دولت نظامی‌ها به جای تکنوکرات‌ها

جعفر شریف‌امامی

جعفر شریف امامی که خود را نخست‌وزیری برای آشتی ملی معرفی کرده بود، برخی اقدام‌های مورد علاقه نیروهای مذهبی را اجرا کرد. لغو تقویم شاهنشاهی، ‌حذف پست وزیر مشاور در امور زنان، آزادی تشکیل احزاب و فعالیت‌های گروه‌های سیاسی، تعطیلی کازینوها و آزادی مطبوعات از جمله کارهایی بود که شریف امامی برای رضایت نیروهای مذهبی انجام داد. با این همه و برخلاف انتظار شاه و دربار، نارضایتی‌ها نه تنها کاهش نیافت بلکه روندی فزاینده گرفت. شاه که در سخت‌ترین روزگار فرمانروایی خود پس از داستان مصدق قرار گرفته بود، راه تازه‌ای پیش گرفت و یک دولت نظامی را جایگزین دولت تکنوکرات شریف امامی کرد.

شاه برای این‌کار، ارتشبد غلامرضا ازهاری را به عنوان نخست‌وزیر معرفی کرد تا تشکیل یک دولت ائتلافی از میانه‌روها و آزادی‌خواهان را به آنها اضافه کند. نخست‌وزیر در ۱۵ آبان ۱۳۵۷ دولت را به شرح زیر معرفی کرد:

۱- ارتشبد غلامرضا ازهاری، نخست‌وزیر

۲- امیر خسرو امیرافشار، وزیر امور خارجه

۳- ارتشبد غلامرضا عظیمی، وزیر جنگ

۴- دکتر کریم معتمدی، وزیر پست و تلفن و تلگراف

۵- پروفسور محمدرضا امین، وزیر صنایع و معادن

۶- ارتشبد عباس قره‌باغی، وزیر کشور

۷- ارتشبد غلامعلی اویسی، وزیر کار و امور اجتماعی

۸- سپهبد ابوالحسن سعادتمند، وزیر اطلاعات و جهانگردی

۹- سپهبد امیرحسین ربیعی، وزیر مسکن و شهرسازی

۱۰- سپهبد ایرج مقدم، وزیر نیرو

۱۱- دریا سالار کمال حبیب‌اللهی، وزیر فرهنگ و آموزش عالی

۱۲- دکتر محمدرضا عاملی تهرانی، وزیر آموزش و پرورش

۱۳- حسین نجفی، وزیر دادگستری

۱۴- دکتر معمارزاده، وزیر بازرگانی

۱۵- مهندس حسن شالچیان، وزیر راه و ترابری

۱۶- دکتر حسنعلی مهران، وزیر اقتصاد و دارایی

۱۷- امیرحسین امیر پرویز، وزیر کشاورزی و عمران روستایی

۱۸- علینقی کنی، وزیر مشاور و سرپرست اوقاف

۱۹- عزت‌الله همایونفر، وزیر مشاور در امور اجرایی

۲۰- مرتضی صالحی، رییس سازمان برنامه و بودجه

دولت ارتشبد ازهاری روز اول آذرماه ۱۳۵۷ به مجلس معرفی شد و با اکثریت ۱۹۰ رای از ۲۲۹ رای مورد تایید مجلس شورای ملی قرار گرفت.

چند روز بعد از روی کار آمدن دولت ازهاری مطبوعات اعتصاب کردند، پس از آن کارمندان رادیو- تلویزیون و کارکنان سازمان برق نیز اعتصاب کردند. تولید نفت نیز از ۱۶آبان با اعتصاب کارکنان مواجه و کاهش یافته بود. شوروی‌ها در چنین وضعیتی که ایالات متحد آمریکا قصد داشت در ایران دخالت بیشتری کند به ایران هشدار داد. شاه می‌خواست دولت ملی تشکیل دهد که با توجه به شرایط موجود ممکن نشد. روز ۳۰ آذرماه ازهاری سکته کرد و شاه شاپور بختیار از رهبران شناخته شده جبهه ملی را مامور تشکیل دولت کرد. روز ۱۷ دی‌ماه ۱۳۵۷ دولت جدید با ۱۳ عضو تشکیل شد. ادامه تظاهرات و راهپیمایی‌ها و فلج شدن فعالیت‌های اقتصادی در کشور شرایط را برای پیروزی انقلاب هموار کرد و روز ۲۲ بهمن‌ماه انقلاب پیروز و دولت شاهنشاهی برای همیشه برکنار شد.