانی این جمعیت نشاند. روزنامه مصلحت به مدیریت احمد لنکرانی نیز نشریه این جمعیت بود، جمعیتی که بسیاری از شاعران و نویسندگان در آن فعال بودند. در دوران محمدرضا شاه پهلوی در ۱۳۲۵ بهار مدتی وزیر فرهنگ شد.
ارسال نظر