قاجاریه و جزایر سه‌گانه -۱۰
انبوه اسناد مالکیت ایران بر سه جزیره
مالکیت تاریخی، حتمی و بدون تردید ایران بر ۳ جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی تا سده‌های متوالی هرگز معارضی نداشت تا اینکه انگلیسی‌ها به این منطقه آمدند. در نوشته حاضر گوشه‌ای از انبوه گزارش‌ها و اسنادی را که توسط مقام‌های انگلیسی درباره مالکیت خدشه‌ناپذیر ایران بر این ۳ جزیره منتشر شده است، مشاهده می‌کنید. گزارش جان‌ملکم به فتحعلی‌شاه، گزارش لردکرزن، گزارش ادواردسی‌راس، گزارش کاپیتان استیف، گزارش آرلوندبراوزر، گزارش رابرت تیلور و نقشه امپراتوری ایران ترسیم شده توسط جان دونالد کینابر، نقشه آسیای مرکزی که در ۱۸۳۴ توسط سرگرد آلکس تهیه شده و... نشانه‌های قابل توجه و رسمی است که همه ادعاها را درباره مالکیت این جزایر توسط سایر کشورها منتفی می‌کنند... اسناد
دولت ایران در طول تاریخ خود، از جمله در دوره قاجاریه، با مساله حاکمیت جزایر خلیج‌فارس سروکار داشته و به‌نحوی درگیر این قضیه بوده است. هرچند تا قرن‌ها هیچ خطری مالکیت ایران بر جزایر را تهدید نمی‌کرد، اما در دوره قاجاریه با حضور استعمار بریتانیا در منطقه، حاکمیت مطلق ایران بر جزایرش به‌ناحق مورد خدشه و سوال قرار گرفت. البته درخصوص مالکیت تاریخی ایران بر جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک تردیدی از نظر ما وجود ندارد. جالب‌آنکه، در دوره قاجار، بریتانیا و امارت‌های تحت‌الحمایه آن نیز در گزارش‌ها، اسناد و نقشه‌های متعددی مالکیت دولت ایران را بر جزایر مذکور مورد تایید قرارداده‌اند. این‌گونه اسناد، بسیار و فراوان است و در صحت و رسمیت آنها نیز جای تردیدی وجود ندارد و جهت آگاهی بیشتر تنها به برخی از آنها که مربوط به دوره قاجار می‌باشد، اشاره می‌شود.
الف ـ گزارش‌ها:
۱ـ در گزارشی از هیات نمایندگی سرجان ملکم به دربار فتحعلی‌شاه قاجار درباره حدود و ثغور حاکمیت دولت ایران که در سال ۱۸۱۳.م با مقدمه کینایر، مشاور سیاسی هیات فوق، تحت عنوان «یادداشت‌های جغرافیایی» درباره مرزهای ایران منتشر گردید، در بخش مربوط به قلمرو ایران در خلیج‌فارس، جزایر ابوموسی و تنب‌ها از جمله جزایر تحت حاکمیت ایران ترسیم شده است.
۲ـ لرد کرزن، نایب‌السلطنه حکومت انگلیسی هند که در سال ۱۹۰۳.م سفری رسمی به خلیج‌فارس داشته، در کتاب ایران و قضیه ایران نوشته است: «حکومت لنگه و جزایر اطراف آن (تنب، سری، ابوموسی) تا چند نسل با قاسمی بود. وی در شهر اقامت می‌نمود و از جانب دولت [ایران]، نایب‌الحکومه بود.»
۳ـ ادوارد سی راس، مامور سیاسی بریتانیا در خلیج‌فارس، درگزارش خود به تاریخ نوزدهم آوریل ۱۸۷۳.م، نوشته است که جزیره تنب تابع فارس است و به لنگه تعلق دارد.
۴ـ کاپیتان استیف رکنستابل در گزارش خود در سال ۱۸۵۴.م، به حکومت انگلیسی بمبئی ــ که بعدها تحت عنوان Persian Gulf Pilot از سوی وزارت دریاداری بریتانیا به چاپ رسید ــ درباره جزایر نوشته است: «حکمران لنگه... بر تمامی نواحی میان برکه سفله و روستای بتسانه به انضمام جزایر سری، بنی فارور، تنب، بنی‌تنب و ابوموسی حکومت می‌نماید.»
۵ـ در گزارش و نقشه‌ای که آرلوند بوراوز کمبال، نایب نماینده مقیم بریتانیا در خلیج‌فارس، با عنوان «سرزمین تحت تملک سلطان بنی صقر، رییس قواسم» در ۱۸۴۴.م، تهیه کرده، تنها از جزیره حمرا نام برده شده است.
۶ـ کلنل رابرت تیلور، نماینده سیاسی بریتانیا در منطقه عربستان عثمانی، در گزارش خود به مورخه بیست‌وپنجم فوریه ۱۸۳۶.م، که عطف به نامه شماره ۲۵ مورخ ۱۸۳۵.م، Bombay marine فرستاده شد، ضمن بررسی ویژگی‌های جغرافیایی و سیاسی و بندرها و جزیره‌های خلیج‌فارس، در فصلی ازاین گزارش، در ارتباط با بخشی از کرانه‌ها و بندرهای ایران نوشته است: «در آن طرف ساحل عمان، بنادر کنگ، لنگه، شیناس، مغو، بیستانو، چارک، نخیلو، کنگان، نابند و طاهری وجود دارند که جزایر مربوط به آنها اغلب دارای آب و گیاه و درخت و آهو می‌باشند در میان آنها ابوموسی، سری و فارور مورد آشنایی دریانوردان ما هستند ....»
۷ـ کاپیتان جورج بارنس بروکس، نماینده ویژه کمپانی هند خاوری که سال‌ها در خلیج‌فارس به بررسی وضع جغرافیایی و اجتماعی ساکنان جزایر و بنادر آن و ترسیم نقشه اشتغال داشت، طی گزارش سال ۱۸۲۵.م، به عنوان کمپانی هند خاوری، درباره آداب و سنن و مذهب ساکنان بنادر و کرانه‌های خلیج‌فارس، جزایر تنب و ابوموسی را در فهرست جزایر متعلق به ایران آورده و در نقشه به رنگ ایران مشخص شده‌اند.
۸ـ کاپیتان هین، تهیه‌کننده سرشناس نقشه‌های دریایی کمپانی هند خاوری و دریاداری هند، در گزارش ۱۸۲۹.م، زیر عنوان:
Lights & Peord Book of the Surve of the Persian Gulf
ضمن فهرست کردن تمامی جزایر متعلق به ایران، جزایر تنب و ابوموسی را در ردیف جزایر وابسته به بندر لنگه آورده است. در این گزارش نیز به بنادر و جزایر شیخ‌های عرب منطقه، از جمله قبیله قاسمی، اشاره شده و تنها جزیره حمرا از متعلقات آنان شناخته شده است.
ب ـ نقشه‌های دولت انگلیس:
۱ـ در نقشه دریایی خلیج‌فارس که در سال ۱۷۸۶.م تهیه شده، جزایر و بنادر خلیج‌فارس به پنج بخش تقسیم شده است. در بخش چهارم که درباره قلمرو ایران می‌باشد، جزایر تنب و ابوموسی متعلق به ایران شناخته شده‌اند.
۲ـ در نقشه امپراتوری ایران که توسط جان مک دونالد کینایر، مشاور سیاسی سرجان ملکم، تهیه شده و به پیوست چاپ دوم گزارش سرجان ملکم، تحت عنوان «یادداشت‌های جغرافیایی در خصوص مرزها و سرحدات ایران» در سال ۱۸۱۳.م به‌صورت سیاه و سفید منتشر شده، جزایر تنب و ابوموسی به رنگ نقشه ایران مشخص شده‌اند. این نقشه بار دیگر در ۱۸۳۴.م، توسط آرو اسمیت به صورت رنگی چاپ شده است.
۳ـ در نقشه آسیای مرکزی که در سال ۱۸۳۴.م توسط سرگرد آلکس برنز تهیه شده، جزایر ابوموسی و تنب به رنگ سرزمین ایران نشان داده شده‌اند.
۴ـ در سال ۱۸۳۵.م، کاپیتان اس هنل، مامور سیاسی بریتانیا، به‌منظور جلوگیری از جنگ میان قبایل عرب در هنگام صید مروارید نقشه‌ای تهیه نمود که حدود فعالیت‌های دریایی قبیله‌های عرب را مشخص می‌کرد. در این نقشه بندرهای لنگه، لافت، چارک، کنگ و جزیره‌های قشم، کیش، تنب بزرگ و تنب کوچک و ابوموسی، در حدود حاکمیت ایران قرار دارد.
۵ـ در نقشه دیگری که توسط میجر موریس تهیه شده، خط تازه‌ای که محدوده قبایل عرب را نشان داده است نیز تردیدی در ایرانی‌بودن بندر لنگه و جزیره‌های تابع آن باقی نمی‌گذارد.
۶ـ در نقشه وزارت دریاداری بریتانیا که در سال ۱۸۶۳.م چاپ و منتشر گردید و در سال‌های ۱۸۷۶، ۱۸۹۰، ۱۹۰۰ و ۱۹۱۲.م تجدید چاپ شد، جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی به رنگ نقشه ایران مشخص شده‌اند.
۷ـ کاپیتان سن جان، به دستور وزیر امور هند بریتانیا، نقشه سیاسی خلیج‌فارس را تهیه و در سال ۱۸۷۶.م به چاپ رساند و در آن، جزایر تنب و ابوموسی به رنگ سرزمین مادر، یعنی ایران، مشخص گردیده‌اند.
۸ـ در نقشه‌ای که توسط نیروی دریایی بریتانیا در سال ۱۸۸۱.م تهیه شده، جزایر ابوموسی و تنب‌ها، همانند جزیره‌های قشم، کیش و سری به رنگ سرزمین ایران رنگ‌آمیزی شده‌اند. در این نقشه جزیره‌های جنوبی خلیج‌فارس تحت عنوان سرزمین‌های عربی به رنگ دیگری نشان داده شده‌اند.
۹ـ در سال ۱۸۸۶.م، به دستور وزارت جنگ بریتانیا، از سوی دایره اطلاعات این وزارتخانه یک نقشه سیاسی و جغرافیایی از خلیج‌فارس تهیه گردید که در آن، جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک، به رنگ ایران مشخص شده‌اند. وزارت امورخارجه انگلستان طی نامه مورخ هفدهم ژانویه ۱۸۸۸.م، به وزیرمختار خود در تهران دستور داد که این نقشه را به عنوان یادبود، تقدیم ناصرالدین‌شاه کند. این نقشه در سال ۱۸۹۱.م تجدید چاپ گردید و حتی چهارسال پس از بروز اختلاف میان ایران و بریتانیا بر سر جزایر سه‌گانه ایرانی، در چاپ جدید باز هم جزایر ایرانی با رنگ ایران مشخص شده‌اند.
۱۰ـ در سال ۱۸۹۲.م، یک نقشه رنگی از ایران به کوشش و نظارت لرد کرزن تهیه و چاپ شد که در آن، جزایر ابوموسی و تنب‌ها همانند دیگر جزایر به رنگ سرزمین ایران می‌باشند.
۱۱ـ وزارت دریاداری انگلستان در سال ۱۹۰۲.م، نقشه‌هایی برای استفاده ماموران وزارت امورخارجه آن کشور تهیه نموده که در آن جزایر ابوموسی و تنب بزرگ و کوچک در قلمرو، حاکمیت و مالکیت ایران آورده شده‌اند.
ارسال نظر